Pojawianie się siwych włosów uznawane jest zwykle za pierwszy objaw procesu starzenia. Żyjemy w epoce kultu młodości, więc każdy za wszelką cenę próbuje ukryć lub powstrzymać ten naturalny proces.
Farby, kuracje witaminowe… Czego nie zrobilibyśmy, żeby ukryć siwiejące skronie? Dotychczas siwe włosy ukrywały pod farbami tylko panie, a mężczyźni przyjmowali siwienie z całym dobrodziejstwem inwentarza. Moda jednak ulega zmianom, a zatem i panowie zaczęli przejmować się pierwszymi siwymi włosami. Tymczasem siwienie jest zjawiskiem naturalnym i nieuchronnym. Dotyczy znacznej części populacji.
Dlaczego siwe?
Pojawia się pytanie, dlaczego nasze włosy zmieniają kolor właśnie na siwy. W cebulce włosa w trakcie jego wzrostu aktywne są komórki zwane melacytonami, które produkują melaniny (barwniki). Te barwniki stanowią około 3% masy włosa, a najwięcej występuje ich w warstwie zewnętrznej, tuż pod osłonką włosa. To właśnie melaniny nadają naszym włosom kolor, a poza barwieniem są także znakomitymi inhibitorami wolnych rodników i chronią włosy przed działaniem promieniowania słonecznego (UV).
W ludzkich włosach występują dwa rodzaje melaniny – eumelanina, która barwi włosy na kolor brązowo-czarny (a zatem najwięcej tego barwnika maja osoby o włosach ciemnych i brązowych), a także feomelanina, która nadaje barwę żółto-pomarańczowo-czerwoną, obecną u osób blond i rudych. Niezależnie od tego, jakiego koloru są nasze włosy, zawsze posiadamy oba rodzaje melanin. Kolor włosów zależy od ich proporcji.
Wraz z wiekiem aktywność melanocytów w cebulce włosa zanika i zaczynają rosnąć włosy pozbawione barwnika. A zatem istniejący włos nie siwieje – to nowy wyrasta bez melanin. Okazuje się też, że włos, którego cebulka przestała produkować pigment, nie jest wcale siwy – jest przezroczysty. Wydaje się siwy na skutek rozproszenia światła oraz z powodu sąsiadowania włosów bezbarwnych z włosami z barwnikiem.
Pierwsze siwe włosy mogą pojawić się już w wieku dwudziestu lat, ale najczęściej siwienie następuje po czterdziestce. Dlaczego tak się dzieje? Okazuje się, że nawet naukowcy tego dokładnie nie wiedzą. - Siwienie jest uwarunkowanie genetycznie, ale nie wiemy, jakie geny są z tym związane, podobnie jak z samym starzeniem – mówi prof. Ewa Bartnik, genetyk z Uniwersytetu Warszawskiego. – Wiele naszych funkcjonalnych części odtwarza się dzięki komórkom macierzystym. Wygląda na to, że siwienie wynika z faktu, że komórki macierzyste odpowiedzialne za produkcję barwników po prostu wyczerpują się – dodaje.
Stres przereklamowany?
Przyczyną wcześniejszego siwienia mogą też być też niedobór witaminy B12, problemy z tarczycą. Udowodniono również, że palacze siwieją wcześniej, a – jeśli chodzi o płeć – to mężczyźni średnio o dwa-trzy lata wcześniej od kobiet. Są także osoby, które po prostu rodzą się bez barwników we włosach - to albinosi. Nie wierzmy reklamom: nikt dotąd nie wykazał, aby cokolwiek opóźniało proces siwienia. Nie wystarczy zatem przyjmować witamin czy smarować się specyfikami. Z badań wynika jednoznacznie, że osiwiejemy później, jeśli jesteśmy kobietami i nie palimy.
Nauka nie potwierdza również tezy, że jednym z „przyspieszaczy” siwienia jest stres. – Nerwy sprzyjają wypadaniu włosów. Być może wówczas siwe włosy bardziej widać, stąd wziął się ten mit? – zastanawia się prof. Ewa Bartnik. – Osiwieć z dnia na dzień miała Maria Antonina, ale nie znamy odpowiedzi na pytanie, czy nie była ona siwa już wcześniej i tylko nagle przestała nosić perukę... Z drugiej strony, chociaż nauka zaprzecza wpływowi stresu, może on jednak mieć jakiś wpływ na pojawianie się siwych włosów. Stres sprzyja na pewno szybszemu starzeniu – wyjaśnia prof. Bartnik.
Starzenie to proces, którego natura „nie dopracowała”. Większość organizmów ginie po wydaniu potomstwa lub jest zabijana przez większego od siebie drapieżnika. Pod tym względem ludzie „nienaturalnie” przedłużają swoje życie, przez co pojawia się również proces starzenia, w naturze nieobecny na taką skalę. Nasze organizmy są przystosowane do odnawiania i naprawiania komórek rozrodczych, ale nie rozwinęły form „odnawiania” takich rzeczy jak barwniki we włosach. Z tego samego powodu starsze osoby łatwiej zapadają na nowotwory.
Czy siwienie może mieć znaczenie symboliczne? – Może, jeśli społeczeństwo ceni starość – odpowiada prof. Bartnik. – Dzisiaj powoli nie wypada mieć nawet zmarszczek i być starym – śmieje się. A jednak starość to również doświadczenie i mądrość, zatem nie wpadajmy w przerażenie, gdy na swojej skroni zobaczymy pierwszy siwy włos.
Filip Wyrozumski
POSŁUCHAJ AUDYCJI:
