W roku 1826 francuski nauczyciel Joseph Nicéphore Niépceo odtworzył (na metalowej płytce) widok z okna jego pracowni, który przedstawiał kawałek dachu stodoły, rozłożystą gruszę i gołębnik. Obraz ten został uznany za pierwszą na świecie fotografię. 13 lat później Louis Jacques Daguerre, który również był zainteresowany zagadnieniem utrwalenia obrazów z camery obscury, zaprezentował obraz zarejestrowany na metalowej płytce. Wynalazek ten nazwano dagerotypią, od nazwiska twórcy.
Początki fotografii
- Do tej dwójki Francuzów należy dodać jeszcze Anglika Williama Foxa Talbota, który w tym samym roku zaprezentował metodę zwaną talbotypią (od nazwiska) albo kalotypią (tzn. "piękny obraz"), która różniła się jednak od metody Daguerre’a zarówno wykorzystywanym procesem chemicznym, jak i podłożem (talbotypia wykonywana była na papierze, dagerotypia na metalowej płytce - przyp. red.) oraz wyrazem otrzymywanych odbitek - mówił w Dwójce Lech Lechowicz, wykładowca w PWSTTviT w Łodzi oraz ASP w Poznaniu, zajmujący się teorią i historią fotografii. Gość audycji wyjaśniał, że talbotypia, technika negatywowo-pozytywowa, była bliższa temu, co robiono z fotografią współcześnie, do czasu rozpowszechnienia się fotografii cyfrowej. Z tym, że negatyw odbijał się nie na taśmie filmowej, a na cienkim papierze nasyconym materiałem światłoczułym.
53:32 urodziny fotografii_obrobione.mp3 Narodziny fotografii w audycji z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" autorstwa Hanny Marii Gizy (PR2, 16.12.2012)
Do Polski te techniczne nowinki dotarły dość szybko. Jadwiga Ichnatowiczowa w katalogu "Fotografia polska do 1914 roku" pisała, że już w październiku 1839 roku zorganizowano w Warszawie pierwszą ekspozycję fotograficzną, na której prezentowano dagerotypy przywiezione z Paryża oraz wykonane przez fizyka warszawskiego Jędrzeja Radwańskiego. Potem fotografowanie stopniowo upowszechniało się.
04:52 patrzę na twoją fotografię.mp3 Historia fotografii, znani fotografowie warszawscy i felieton Wiecha "Nerwowy narzeczony" (PR, 20.01.1984)
Pierwsze barwne fotografie
Rewolucją było wprowadzenie fotografii barwnej. Do 1855 roku i często później "kolorowe zdjęcia" były w wielu wypadkach jednorazowe i wcale nie były kolorowe, tylko ręcznie pokolorowane. Tą techniką tworzono dzieła niepowtarzalne, a chodziło o to, by można je było powtarzać w wielu egzemplarzach, nawet po wielu latach. Dopiero w 1855 roku James Clerk Maxwell opracował teoretyczne podstawy fotografii barwnej.
W 1877 roku, Louis Ducos du Hauron wykonał pierwszą fotografię barwną. Było to kolorowe zdjęcie francuskiego miasteczka Augen. Trudno się doszukiwać w pełni naturalnych barw na tej fotografii.
Znawcy tematu spierają się co do faktu kto pierwszy wykonał barwną fotografię. Uważa się, że był to Thomas Sutton, pracujący na zlecenie i pod kierunkiem Maxwella. W 1861 roku sfotografował wielokolorową wstążkę, a zdjęcie to powszechnie znane jest pod nazwą "Tartan Ribbon". Maxwell uważał, że do wykonania kolorowej fotografii wystarczy zastosować odpowiednie filtry optyczne – czerwone, zielone i niebieskie (RGB). Tak też zostało wykonane zdjęcie wstążki.
Za myślą Maxwella poszli bracia Lumière i w 1903 roku opracowali metodę autochromu, a w 1907 roku rozpoczęli produkcję płyt do fotografii barwnej wykonywanej tą metodą. Metoda autochromu opierała się na naświetlaniu szklanych kolorowych płyt światłoczułych.
Początkowo nie było możliwe uzyskanie barwnych odbitek na papierze. Do tworzenia tych światłoczułych płyt wykorzystywano mikroskopijne ziarenka skrobi ziemniaczanej, w trzech wymienionych wcześniej kolorach (RGB) i pokrywano nimi szklane płyty wraz z emulsją panchromatyczną, uczuloną na wszystkie barwy w zakresie światła widzialnego. Ponieważ naświetlanie płyt autochromowych trwało około 3 sekund, bracia Lumière fotografowali głównie krajobrazy, martwą naturę oraz statyczne grupy ludzi.
Autochromy braci Lumière i fotografie Eastman Kodak
Bracia Lumière podążali w kierunku dalszych rozwiązań, poprawy jakości i w 1931 roku zaprezentowali autochrom w postaci ciętej błony fotograficznej, a dwa lata później w formie znanej do dziś – w postaci filmu fotograficznego do aparatów małoobrazkowych.
Ale patent na aparat fotograficzny oparty na technologii błony zwojowej uzyskał 4 września 1888 roku słynny amerykański przedsiębiorca George Eastman, choć wynalazcą samej błony był ktoś inny. Składany przez jego firmę model aparatu "Kodak Nr 1" kosztował 25 dolarów, co odpowiadało miesięcznej pensji robotnika. Oprócz stworzenia standardu fotografii małoobrazkowej przedsiębiorstwo było też pionierem w fotografii kolorowej, wprowadzając jako pierwsze w roku 1935 film kolorowy Kodachrome oraz standard automatycznego wywoływania filmów, znany jako proces C-41, który obecnie stosują praktycznie wszyscy wytwórcy kolorowych negatywów fotograficznych na świecie.
Plac Piłsudskiego w Warszawie, ul. Ossolińskich 8 w 1939 roku tuż przed II wojną światową. Widoczne są polskie flagi. Ta fotografia nie została pokolorowana. Jest to oryginalna klatka filmowa Eastman Kodak Źr. Wikipedia/DP
Zaś autochrom braci Lumière święcił swój tryumf przez ponad 30 lat i można powiedzieć, że metoda ta była przodkiem slajdów, które zyskały popularność w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku.
Louis Lumière nazwał autochrom największym wynalazkiem swojego życia. Jak twierdził, wymagał on najwięcej wysiłku intelektualnego i wyobraźni. Podczas kiedy wynalezienie kinematografu pozwoliło uchwycić ruch, autochrom pozwolił uchwycić kolor. Była to najpopularniejsza metoda fotograficznego przedstawiania życia w jego pełnym zakresie barw.
W Polsce jako pierwszy fotografię barwną zastosował Tadeusz Rząca. Podczas swojej podróży do Francji odwiedził on fabrykę braci Lumière i tam poznał technikę autochromu. Wykonane przez niego barwne fotografie Krakowa znajdują się w Muzeum Historii Fotografii Miasta Krakowa.
Rynek Główny w Krakowie. Tadeusz Rząca, autochrom z 1912, oryginał jest w zbiorach Muzeum Fotografii w Krakowie. Ta fotografia nie została pokolorowana Źr. Wikipedia/DW
ag
