Co to jest dom? "To centrum systemu myślenia o świecie"

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2023 16:40
- W "roboczej" definicji dom to miejsce, które ma dach oraz ściany i w którym znajduje się ogień - mówi prof. Waldemar Kuligowski, autor książki "Z roślin, z dźwięku, z marzeń. Domy świata". - Ale dom, to także klucz do zrozumienia tego, co to znaczy być człowiekiem.
- Doświadczenie pandemii nauczyło nas, że dom może być dzisiaj wszystkim: miejscem pracy, rozrywki, nauki i 24-godzinnego dostępu do całego świata - mówi prof. Waldemar Kuligowski. (zdj. ilustracyjne)
- Doświadczenie pandemii nauczyło nas, że dom może być dzisiaj wszystkim: miejscem pracy, rozrywki, nauki i 24-godzinnego dostępu do całego świata - mówi prof. Waldemar Kuligowski. (zdj. ilustracyjne) Foto: shutterstock.com

Dlaczego domy nie są już okrągłe?

Kiedyś domy były okrągłe, dziś są prostokątne. - Nie stoi za tym żaden powód architektoniczny czy wymóg budowlany, a bardziej nasz sposób myślenia o przestrzeni - tłumaczy gość Czwórki. - Kiedyś ludzie czuli się częścią tego, co jest wokół, a to co w okół, jest okrągłe i cykliczne. Ptaki budują okrągłe gniazda, gwiazdy na niebie poruszają się na planie koła, więc okrągły dom wydawał się być harmonijnie przylegającym do reszty. Potem pojawiła się myśl, że może to człowiek jest miarą wszech rzeczy i zaczęto budować takie domy, w których żyjemy do dziś. - To oczywiście jedna z hipotez, ale ona najbardziej mnie przekonuje - dodaje antropolog.  

Słowo, które występuje w każdym języku

Słowo "dom" występuje we wszystkich językach i jest pojęciem uniwersalnym. Nie jesteśmy w stanie stwierdzić, gdzie i kiedy pojawiło się po raz pierwszy, ale wiemy, że kiedy mówimy "dom", myślimy o miejscu, do którego przynależymy i w którym możemy się schronić. W swojej książce Waldemar Kuligowski opisuje różne domy - także te, które są czymś więcej niż tylko obiektem materialnym. Są domy z roślin, dźwięków i marzeń, a nawet ze śmieci i z gry komputerowej. Są też mieszkańcy, których domy nie mają adresu. Travellersi funkcjonują w Wielkiej Brytanii i w Irlandii Północnej i można o nich powiedzieć, że są "współczesnymi koczownikami".

Posłuchaj
14:55 CZWÓRKA Pierwsze slysze - domy 22.02.2023.mp3 O domach z roślin, z dźwięku i z marzeń opowiada antropolog prof. Waldemar Kuligowski (Pierwsze słyszę/Czwórka)

Travellersi - ludzie bez adresów

- To ludzie, którzy nie są "przyspawani" do stałych adresów, którzy nie wyobrażają sobie życia w jednym miejscu. Ciągle się przenoszą, co sprowadza na nich wiele problemów - wyjaśnia rozmówca Kamila Jasieńskiego. - Travellersi są postrzegani jako zagrożenie dla porządku prawnego i moralnego. W 2020 roku zostali uznani za odrębną grupę etniczną, a w dokumencie regulującym ich status, napisano, że są spadkobiercami i strażnikami najbardziej archaicznej formy życia i zamieszkiwania w Europie. Travellersi żyją w przyczepach, które - w zależności od statusu - przypominają albo znane z poprzednich dekad "campingi na kółkach", albo są to nowoczesne i drogie vany: wyściełane dywanami, z łazienkami i z dostępem do internetu. - Dla antropologa ciekawe są też normy i wartości obowiązujące w tej grupie. Travellersi kupują tylko hermetycznie pakowaną żywność, bo inny człowiek jest dla nich głównym źródłem brudu i zagrożenia.    

Zobacz także:

"Dziś dom jest wszystkim"

Jaki wpływ na definicję "domu" mają nowe technologie i wymogi współczesnego świata? - Z jednej strony pojawia się na rynku zapotrzebowanie na coraz mniejsze mieszkania, co czasem zamienia się w deweloperską patologię nazwaną "mikrokawalerkami". Są osoby, które potrafią żyć na 9 m2, ale jest to metraż, który zakłada życie w pojedynkę i niejako wymusza ograniczenie gromadzenia dóbr. W tym sensie historia wykonała wielkie koło. Te najwcześniejsze grupy łowców i zbieraczy były mobilne, bo posiadały tylko to, co mogły ze sobą zabrać i tylko w jednym egzemplarzu. - mówi prof. Kuligowski. - Doświadczenie pandemii nauczyło nas jeszcze tego, że dom może być dzisiaj wszystkim: miejscem pracy, rozrywki, nauki i 24-godzinnego dostępu do całego świata.    

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę

ProwadziKamil Jasieński

Gość: prof. Waldemar Kuligowski (antropolog, autor książki "Z roślin, z dźwięku, z marzeń. Domy świata")

Data emisji: 22.02.2023

Godzina emisji: 9.15

kul

Czytaj także

Warszawa przyszłości - jak będzie wyglądać stolica w 2050 roku?

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2022 11:00
Czy za niemal 30 lat stolica będzie miastem zielonym, przyjaznym do życia? A może zostanie betonową dżunglą? Swoją wizję Warszawy w 2050 roku studenci z Koła Naukowego Architektury Jutra Politechniki Warszawskiej przedstawiają na wystawie przy Warszawskim Pawilonie Architektury Zodiak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Błękitny Wieżowiec - historia "klątwy rabinów"

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2022 18:20
Na placu Bankowym w Warszawie stoi Błękitny Wieżowiec. Pierwsze projekty tego budynku sięgają lat 50. ubiegłego wieku, a jego budowa trwała aż 23 lata. "To wszystko przez klątwę rabinów" - mówili warszawiacy. Czy mieli rację? 
rozwiń zwiń