Lublin: Kolejne szczątki odnalezione przez IPN na Górkach Czechowskich

Podczas prac archeologicznych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowych na lubelskich Górkach Czechowskich odkryto szczątki ok. 40 osób. Prawdopodobnie są to ofiary zamordowane przez Niemców w początkowym okresie okupacji Lublina podczas II wojny światowej.

Zdjęcie ilustracyjne

Foto: Xolodan/shutterstock

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej przekazało informację o zakończeniu piątego etapu prac na Górkach Czechowskich w Lublinie. Ich celem była weryfikacja miejsc, w których mogły znajdować się masowe groby ofiar egzekucji z okresu II wojny światowej. Działania te prowadzone były w ramach śledztwa Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (OKŚZpNP) w Lublinie.

Obecne wykopaliska stanowią kontynuację badań rozpoczętych w listopadzie 2022 roku. W ostatnim czasie IPN poinformował o odnalezieniu na terenie Górek Czechowskich szczątków ok. 25 osób. W toku dalszych prac odkryto kolejne pochowane tam ofiary.

- Na tym etapie analiz można powiedzieć, że łącznie w trakcie prac ujawniono i podjęto kompletne lub częściowo kompletne szczątki należące do co najmniej 35 osób. Pozostałe, podjęte we fragmentach, zwiększają tę liczbę do około 40 osób – poinformował IPN w komunikacie.

Zaznaczono, że z powodu rozczłonkowania szkieletów spowodowanego detonacją nie można oszacować minimalnej liczby pochowanych tam osób.

Kim były ofiary?

Ze wstępnych oględzin antropologicznych wynika, że szczątki należały zarówno do mężczyzn, jak i kobiet. Wiek ofiar oscylował w granicach 15-60 lat, przy czym przeważały osoby młode.

- Pewna ilość ujawnionych kości czaszek składała się z licznych fragmentów o ostrych brzegach lub wykazywała potencjalne szczeliny złamań w zakresie których mogło dojść do urazu lub przestrzału. Jednakże, w celu weryfikacji oraz potwierdzenia obrażeń, wymagane są dalsze badania, w tym rekonstrukcja tych kości. Podobne złamania zidentyfikowano w obrębie niektórych kości długich oraz żeber, gdzie potencjalnie mogło dojść do analogicznych urazów – podano w komunikacie.

Specjaliści w trakcie badań ustalili, że ofiary w chwili śmierci miały na sobie odzież. Przy większości szkieletów zachowały się resztki obuwia. Odnaleziono też przedmioty osobiste lub resztki ubrań, np. klamry, haftki, sprzączki, fragmenty grzebieni, guziki plastikowe i metalowe, kosmetyki (m.in. pomadkę do ust), emaliowany kubek, nożyczki, scyzoryk czy pęsetę.

Zdaniem badaczy wyjątkowo cennymi znaleziskami są zachowane przy niektórych szkieletach guziki formacji mundurowych II Rzeczypospolitej.

- W tej grupie szczególnie licznie występowały guziki wojskowe z orzełkiem w koronie. Zidentyfikowano także guziki Związku Strzeleckiego, a także guzik Straży Pożarnej – czytamy w komunikacie IPN.

Artefakty, które odkryto przy szczątkach, pozwoliły specjalistom z IPN postawić pierwsze tezy badawcze.

- Część ofiar nosiła na sobie mundury wojskowe lub formacji paramilitarnych, czego efektem były liczne znaleziska guzików z orzełkiem. Wyróżniki przynależności państwowej mogą świadczyć o tym, że ofiary zostały aresztowane i zamordowane na początku niemieckiej okupacji – być może w czasie Intelligenzaktion lub Ausserordentliche Befriedungsaktion (AB) – wyjaśniono w komunikacie.

Specjaliści zaznaczyli, że obecność w mogiłach przedmiotów osobistych, np. pomadki czy scyzoryka, może świadczyć o tym, że ofiary zostały przewiezione na miejsce śmierci wprost z miejsca zamieszkania.

IPN poinformował, że wszystkie zabezpieczone w trakcie badań szczątki przewieziono do Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, gdzie zostaną podane dalszym, szczegółowym badaniom.

Lubelskie miejsce kaźni

W komunikacie IPN przypomniał, że miejsce do prac wytypowano w oparciu o raport płk. Rudolfa Ostrzyńskiego, który na podstawie zebranych świadectw oraz ustaleń z wizji lokalnych określił orientacyjne lokalizacje miejsc, w których po na przełomie 1947 i 1948 roku przeprowadzono ekshumacje. Dokonano również analizy zeznań i relacji, jak również archiwalnych zdjęć lotniczych oraz danych przestrzennych. Posiłkowano się także ustaleniami społeczników.

Podkreślono, że badania skoncentrowano w centralnej części wąwozu, w okolicy tzw. mogiły legionisty. W listopadzie 2022 roku ujawniono w tym rejonie szczątki ludzkie. Część z nich została wówczas podjęta i przekazana do dalszych badań. Pozostałe, zlokalizowane w profilach bocznych, po zabezpieczeniu przed zniszczeniem lub przemieszczeniem, pozostawiono do dalszego etapu prac.

Według ustaleń IPN na terenie Górek Czechowskich w latach 1940-42 Niemcy dokonali co najmniej sześciu egzekucji. Podczas wspomnianych powojennych ekshumacji wydobyto łącznie 231 ciał. Ofiary pozostały w większości nierozpoznane.

PAP/th