Starej Warszawy czar

Karol Beyer to prekursor polskiej fotografii prasowej; najlepszy fotograf w Królestwie Polskim na przełomie lat 50. i 60. XIX.

Foto: DSH

Był pierwszym autorem i dziennikarzem, który dostarczał prasie własne teksty wraz ze zdjęciami dokumentującymi życie w stolicy w drugiej połowie XIX wieku. Publikacja "Karol Beyer 1818-1877" rozpoczyna serię popularnonaukowych albumów monograficznych poświęconych wybitnym XIX- i XX-wiecznym fotografom warszawskim.

„Karol Beyer był synem znanej malarki Henryki Beyer z domu Minter i Wilhelma, urzędnika loterii. Jako młody, 21-letni człowiek zafascynował się ogłoszonym w Paryżu wynalazkiem dagerotypii i rozpoczął przygodę z nowym zawodem fotografa, który uprawiał przez 23 lata. Portretował  Polaków, utrwalał na szklanych światłoczułych płytach rozbudowującą się Warszawę, fotografował dzieła sztuki współczesnej i dawnej. Należał do założycieli „Tygodnika Ilustrowanego”, którego redakcji udostępniał swoje zdjęcia jako wzór dla drzeworytów. Dlatego jest prekursorem polskiej fotografii prasowej, której zapewnił obecność również w prasie francuskiej. Ponadto to właśnie Beyera należy uznać za pierwszego autora/dziennikarza, który dostarczał prasie własne teksty wraz ze zdjęciami do ich zilustrowania. Fotograf ma na swoim koncie cenne zdjęcia reporterskie, zaświadczające o dramatycznych wydarzeniach w stolicy w 1861 roku i oddające  atmosferę stanu wojennego, utrzymywanego w Królestwie Polskim przez rosyjskie władze. Patriotyczną aktywność, wyrażającą się między innymi uprawianiem fotografii zaangażowanej politycznie, przypłacił więzieniem oraz zesłaniem w głąb Rosji”.

Karol Beyer stworzył fotograficzny panteon współczesnych sobie Polaków, popularyzował wiedzę o narodowej przeszłości, rozpowszechniał informacje o aktualnych wydarzeniach kulturalnych oraz bieżących wypadkach politycznych, utrwalał najnowsze budowle i ówczesną kulturę materialną Warszawy. Nie poprzestawał na dokumentowaniu rzeczywistości na światłoczułych płytach, ale publikował swoje zdjęcia także w ilustrowanej prasie polskiej i zagranicznej, był autorem albumu Widoki m. Warszawy. By udoskonalić swoją technikę kilkakrotnie wyjeżdżał za granicę, m.in. do Francji, Belgii czy Wielkiej Brytanii, stale bywał na wystawach światowych. Od 1855 roku był członkiem Société française de photographie. Pod koniec życia był zmuszony zamknąć swoje atelier, m.in. przez trudności finansowe wywołane jego dwuletnim pobytem na zesłaniu w Rosji, mimo to dalej fotografował.

Beyer przez całe życie poszukiwał nowych technik uwieczniania rzeczywistości. Rozpoczął swoją działalność od dagerotypii, ale szybko zwrócił się ku nowatorskim sposobom wykonywania fotografii, o których pisał w liście do Józefa Ignacego Kraszewskiego: „Trzeba wiedzieć, że to niesłychanie żmudna robota, dawniej przy daguerrotypach miałem zawsze czas wolny, teraz ani chwili w której bym nie powinien o fotografiach myśleć”. W późniejszym okresie zainteresował się fotografią nakładową i opanował nowoczesną technikę fotodruku, dzięki czemu zostały one wprowadzone w orbitę zainteresowania polskiej nauki.

Publikacja "Karol Beyer 1818-1877" rozpoczyna serię popularnonaukowych albumów monograficznych poświęconych wybitnym XIX- i XX-wiecznym fotografom warszawskim. Katarzyna Madoń-Mitzner, redaktor serii: „Fotografowie Warszawy to nowa propozycja wydawnicza Domu Spotkań z Historią – dla wielbicieli fotografii i varsavianów. Po raz pierwszy pokażemy w tak kompleksowy sposób dzieje fotografii w Warszawie, a jednocześnie burzliwą historię miasta – przede wszystkim poprzez zdjęcia mało znane i nigdy dotąd nie publikowane. Przypomnimy także te fotograficzne obrazy, które należą już do kanonu polskich zdjęć. Zapraszamy do wspólnej pasjonującej podróży – odkrywania różnych oblicz miasta i osobowości działających tutaj fotografów”.

Publikacji towarzyszy wystawa zdjęć zatytułowana Karol Beyer – pierwsze fotografie Krakowskiego Przedmieścia. Wystawa plenerowa prezentowana na skwerze im. ks. Jana Twardowskiego w terminie od 6 marca do 31 sierpnia 2012 zaprasza na spacer po XIX-wiecznym Krakowskim Przedmieściu – od  Pałacu Staszica po plac Zamkowy. W latach 1857–1867 pracownia Beyera mieściła się na rogu Karowej i Krakowskiego Przedmieścia. Z tej perspektywy fotograf dokumentował gwarne życie ulicy, manifestacje patriotyczne i represje carskie. Zobaczymy także nieistniejące już czy inaczej dziś wyglądające fragmenty zabudowy tej najważniejszej wówczas warszawskiej ulicy i jej okolic.

pd/dsh/inf.pras