Brytyjscy astronomowie odkryli przy gwieździe HL Tau w konstelacji Byka “embrion” planety, który, jak twierdzą, ma mniej niż 2000 lat. Odległy układ jest oddalony od nas o 520 mln lat świetlnych. Dzięki podobnym odkryciom naukowcy mogą lepiej zrozumieć procesy kształtowania się planet.
2000 lat to, jak na planetę, niezwykle mało. W tej chwili jest ona w zasadzie kulą gazu i pyłu, która z czasem ma zmienić się w giganta podobnego do Jowisza.
Kierująca badaniami dr Jane Greaves z Uniwersytetu St Andrews w Szkocji mówi, że wzrost planety mógł się rozpocząć, kiedy system jej gwiazdy minął inny młody układ gwiezdny, co miało wydarzyć się około 1600 lat temu. Sam dysk gazowo-pyłowy, w którym zaczęła powstawać planeta, ma mieć mniej niż 100 000 lat. Jest on masywny i jasny, co sprawia, że okolice HL Tau są znakomitym miejscem do poszukiwania młodych planet.
Dr Greaves uważa, że odkrycie tak młodej planety jest wielka niespodzianką. – Wcale jej nie szukaliśmy i byliśmy naprawdę zaskoczeni, kiedy na nią natrafiliśmy – opowiada. Warto dodać, że następna co do ‘młodości’ planeta ma 10 milionów lat.
Jeśli proto-planeta miałaby ten sam wiek, co gwiazda, którą obiega (100 000 lat), i tak byłaby stukrotnie młodsza od obecnej rekordzistki. Ale naukowcy mają prawo przypuszczać, że może być jeszcze młodsza.
Za pomocą jednego z amerykańskich teleskopów VLA (Very Large Array), brytyjscy naukowcy zbadali system bardzo dokładnie. Zaobserwowali skaliste skupienia o wielkości kamyków. Ich obecność świadczy, że materia w dysku zaczyna zbijać się razem, aby w przyszłości stworzyć planetę. Kolejne badania potwierdziły, że to, co obserwują naukowcy, rzeczywiście jest zalążkiem planety, a nie np. skupiskiem gorącego gazu.
Planeta mogła zacząć kształtować się pod wpływem grawitacyjnej niestabilności dysku. Naukowcy spekulują, że mogło to być spowodowane przejściem w pobliżu innej młodej gwiazdy, XZ Tau. –Jeśli to przejście miało miejsce 1600 alt temu (a tak szacuja naukowcy – przyp. red.), to byłoby to niewiarygodnie niedawno – komentuje dr Greaves.
Eugeniusz Wiśniewski
Na podstawie BBC
