Historia

Na Kujawach odkryto rondele - tajemnicze konstrukcje sprzed ponad 6 tys. lat

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2023 05:40
Pozostałości po dwóch rondelach, czyli dużych miejscach obrzędowo-ceremonialnych sprzed ponad 6 tys. lat, składających się z dookolnych rowów i palisad, odkryto w Kaczkowie na Kujawach. To pierwsze rondele zidentyfikowane w tym rejonie.
Przykład na rondele (tu: w Sieroszowie, pow. ząbkowicki) na zobrazowaniu satelitarnym
Przykład na rondele (tu: w Sieroszowie, pow. ząbkowicki) na zobrazowaniu satelitarnym Foto: GoogleEarth

Archeolodzy długo uważali, że rondele wznoszono w obszarze Europy ograniczonym do obecnych Węgier, Austrii, Czech, Słowacji i Niemiec. Powstawały między 4 850–4 600 r. p.n.e., czyli w czasach neolitu. Idea budowy pojawiła się wraz z pierwszymi rolnikami, którzy przybyli z południa kontynentu.

Ze względu na ich koncentryczną konstrukcję, na którą składały się wały i rowy, czasami porównuje się je do brytyjskiego Stonehenge. Jednak te konstrukcje są późniejsze o ok. 2 tys. lat i składają się na nią również potężne głazy, podczas gdy do wzniesienia rondelu stosowano drewno w postaci palisady.

Pierwszy rondel odkryto w Polsce ćwierć wieku temu. Naliczono ich już ok. dwudziestu. O odkryciu kolejnych dwóch w czerwcu br. na polu pszenicy w Kaczkowie (woj. kujawsko-pomorskie), dzięki zastosowaniu drona poinformował PAP archeolog Jerzy Czerniec. Naukowiec prowadzi studia nad krajobrazem archeologicznym. Według niego pomocna w odkryciu była tegoroczna susza. Podczas niej z lotu ptaka jeszcze lepiej widać na polach pozostałości po dawnych konstrukcjach.

Naukowiec przekazał, że nowo namierzone rondele mają około 26 m średnicy, składają się z 2 lub 3 rowów koncentrycznych. Prawdopodobnie posiadały także owalne palisady w centralnej części.

"Ciekawostką jest ich mniejszy rozmiar niż dotąd odkrytych rondeli (średnica niektórych wynosi ok. 100 m - PAP). Być może powstały one nieco później i ich twórcami są rolnicy, którzy przybyli znad Dunaju na nasze tereny w kolejnych falach osadniczych" - przypuszcza Czerniec.

Okolicę, w której znaleziono rondele, archeolog bada od 2021 roku. Dotąd jego uwaga skupiała się na innych konstrukcjach z tego samego okresu - tzw. długich domach. Były to słupowe konstrukcje o długości dochodzącej nawet do kilkudziesięciu metrów. Budowano je na planie wydłużonych trapezów.

Jak przekazał archeolog, dzięki sukcesywnym badaniom teledetekcyjnym, sondażowym i glebowym, które prowadzone są we współpracy ze specjalistami z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, udało się do tej pory namierzyć około 160 reliktów po takich konstrukcjach. Należały do społeczności określanej przez archeologów jako kultura brzesko-kujawska. Ta społeczność żyła kilkaset lat później po pierwszych rolnikach mieszkających na terenie Polski i wznoszących wielkie, nawet 100-metrowe rondele.

Z analiz Jerzego Czerńca wynika, że liczne podłużne domostwa były wznoszone wokół centralnego punktu, w którym znajdowały się dwa rondele. Zbudowano je na obniżonym terenie, który w przeszłości mógł być podmokły.

"Z pewnością były sercem osady. Prawdopodobnie była to strefa obrzędowo-ceremonialna" - uważa archeolog.

Wśród badaczy rondeli przeważa pogląd, że były to założenia odgrywające role społeczne i religijno-obrzędowe. Być może zatem pełniły funkcje miejsc kultu, a jednocześnie forum spotkań lokalnych społeczności. Czerniec wskazuje też na to, że mogły być to również obserwatoria astronomiczne związanego z letnim przesileniem, z których obserwowano wschód Słońca w najdłuższy dzień w roku.

Naukowiec powiedział, że w tym roku chce przeprowadzić kolejne badania - tym razem geofizyczne, które umożliwić mają pozyskanie bardziej szczegółowych informacji na temat budowy rondeli. A na ich podstawie archeolodzy chcą zaplanować wykopaliska. Do teraz tylko dwa rondele były celem szerszych badań wykopaliskowych - w Bodzowie (woj. lubuskie) i Nowym Objezierzu (woj. zachodniopomorskie).

Najbliższy rondel do tych odkrytych w czerwcu w Kaczkowie znajduje się kilkadziesiąt kilometrów na zachód, w Wenecji niedaleko Biskupina znanego z osady społeczności łużyckiej sprzed ok. 2,7 tys. lat, której słynną rekonstrukcję można dziś podziwiać.

PAP/im

Czytaj także

Najważniejsze odkrycia archeologiczne w Gruzji to dokonania Polaków

Ostatnia aktualizacja: 29.05.2017 14:52
Pierwsi polscy archeolodzy pracowali w Gruzji już 100 lat temu, a od 2012 r. działają tam wyjątkowo intensywnie, badając m.in. pozostałości rzymskiego fortu i cmentarzyska sprzed ponad 2,5 tys. lat. W środę z archeologami ma się spotkać prezydent Andrzej Duda.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Archeologiczne znaleziska. Kosteczki neandertalskiego dziecka

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2019 21:05
Archeolodzy odnaleźli w jaskini najstarsze szczątki człowieka z ziemii polskich - dwa paliczki ze szkieletu ludzkiego dziecka. Drobne kosteczki liczą sobie 115 tysięcy lat i budzą ogromną antropologiczną sensację. Na jakiej podstawie odkrywcy stwierdzają, że szczątki należały do neandertalczyka?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polscy archeolodzy odkryli w Egipcie elitarny grób sprzed 1,5 tysiąca lat

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2022 19:11
W monumentalnym grobowcu znajdującym się w egipskim Berenike nad Morzem Czerwonym zostali pochowani - jak ustalili polscy archeolodzy - przedstawiciele elity tego portowego miasta. Badaniami kierował dr Mariusz Gwiazda z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, wspólnie z prof. Stevenem Sidebothamem z University of Delaware w USA.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Portugalia. Stal była tu używana do produkcji narzędzi 1000 lat wcześniej niż dotąd sądzono

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2023 05:40
Mieszkańcy położonego w środkowej Portugalii regionu Alentejo korzystali z narzędzi stalowych już 2900 lat temu - wynika z badania międzynarodowego zespołu archeologów, w którego skład weszli naukowcy z Hiszpanii, Niemiec i Portugalii.
rozwiń zwiń