Wyspy Owcze znajdują się na Oceanie Atlantyckim, w połowie drogi między Norwegią i Islandią. Do niedawna sądzono, że ich pierwszymi mieszkańcami byli Wikingowie, którzy dotarli tu w połowie IX w. n.e. Tezę tę podważa odkrycie, którego dokonał zespół naukowców z centrum badawczego Lamont-Doherty Earth Obserwatory. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie "Communications Earth & Environment" z grupy "Nature".
"Faroe Way". Jak wygląda życie na Wyspach Owczych?
Pustelnia irlandzkich mnichów?
Dotychczasowe badania archeologiczne wykazywały, że Wikingowie dotarli na Wyspy Owcze około 850 roku n.e. Niewykluczone, że archipelag stanowił bazę wypadową dla dalszych eskapad, które skutkowały zasiedleniem Islandii (874) i krótkotrwałej kolonizacji Grenlandii w 980 roku.
Niektóre średniowieczne teksty sugerują, że przed Wikingami, około roku 500, na wyspy dotarli irlandzcy mnisi. Brendan Żeglarz, słynny irlandzki nawigator, miał odbyć z towarzyszami podróż przez Atlantyk w latach 512-530 i podobno znalazł ziemię nazwaną Wyspą Błogosławionych. Do dziś nie ma konsensusu na temat tego, czy pod tą nazwą kryją się Wyspy Owcze, Azory, czy Wyspy Kanaryjskie. Z kolei w 825 roku iroszkocki mnich, Dicuil, napisał, że dowiedział się, że na wyspach na północy od stu lat żyją pustelnicy.
Wszystkie podróże Brendana Żeglarza
Pierwsze fizyczne dowody osadnictwa z okresu poprzedzającego przybycie Wikingów przedstawiono w 2013 roku w czasopiśmie "Quaternary Science Reviews". Dowód ten stanowiły uprażone ziarna pszenicy znajdujące się w dwóch płatach spalonego torfu. Datowanie radiowęglowe wykazało, że pochodzi ono z okresu wyprzedzającego osadnictwo Wikingów o około 300 lat. Co istotne, jęczmień nie występował na wyspie, więc ktoś musiał go ze sobą przywieźć.
Ślady owiec na dnie jeziora
Tezę o wcześniejszym od nordyckiego osadnictwie na Wyspach Owczych potwierdzają badania przeprowadzone przez naukowców Uniwersytetu Columbia. Pozyskali oni próbki z dna jeziora znajdującego się nieopodal pozostałości wikińskiej osady Eiði na wyspie Eysturoy, drugiej co do wielkości wyspie archipelagu. Naukowcy pobrali z dna próbkę odzwierciedlającą przekrój osadów, które gromadziły się na dnie przez ostatnie 10 tys. lat.
Badacze odnaleźli ślady świadczące o tym, że owce domowe pojawiły się na wyspach nagle najprawdopodobniej między 492 i 512 rokiem n.e., a niewykluczone, że nawet w okolicach roku 370, na długo przed kolonizacją Wikingów. Tak dokładna datacja możliwa była dzięki zlokalizowaniu warstwy popiołu wulkanicznego, która pochodziła z erupcji poświadczonej erupcji islandzkiego wulkanu w 877 roku.
Odnalezione w osadzie markery kałowe zawierały lipidy (tłuszcze) charakterystyczne dla jelit owiec domowych. Jest to dowodem na kolonizację wyspy, bo wcześniej na archipelagu nie występowały żadne ssaki, a owce mogły przybyć tu tylko z ludźmi.
- Uważamy, że jest to argument przeważający za tezą, że na wyspach było osadnictwo przed Wikingami - ocenia dr Lorelei Curtin, współautorka badań.
Kim byli pierwsi mieszkańcy Wysp Owczych?
Autorzy badania spekulują, że mogli to być Celtowie. Jako poszlakę wskazują celtycką etymologię wielu nazw miejscowości na archipelagu. Nie jest jednak przesądzone, że byli to mnisi.
Badania DNA współczesnych mieszkańców Wysp Owczych pokazują, że rodowód ojcowski populacji jest głównie skandynawski, podczas gdy linia matczyna jest głównie celtycka. Inne regiony na północnym Atlantyku wykazują podobną asymetrię - uważa się, że jest to spowodowane tym, że osadnicy Wikingów przywozili ze sobą celtyckie żony. Mieszkańcy Wysp Owczych posiadają najsilniejsze geny pochodzenia celtyckiego w mitochondrialnym DNA dziedziczonym w linii matek, co - zdaniem autorów badania - sugeruje istnienie celtyckiej populacji, która poprzedzała Wikingów.
EurekaAlert!/bm
