Badania przeprowadzone przez Uniwersytet w Tel Awiwie i Izraelski Urząd ds. Zabytków (Israel Antiquities Authority) ujawniły na terenie wykopalisk pozostałości jaj robaków jelitowych pod kamienną toaletą w okazałej prywatnej posiadłości. Pozostałości jaj należą do czterech różnych rodzajów pasożytów jelitowych: glisty, tasiemca, włosogłówki i owsika. Według badaczy, kamienna deska klozetowa znajdowała się w "toalecie" posiadłości, a obecność robaków wskazuje, że nawet zamożni mieszkańcy Jerozolimy w tamtych czasach cierpieli z powodu chorób i epidemii. Artykuł na ten temat został niedawno opublikowany w czasopiśmie International Journal of Paleopathology.
Mimo biblijnego zakazu starożytni Judejczycy spożywali niekoszerne ryby
Badaniami kierowała dr Dafna Langgut z Uniwersytetu w Tel Awiwie, dyrektor Laboratorium Archeobotaniki i Starożytnych Środowisk w Instytucie Archeologii i Muzeum Historii Naturalnej Steinhardta. Dr Langgut pobrała próbki osadów spod kamiennej toalety, gdzie znajdowało się szambo. Następnie, w swoim laboratorium, chemicznie wyodrębniła jaja pasożytów, obejrzała je pod mikroskopem i zidentyfikowała. Szczątki jaj zostały odkryte w ramach wykopalisk ratowniczych prowadzonych przez Israel Antiquities Authority na promenadzie Armon Hanatziv w Jerozolimie.
Niebezpieczne pasożyty
- Wyniki tego badania są jednymi z najwcześniejszych zaobserwowanych w Izraelu do tej pory - mówi dr Langgut. - Są to trwałe jaja, a w specjalnych warunkach, jakie zapewniało szambo, przetrwały prawie 2700 lat.
Robaki jelitowe to pasożyty, które powodują takie objawy jak bóle brzucha, nudności, biegunkę i swędzenie.
- Niektóre z nich są szczególnie niebezpieczne dla dzieci i mogą prowadzić do niedożywienia, opóźnień w rozwoju, uszkodzenia układu nerwowego, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci - wyjaśnia badaczka.
Dr Langgut uważa, że choroby jelitowe w tamtych czasach mogły być spowodowane złymi warunkami sanitarnymi, które spowodowały zanieczyszczenie kałem żywności i wody pitnej. Mogły też wynikać z braku świadomości higieny, np. niemycia rąk. Inne możliwe źródła zakażenia to wykorzystanie ludzkich odchodów do nawożenia upraw polowych oraz spożywanie niewłaściwie przyrządzonej wołowiny lub wieprzowiny.
Przy braku leków wyleczenie z robaków jelitowych było trudne lub wręcz niemożliwe, a zarażeni mogli cierpieć z powodu pasożytów do końca życia. Jest więc całkiem możliwe, że wyniki badań wskazują na uciążliwą i długotrwałą chorobę zakaźną (porównywalną do wszawicy i owsicy w dzisiejszych przedszkolach i podstawówkach), która dotykała całą populację.
Toaleta była luksusem
Ya'akov Billig, dyrektor wykopalisk z ramienia Israel Antiquities Authority, wyjaśnia, że odkryta posiadłość królewska pochodzi z połowy VII w. p.n.e., czyli w okresie poprzedzającym niewolę babilońską.
Według Billiga, na miejscu znaleziono wspaniałe kamienne artefakty o niezwykłej jakości wykonania, takie jak zdobione kamienne kapitały (w stylu protoeolskim), których ilość i jakość nie była jeszcze obserwowana w starożytnym Izraelu. Obok rezydencji znajdował się spektakularny ogród z zapierającym dech w piersiach widokiem na Miasto Dawida i Górę Świątynną. To właśnie tutaj, wraz z pozostałościami drzew owocowych i ozdobnych, znaleziono szambo, z którego próbki pobrała Langgut. Było ono zwieńczone kwadratową wapienną instalacją z otworem w środku, zidentyfikowanym jako otwór spustowy toalety.
Toaleta odnaleziona w jerozolimskiej posiadłości.
Zdaniem badaczy, toalety były niezwykle rzadkie w tamtych czasach i stanowiły symbol statusu - luksusowe udogodnienie, na które mogli sobie pozwolić tylko bogaci i wysoko postawieni. Jak uczy Talmud: "Kto jest zamożny? Rabbi Josef mówi: Każdy, kto ma łazienkę blisko swojego stołu'". (Talmud Babliloński, Szabat 25:2).
- Badania takie jak to pomagają nam udokumentować historię chorób zakaźnych na naszym terenie i dają nam wgląd w życie ludzi w czasach starożytnych - podsumowuje dr Langgut i dodaje, że prowadzi obecnie dodatkowe analizy osadów zebranych z szamba, aby poznać dietę i zioła lecznicze stosowane w Jerozolimie w późnej epoce żelaza.
EurekaAlert!/bm
