Historia

Erazm z Rotterdamu – wcale nie pochwalał głupoty

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2022 05:35
Najważniejsze były dla niego: rozsądek, szczerość, uczciwość, wiara oraz sprawy pokoju. – Nie był na pewno silnym charakterem, człowiekiem, który idzie przez życie przebojem – podkreślał dr Juliusz Domański.
Portret Erazma z Rotterdamu (1523), aut. Hans Holbein the Younger
Portret Erazma z Rotterdamu (1523), aut. Hans Holbein the YoungerFoto: Wikipedia/dp

555 lat temu, 28 października 1467, urodził się Erazm z Rotterdamu, niderlandzki filozof, jeden z czołowych humanistów renesansu (zwany księciem humanistów).

W wieku 21 lat wstąpił do klasztoru augustianów, a po kolejnych pięciu latach otrzymał święcenia kapłańskie. Szybko jednak opuścił klasztor. W 1495 roku wyjechał do Paryża, później do Anglii, gdzie zawarł przyjaźń z Tomaszem Morusem.

– Najkrótsza charakterystyka Erazma zawarta w jednym słowie, może trochę anachronicznym brzmiałaby, że był to intelektualista – mówił dr Juliusz Domański w audycji Jana Owsińskiego w 1980 roku. – Człowiek poszukujący prawdy, to nie był ten, który chciał zgłębić zagadkę bytu. To go mało interesowało.


Posłuchaj
30:26 Erazm z Rotterdamu_Jan Owsiński.mp3 Poglądy i sylwetkę Erazma z Rotterdamu przedstawia dr Juliusz Domański, aud. Jana Owsińskiego "Humanista i reformator". (PR, 4.10.1980)

 

Poglądy

Najwybitniejszym dziełem Erazma z Rotterdamu jest "Pochwała głupoty", satyra na ówczesne społeczeństwo. – Nie jest to utwór jednoznaczny, który należałoby traktować jako żartobliwe chwalenie głupoty – zaznaczał dr Juliusz Domański. – To jest utwór, w którym głupota ma sens bardzo specyficzny, w którym się pokazuje, że to, co nazywa się potocznie głupotą, może być znakomitą mądrością.

Treścią utworu jest szereg chrześcijańskich reguł moralnych nawiązujących jednak do myśli Platona. Erazm jeszcze przed wystąpieniem Lutra głosił poglądy zbliżone do reformacyjnych. Szydził ze średniowiecznej pobożności, przetłumaczył Biblię na łacinę, popierał tłumaczenie Pisma Świętego na języki narodowe.

Fascynacja i rozczarowanie

Najbliżej Erazmowi z Rotterdamu było jednak do Tomasz Morusa. Ich wizję świata miał wcielić w życie Henryk VIII, o którym Erazm z Rotterdamu wypowiadał się bardzo entuzjastycznie. Erazm uważał, że pozycję mędrca wzmacnia godny ich realizacji władca. Henryk VIII miał jednak swoją filozofię. Morus został skazany na ścięcie przez króla Henryka VIII, ponieważ nie uznał jego małżeństwa z Anną.

Poglądy Erazma kwestionowały zasadnicze katolickie doktryny. Spotkało się to oczywiście z ostrą krytyką Kościoła – jego książki palono, a autora posądzono o herezję. W 1559 roku wszystkie jego dzieła zostały przez papieża Pawła IV wpisane do "Indeksu ksiąg zakazanych".

mb

Czytaj także

Monteskiusz, czyli oświecenie

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2015 06:10
– Możemy stwierdzić, że cały nasz świat jest ułożony według Monteskiusza – dr Joanna Żurowska z Instytutu Romanistyki UW. – Łącznie z podziałem władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, z zasadą, że prawo powinno chronić, a kary powinny być sprawiedliwe i stosowne do przewinień.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Immanuel Kant – filozof z Królewca

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2024 05:40
– Był przekonany, że można mówić o pełnym człowieczeństwie wtedy, gdy dana jednostka zmierza do jakichś ideałów – zaznaczała prof. Maria Szyszkowska. Kant przez całe życie chciał swe ideały zweryfikować.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jean-Paul Sartre. Bał się, że straci wolność

Ostatnia aktualizacja: 15.04.2024 05:39
Cała jego twórczość jest walką o zabicie w sobie drobnomieszczanina. Tak bardzo do tego dążył, że odmówił nawet przyjęcia literackiej Nagrody Nobla. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Fryderyk Nietzsche – źle wykorzystany geniusz

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2024 05:30
Mówi się, że jego filozofia stanowiła podstawy koncepcji nazistowskich. Dziś wiemy, że ideologiczne interpretacje myśli Nietzschego przekłamywały jego filozofię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Barbara Skarga: filozofia zaspokaja ciekawość, ale nie daje korzyści

Ostatnia aktualizacja: 18.09.2022 05:35
18 września 2009 roku zmarła Barbara Skarga, uczona specjalizująca się w dziedzinie filozofii i etyki, w tym w historii myśli filozoficzno-społecznej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Alfred Tarski. Ustalił definicję prawdy

Ostatnia aktualizacja: 14.01.2023 05:40
Alfred Tarski, matematyk, filozof, jeden z najwybitniejszych logików, twórca semantycznej definicji prawdy, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, urodził się 122 lata temu.
rozwiń zwiń