Historia

Pałac Brühla był telekomunikacyjnym centrum Królestwa Polskiego

Ostatnia aktualizacja: 21.02.2023 05:54
Jesienią 1882 roku sąsiadujący z Pałacem Saskim okazały budynek został siedzibą Zarządu Warszawskiego Telegrafu. W ciągu kolejnych trzech lat gmach przeszedł przebudowę pod okiem Karola Kozłowskiego, która dostosowała go do pełnienia nowej funkcji - siedziby Centralnego Biura Telegraficznego.
Pałac Bruhla w drugiej połowie XIX wieku i oficerowie przy telegrafie
Pałac Bruhla w drugiej połowie XIX wieku i oficerowie przy telegrafieFoto: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa/ Austriackie Archiwum Cyfrowe/dp

Warszawa, jako najdalej na zachód wysunięte duże miasto imperium rosyjskiego, miała znaczenie strategiczne, dlatego skomunikowanie jej zarówno z innymi miastami kraju, jak i stolicami europejskimi było kluczowe z punktu widzenia Rosji. Chodziło przede wszystkim o kwestie wojskowe – prędkość transmisji rozkazów i aktualne informacje o sytuacji na froncie mogły przesądzić o zwycięstwie lub klęsce.

Już w latach 30. XIX w. powstało połączenie miasta z Sankt Petersburgiem za pomocą telegrafów optycznych. Informacje przekazywano za pośrednictwem systemu wież z semaforami. Wkrótce, na początku drugiej połowy XIX w., system został wyparty przez telegraf elektryczny.

Rozwój tego nowego środka komunikacji był ściśle związany z budową kolei na ziemiach polskich. W 1845 roku oddano do użytku pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, łączącej Warszawę z granicą zaboru austriackiego. Była to pierwsza w Królestwie Polskim i druga w imperium rosyjskim linia kolejowa. Magistrala połączyła miasto ze śląskim zagłębiem węglowym. Powstanie i prawidłowe funkcjonowanie infrastruktury kolejowej wymusiło też modernizację komunikacji – w 1852 roku otwarto do jej obsługi pierwszą linię telegrafu elektrycznego na ziemiach Królestwa Polskiego. Dwa lata później powstała linia telegrafu elektrycznego łącząca Warszawę z Sankt Petersburgiem.

Mimo polityki zaborców celowo hamującej rozwój komunikacji na ziemiach polskich, w 1913 roku na obszarze samego tylko zaboru rosyjskiego było ponad 600 tys. km linii telegraficznych.

Pałac Brühla pozostawał siedzibą Biura Telegraficznego również w odrodzonej Polsce, aż do roku 1932. Wówczas to przeniesiono go do nowej siedziby na Nowogrodzkiej 45. Przeprowadzka była związana z przyznaniem gmachowi nowej funkcji - to tutaj miało odtąd znajdować się kierowane przez Józefa Becka Ministerstwo Spraw Zagranicznych. 

***

Polskie Radio we współpracy ze Spółką Celową Pałac Saski przygotowało multimedialną i interaktywną platformę wiedzy na temat utraconych skarbów Warszawy – Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej. Zobacz stronę odkryjpalacsaski.pl

Odkryjpalacsaski.pl bm
Zobacz więcej na temat: HISTORIA Pałac Saski telegraf
Czytaj także

Warszawiacy przed wojną wiedzieli: po choinki przed Pałac Saski

Ostatnia aktualizacja: 23.12.2023 06:00
W dwudziestoleciu międzywojennym świąteczne drzewko już na dobre zagościło w polskich domach. Tuż przed Bożym Narodzeniem popyt na nie był bardzo duży. Nic dziwnego, że najważniejszy plac stolicy na kilka tygodni przed świętami zamieniał się w istny las choinek.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Deotyma. Czarodziejka-poetka w Pałacu Saskim, gwiazda dawnej Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2024 05:38
"Po długich poszukiwaniach rodzice moi osiedli w Pałacu Saskim, który nęcił swoją świeżością", pisała w swoim pamiętniku Jadwiga Łuszczewska, XIX-wieczna pisarka znana jako Deotyma. Swoją karierę, początkowo fenomenalnej improwizatorki, zaczynała właśnie w Pałacu Saskim – to tu ściągli, nie tylko z Warszawy, ci, którzy chcieli posłuchać "młodej wieszczki".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Moda, próżniactwo i spacery. Dawny Ogród Saski według "Pamiętników wampira"

