Jak Popiela myszy zjadły - ile jest prawdy w tej legendzie?

Legendę o Popielu i jego tragicznym końcu znamy od dziecka. Opowieść łączy go z Kruszwicą, leżącą nad jeziorem Gopło, ale słynną Mysią Wieżę zbudowano tam dopiero za Kazimierza Wielkiego. 

Zdj. ilustracyjne

Foto: Shutterstock/tomertu

Menu starożytnych - co jadali Egipcjanie?

- Szansa na to, że Popiel kiedykolwiek istniał i żył jest, ale jako naukowcy musimy się trzymać faktów, a z faktami jest różnie - mówi profesor Przemysław Urbańczyk z Instytutu Archeologii UKSW. - Mamy piękną legendę, którą zna każde dziecko, jak dynasta Piastów zaczęła rządzić Polską i Polakami, a inną kwestią jest to, na ile to jest prawdziwe - dodaje. 

Posłuchaj

12:13 czwórka zaklinacze czasu 19.09.2020.mp3 O legendzie o Popielu, którego myszy zjadły opowiada prof. Przemysław Urbańczyk (Zaklinacze czasu/Czwórka)

 

Profesor Urbańczyk podkreśla, że w legendzie naukowcy odnajdują różne sfery. - Jedna to kwestia wątków narracyjnych tej opowieści, zapisanej po raz pierwszy przez naszego kronikarza Anonima Gala, cudzoziemca - mówi. - W tych watkach profesor Jacek Banaszkiewicz doszukał się pewnych elementów ogólnoindoeuropiejskich, które występują w różnych miejscach. To echo opowieści, które krążyły nie tylko po Europie, ale też funkcjonowały w innych miejscach na świecie. Ja się dopatrywałem sprawozdania z tego jak przejmowana była władza polityczna jednego rodu przez drugi ród, w skutek tego, że poprzedni władca nie spełniał oczekiwań jakie mieli jego poddani. Oni go obalili i wybrali innego lepszego - w tym przypadku syna Piasta Siemiowita, którego potomkiem był Mieszko I nasz pierwszy historyczny władca - wyjaśnia. 

Posłuchaj także:

• Jan Karski - James Bond Polskiego Państwa Podziemnego
• Stan wolnego ducha. Bieszczady, jakich nie znacie

Podania Gala Anonima to nie tylko zapis tej opowieści, ale też mnóstwo opisanych społecznych aspektów. Wiemy, że funkcjonowała rada, która doradzała władcy, opisane jest jedzenie, nadworne zwyczaje. Pojawiają się też tajemniczy wędrowcy, których pojawienie się w zapisie jest pewną legitymizacją chrześcijaństwa. - Legendę potem rozwijał Wincenty Kadłubek. Ten dał Mieszkowi I wielu wspaniałych przodków, którzy nawet walczyli z Aleksandrem Macedońskim - wyjaśnia profesor.  - Kolejny kronikarz, Jan Długosz wskazał, że to wszystko rozegrało się w Kruszwicy, gdzie dziś stoi Mysia Wieża, ale została ona zbudowana dopiero w XIV wieku. Gal Anonim opisywał akcję legendy w Gnieźnie - dodaje. 

Ciekawym wątkiem legendy są też myszy, które miały zjeść Popiela. - Taką opowieść znajdujemy też w innych miejscach świata, zjedzenie przez myszy, to kara, która spotyka złych ludzi - mówi rozmówca Anny Hardej. - Myszy prezentują jedna z plag biblijnych - dodaje. 

Profesor Przemysław Urbańczyk zwraca uwagę, że historia, podobnie jak dziennikarstwo potrzebuje co najmniej dwóch źródeł, by uznać coś za fakt. Niestety w przypadku legendy o Popielu, którego myszy zjadły pierwotnym i jedynym źródłem jest kronika Gala Anonima, a to trochę za mało. 

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Anna Hardej

Gość: prof. Przemysław Urbańczyk (archeologiem UKSW)

Data emisji: 19.09.2020

Godzina emisji: 14.08

pj