Historia

Sigrid Undset. "Była wielką przeciwniczką nowoczesnego życia"

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2023 05:35
141 lat temu, 20 maja 1882 roku, urodziła się Sigrid Undset, norweska pisarka, laureatka Nagrody Nobla. Jej powieści osadzone najczęściej w średniowieczu naznaczone są głęboką katolicką wiarą autorki, która przeżyła nawrócenie w dorosłym wieku.
Sigrid Undset
Sigrid UndsetFoto: Wikimedia commons/Public domain

Sigrid Undset musiała wcześnie zmierzyć się z dorosłym życiem i porzucić nadzieje o wyższym wykształceniu. Po śmierci ojca, który utrzymywał rodzinę, 16-letnia Undset dostała pracę sekretarki, która mocno nudziła dziewczynę. Wtedy właśnie zaczęła pisać.

Wielka miłość

Debiutancka powieść, którą Sigrid Undset wydała w wieku 25 lat, była osadzona we współczesności i opowiadała skandalizującą jak na owe czasy historię kobiety zdradzającej swojego męża. "Pani Marta Oulie" (1907) wywoływała oburzenie: "Byłam niewierna mężowi" - brzmiało pierwsze jej zdanie. Książka ta była początkiem wielkiej popularności autorki.

- Jej pierwsza książka sprzedała się bardzo szybko - mówiła dyrektor muzeum Sigrid Undset, Marit Neubauer w audycji Marty Strzeleckiej w Polskim Radiu. - Ale druga i trzecia były wykupione jeszcze przed oficjalną publikacją - opowiadała.

Posłuchaj
06:29 pop-południe___v2014006095_tr_0-0_11767628cd424259[00].mp3 Marit Neubauer o norweskiej laureatce Nobla - pisarce, Sigrid Undset. Audycja Marty Strzeleckiej z cyklu "Pop-południe". (PR, 18.07.2014)

 

Po kolejnej wydanej książce Undset otrzymała państwowe stypendium, które pozwoliło jej zrezygnować z pracy biurowej i wyjechać w podróż. Zmieniła ona życie pisarki, ponieważ będąc we Włoszech zakochała się w norweskim malarzu, który dla niej zostawił dotychczasową rodzinę. Trzy lata później - w 1912 roku - wzięli ślub i doczekali się trojga dzieci. Jednak już w 1919 roku Undset zdecydowała się zamieszkać osobno - był to początek jej zbliżania się do Kościoła katolickiego, który nie uznawał rozwodu.

Nieciemne średniowiecze

Undset ma w swoim dorobku literackim kilka powieści wybitnych wynikających z jej rozważań nad katolicką moralnością i wiarą, zwłaszcza należy w tym kontekście wymienić najważniejsze jej dzieło "Krystyna, córka Lavransa" (1920-22) - trzyczęściową powieść rozgrywającą się w średniowiecznej Norwegii. Jest to historia życia tytułowej Krystyny, jej dążenia do ślubu z miłości w zderzeniu z tradycyjnymi zwyczajami wydawania za kandydata wybranego przez rodziców.

Kolejną wielką powieścią, znów rozgrywającą się w średniowieczu, był "Olaf, syn Auduna" (1925-27), który próbuje sobie poradzić z winą za poważne grzechy życia, toczy się w nim wewnętrzna walka pomiędzy silną wolą a pokorą wobec Boga.

Zainteresowanie dawnymi epokami wynikało u Undset z głębokiej niechęci do nowoczesności, choć interesowała się tak zwaną kwestią kobiecą, feminizmem, równouprawnieniem kobiet, choć była bardzo silna i samodzielna, pracowała choć chodziła do postępowej, koedukacyjnej szkoły. 

- Była wielką przeciwniczką nowoczesnego życia - stwierdzała Marit Neubauer w Polskim Radiu. - Uważała, że myślenie ówczesnych ludzi było bardzo krótkowzroczne, skupione tylko na subiektywnej jednostce. To bardzo ciekawe, bo można to odczytać w sposobie jej pisania - dodawała.

Pod znakiem wiary

W roku 1928 Sigrid Undset odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, której przyznanie komitet noblowski uzasadniał "niezapomnianym opisem skandynawskiego średniowiecza". Wcześniej pisarka przyjęła chrzest (1924) i oficjalnie rozwiodła się z mężem, choć wychowywała jego dzieci z poprzedniego małżeństwa. Katolicyzm był w Norwegii zdominowanej przez luteran nie tylko niepopularny ale wręcz dyskryminowany, w związku z czym Undset niejednokrotnie musiała stawać w obronie swojej religii.   

Światopogląd pisarki ukształtowany przez głęboką i konsekwentną wiarę nie pozwalał jej również milczeć wobec wydarzeń mających miejsce w Niemczech. Undset stawała w obronie Żydów oraz wszystkich innych krzywdzonych ludzi i sprzeciwiała się polityce NSDAP, publikując wiele artykułów w gazetach, czym wchodziła w spór z innym wpływowym pisarzem z Norwegii - Knutem Hamsunem, który popierał niemieckich nazistów i koncepcję nowej, germańskiej Europy.

- Było bardzo dużo polemik Undset z innym norweskim noblistą w dziedzinie literatury - Knutem Hamsunem na łamach prasy, w artykułach i esejach - opowiadała Marit Neubauer w Polskim Radiu. - Cała Norwegia obserwowała ten spór. Dyskutowali o aborcji, roli starszych ludzi, na wiele różnych tematów - wyliczała.

W czasie II wojny światowej Undset straciła dwoje dzieci i musiała uciekać przed Niemcami z kraju. Po 1945 roku wróciła jednak i dalej pisała.

Zmarła 10 czerwca 1949 roku.

az

Czytaj także

Vidkun Quisling - wstydliwy problem Norwegów

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:30
24 października 1945 roku w Oslo rozstrzelano byłego kolaborującego z nazistowskimi Niemcami premiera Norwegii Vidkuna Quislinga. Jego nazwisko stało się symbolem zdrady narodowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Literackie Oslo

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2014 10:00
Ze stolicą Norwegii, dawniejszą Christianią, związani byli i Henrik Ibsen i Knut Hamsun. W audycji "Miasta pisarzy" porozmawiamy jak ci pisarze postrzegali to miasto w swoich książkach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Literacka Norwegia. Spotkanie z Larsem S. Christensenem

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2015 23:00
Gościem audycji będzie norweski poeta, prozaik i scenarzysta Lars Saabye Christensen, jeden z najlepszych pisarzy skandynawskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Knut Hamsun - noblista wyklęty

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2024 05:35
19 lutego 1952 roku zmarł norweski pisarz, Knut Hamsun. Jego najbardziej znana powieść to "Głód", ale to za wydane prawie 30 lat później "Błogosławieństwo ziemi" dostał literacką Nagrodę Nobla.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Henryk Ibsen. Dramatopisarz, który zmienił zasady gry

Ostatnia aktualizacja: 23.05.2023 05:35
23 maja 1906 roku zmarł Henryk Ibsen, wybitny norweski dramatopisarz. Stworzył współczesny dramat realistyczny, w którym krytykował mieszczańską moralność, zakłamanie i obłudę.
rozwiń zwiń