Historia

Watykan. Najmniejsze państwo świata

Ostatnia aktualizacja: 07.06.2024 05:40
Choć strona kościelna proponowała nazwę "Rzym watykański”, podczas negocjacji traktatów laterańskich w 1929 roku przyjęto nazwę zaproponowaną przez Benito Mussoliniego - Państwo Watykańskie.
Watykan, widok Placu św. Piotra w Watykanie
Watykan, widok Placu św. Piotra w Watykanie Foto: PAP/EPA (MARIO DE RENZIS)

7 czerwca 1929 roku, wraz z wejściem w życie traktatów laterańskich, powstało państwo Watykan. Jest ono najmniejszym państwem na świecie; jego powierzchnia wynosi 0,44 km2, a  zamieszkują je głównie księża, zakonnicy i urzędnicy kościelni.

Watykan, mimo że zrośnięty z Rzymem, jest autonomicznym państwem. Posiada własny rząd, wojsko i policję, jak również walutę (euro watykańskie), banki i rozgłośnię radiową nadającą m.in. audycje w języku polskim.

Nazwa tego państwa pochodzi od wzgórza Watykan na prawym brzegu Tybru. Historia zaś sięga IV wieku, kiedy cesarz rzymski przekazał biskupom Rzymu pałac, który stał się później rezydencją papieską. Początek Państwa Kościelnego, władanego przez papieży, jest związany z prawdopodobnie fałszywym dokumentem, tzw. donacją Konstantyna.

Z Lateranu do Watykanu

Na początku siedzibą papieży był Lateran. Watykan stanowił natomiast miejsce pielgrzymek do grobu św. Piotra. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zbudowano tu klasztory, przytułki i schroniska; rozwinął się też biznes związany z pielgrzymami.

Od drugiej połowy IX wieku, za pontyfikatu papieża Leona IV, kiedy to zbudowano pierwsze umocnienia, Watykan stał się miejscem schronienia Ojca Świętego przed najeźdźcami. Siedzibę papieską przeniesiono z Lateranu do Watykanu w 1377 roku. Przez wieki miasto było rozbudowywane. W 1448 roku papież Mikołaj V założył Bibliotekę Watykańską, Sykstus IV wzniósł Kaplicę Sykstyńską (1475-1483), Aleksander VI wybudował wieżę nad kaplicą (Torre del Borgia), natomiast Juliusz II zatrudnił architekta Bramantego do stworzenia nowej Bazyliki św. Piotra.

Papież "więźniem Watykanu"

Państwo Kościelne utrzymało się do 1870 roku, kiedy to armia króla Włoch Wiktora Emanuela II przyłączyła je do powstającego Królestwa Włoch.

- Ostatecznie szturm na Porta Pia w lipcu 1870 roku, w momencie gdy rozpoczynał się pierwszy Sobór Watykański, położył kres temu państwu; zostało ono zawojowane i przez 60 lat papież rzymski był więźniem państwa włoskiego. Zresztą nigdy się z tym nie pogodził, choć ustawa gwarancyjna z 1871 roku dawała mu dosyć dużą swobodę, zarówno w stosunkach wewnętrznych, jak i zewnętrznych - mówił historyk dr Jan Czaja. W proteście przeciwko zaborowi, papież Pius IX ogłosił się "więźniem Watykanu", zaś kolejni papieże w czasie sprawowania swojego urzędu nie opuszczali rzymskiej rezydencji.

Sprawa stosunków między Watykanem a Włochami została uregulowana ostatecznie w 1929 roku, kiedy to podpisano traktaty laterańskie między kurią papieską a faszystowskim wówczas rządem włoskim. Zawarto wtedy układ zasadniczy, który regulował stosunki polityczne, gwarantował niezależność Watykanu, suwerenność wewnętrzną i zewnętrzną papieża; układ finansowy, który dał pewną rekompensatę papieżowi za 60 lat "niewoli”, oraz konkordat, który mimo pewnej niechęci Mussoliniego i faszystów do religi sankcjonował katoliczym jako główne wyznanie państwa włoskiego.

Traktaty laterańskie akceptowały szczególną rolę religii katolickiej we Włoszech. Zostało to zmienione poprzez podpisanie nowego konkordatu między Włochami a Stolicą Apostolską w 1985 roku,który zmierzał ku laicyzacji państwa włoskiego. Dziś Włochy i Watykan żyją nadal w pełnej symbiozie. Funkcjonowanie Państwa Watykańskiego zależy w dużym stopniu od usług państwa włoskiego. Zwłaszcza w kwestiach finansowych.

- Sam Rzym i Włochy też korzystają potężnie z obecności watykańskiej - mówi dr Jan Czaja. - Co roku odwiedza ten kraj 40 do 50 milionów turystów. Połowa z nich przejeżdża przez Rzym i zostawia tam zapewne liczące się pieniądze. Trudno sobie wyobrazić Rzym bez papieży, a Włochy bez Watykanu - dodaje.


Posłuchaj
09:59 dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej__535_01_iv.mp3 Historia Państwa Watykańskiego. Audycja Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". (PR, 5.02.2001)

 


mk

Zobacz więcej na temat: Kościół Watykan Rzym
Czytaj także

Całun Turyński i jego tajemnica

Ostatnia aktualizacja: 21.04.2019 07:00
Dla chrześcijan Całun Turyński jest relikwią i potwierdzeniem słów zapisanych na kartach Ewangelii, dla niewierzących kawałkiem płótna, na którym pojawia się jakieś malowidło.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bazylika św. Piotra - serce Kościoła katolickiego

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2024 05:40
18 kwietnia 1506 roku papież Juliusz II położył kamień węgielny pod nową Bazylikę św. Piotra w Rzymie, jedno z najważniejszych dzieł architektury renesansu i baroku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Św. Paweł VI. Reformator Kościoła, papież pielgrzym

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2024 05:40
- Mówiono o nim jako o kandydacie na papieża, kiedy jeszcze nie był kardynałem, choć nie miał takiej charyzmy jak jego poprzednik. Z pewnością jednak nie można mu odmówić świętości - podkreślał w 2018 roku w Polskim Radiu kard. Zenon Grocholewski, opowiadając o papieżu Pawle VI.
rozwiń zwiń