Marian Czuchnowski – polski Rimbaud

Stefan Napierski upatrywał w nim "najbardziej fascynujący talent młodego pokolenia poetyckiego". Kazimierz Czachowski nazywał go "polskim Rimbaudem", pisząc iż zdobyczami formalnymi nie ustępuje on najwybitniejszym naszym lirykom i pozostaje przy tym na wskroś współczesny.

Marian Czuchnowski, źr. "Pierścień i zamieć" Londyn 1956, Wikipedia/dp

22 maja 1909 urodził się Marian Czuchnowski – poeta, pisarz, dziennikarz.

Wychował się na Podhalu w rodzinie działacza PSL. – Społecznikowskie pasje ojca przeniosły się na jego potomka – mówił Konrad Tatarowski w Radiu Wolna Europa 8 czerwca 1991. – Do końca życia Marian Czuchnowski będzie się identyfikował z politycznym nurtem PSL-u.
Bezkompromisowy
Radykalizm o wyraźnym zabarwieniu lewicowym był przyczyną licznych kłopotów pisarza. Już od początków kariery jasno wyrażał swoje poglądy, do tego stopnia, że został wyrzucony z nowosądeckiego gimnazjum. Udało mu się jednak zdać maturę i dostać na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował prawo i filozofię. Studia przerwano mu wyrokiem sądu za działalność polityczną.
Debiutował w 1930 zbiorem "Poranek goryczy". Kolejne jego zbiory były bardzo pozytywnie odbierane. Od początku swojej kariery poetyckiej był członkiem Krakowskiej Awangardy (do której należeli także m.in. Tadeusz Peiper i Adam Ważyk). – Od twórców Karkowskiej Awangardy różnił go temperament poetycki, a także w sferze światopoglądowej, silne akcentowanie związków człowieka z naturą i eksponowanie jego strony biologicznej – zaznaczał Konrad Tatarkowski.
Ze względu na dość dosadny język, często dochodziło do konfiskaty jego tekstów.
Emigracja
Pod koniec października 1939 roku został aresztowany przez NKWD. Zwolniony z łagru po układzie Sikorski-Stalin wstąpił do armii gen. Andersa i tym sposobem znalazł się na Bliskim Wschodzie. Swoje przeżycia łagrowe opisał w powieści "Jutrznia owadów". W 1944 dostał się do Anglii, gdzie został już do końca życia.
W początkowym okresie na emigracji był bliskim współpracownikiem Stanisława Mikołajczyka. – Młodzieńcze, PSL-owskie ideały towarzyszą mu do końca życia – przypominał Tatarkowski. – Z bezpośredniej działalności politycznej zrezygnował jednak dość szybko.
Choć mieszkał w Londynie nie zerwał nigdy zupełnie kontaktów z Polską. Publikował m.in. w paryskiej "Kulturze". – Do Polski nie wróciłem i nie wracam dlatego, że Polska nie posiada rządu wybranego przez naród: dobrowolnie, w drodze parlamentarnej, przez powszechne głosowanie, demokratycznie – mówił w kwietniu 1956 roku Marian Czuchnowski na antenie RWE. – Gdyby komuniści uzyskali taki rząd w drodze wyborów, a ludowcy i socjaliści mogliby pracować w normalnej opozycji, wróciłbym do Polski.
Marian Czuchnowski zmarł w Londynie 9 styczni 1991.
mb