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2024 05:55
Przenosimy się do Warszawy połowy XIX wieku, spacerujemy alejami Ogrodu Saskiego, oglądamy ludzi ubranych zgodnie najnowszą modą, spotkamy "próżnych elegantów" i "panie z pieskami". Dzięki dokumentom i literaturze podróż w przeszłość Pałacu Saskiego i jego otoczenia jest na wyciągnięcie ręki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie znajdowały się pierwsze windy w Warszawie?

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2023 05:50
Na taki luksus mógł sobie pozwolić jeden z najmajętniejszych i najbardziej obytych w świecie magnatów Rzeczpospolitej. Jerzy Ossoliński, bo o nim mowa, zainstalował dwa takie urządzenia w swoim pałacu, który do historii przeszedł jako pałac Brühla.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Starcie przed Pałacem Saskim. Największa potyczka insurekcji warszawskiej

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2023 05:55
Lud Warszawy powstrzymał Rosjan idących z odsieczą swojemu dowódcy uwięzionemu na Starym Mieście. Ten wyczyn miał kluczowe znaczenie dla powodzenia całego powstania w najistotniejszym mieście Rzeczpospolitej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zamach na carskiego namiestnika w Ogrodzie Saskim. Preludium do powstania styczniowego

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2023 05:55
Aleksander Lüders swoim zwyczajem wyszedł na poranną przechadzkę po parku znajdującym się za Pałacem Saskim. Był dobrze widoczny, lubił bowiem paradować w obwieszonym medalami mundurze. Nagle, ze sporego już o tej godzinie tłumu spacerowiczów, dało się słyszeć huk wystrzału. Carski dowódca padł zalany krwią...
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Monument chwały". Dyskusje wokół powstania Grobu Nieznanego Żołnierza

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2023 05:55
Uchwała Rady Ministrów ze stycznia 1925 roku zatwierdzająca zlokalizowanie Grobu Nieznanego Żołnierza w kolumnadzie Pałacu Saskiego była poprzedzona długimi i gorącymi rozważaniami. Kwestią sporną była przede wszystkim forma planowanego miejsca pamięci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kamienice przy ul. Królewskiej. Historia budynków, które zostaną odbudowane razem z Pałacem Saskim

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2023 05:50
W XIX wieku przy ul. Królewskiej w Warszawie, w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu Saskiego, zbudowano trzy kamienice. Budynki umiejscowione na najatrakcyjniejszych parcelach miasta szybko stały się pożądaną przez warszawskich przedsiębiorców lokalizacją. Kamienice zostały zniszczone przez Niemców w czasie II wojny światowej. Teraz mają zostać odbudowane razem z Pałacem Saskim i pałacem Brühla.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Józiu, podaj się za volksdeutcha", czyli mały sabotaż pod Pałacem Saskim

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2023 05:50
W czasie niemieckiej okupacji Pałac Saski został zajęty przez Wehrmacht. Pałac Brühla za swoją siedzibę obrały władze dystryktu warszawskiego i gubernator Ludwig Fischer. Akty nieposłuszeństwa w tej okolicy były szczególnie niebezpieczne, bo oba obiekty były często patrolowane, ale młodym konspiratorom kilka razy udało się zagrać na nosie Niemcom. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Operalnia, czyli teatr w Ogrodzie Saskim. "Te rzeczy delektują oko i ucho"

Ostatnia aktualizacja: 14.02.2023 05:45
W 1748 roku w południowo-zachodniej części Ogrodu Saskiego w Warszawie uroczyście otworzono Operalnię - pierwszy w Polsce budynek publicznego teatru operowego. Na prezentowane tu spektakle publiczność mogła przychodzić tłumnie, przewidziano bowiem ponad pół tysiąca miejsc.  
rozwiń zwiń