"Ta wystawa jest niezwykłym wydarzeniem w historii muzeum, mamy absolutnie unikatowy egzemplarz zbroi, który jest godny podziwu jako przykład złotnictwa, ale też kojarzymy tę zbroję przede wszystkim z bardzo ważną postacią historyczną, wielkim księciem litewskim i królem Polski Zygmuntem Augustem" – wskazał podczas otwarcia wystawy Vydas Dolinskas, dyrektor muzeum i koordynator wystawy.

Vydas Dolinskas przypomniał, że Zygmunt August większość swojego życia spędził "właśnie tutaj, w Wilnie, w swojej ulubionej rezydencji", dzisiejszym Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.

"Ukończył budowę tego pałacu i przechowywał w nim swoją kolekcję zbroi, która obejmowała aż dwadzieścia podobnych zestawów" - wskazał kurator.

Prezentowana zbroja, wyjątkowa zarówno ze względu na swoje walory historyczne, jak i artystyczne, została wykonana przez wybitnego płatnerza XVI wieku Jörga Seusenhofera. Zygmuntowi Augustowi podarował ją w 1533 roku król Czech i Węgier Ferdynand I Habsburg, jako prezent z okazji zaręczyn króla Polski z jego córką Elżbietą.

"Pojawienie się przed dwoma laty młodzieńczej zbroi Zygmunta Augusta w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu miało wielkie znaczenie" - ocenił w komunikacie Instytutu Adama Mickiewicz prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. "Dlatego gdy tylko ten wyjątkowy w kolekcjach muzealnych eksponat dotarł na wzgórze wawelskie, zdecydowaliśmy się natychmiast udostępnić go zwiedzającym. (…) Wiedzieliśmy jednak od początku, że zbroja powinna także w swoim czasie zostać zaprezentowana w drugiej stolicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów – w Wilnie" - dodał. "Bardzo się cieszę, że można ją od dziś oglądać w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. Mam nadzieję, że pokaz ten spotka się również z dużym zainteresowaniem odwiedzających" – podkreślił dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

W #Wilno w Pałacu Władców z udziałem wicemin. SZ 🇵🇱 @paweljabIonski i min. kultury 🇱🇹 @SimonasKairys została otwarta wystawa jednego arcydzieła "Dziecięcej zbroi Zygmunta Augusta".

Partnerzy: @InstytutAM, Zamek Królewski na #Wawel, @PLinLithuania, @PLInst_Vilnius, @LTembassyPL. pic.twitter.com/5c4l6NWUwP

— PL in Lithuania 🇵🇱 (@PLinLithuania) April 8, 2022

Barbara Schabowska, dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza, cytowana w komunikacie oceniła, że "postać Zygmunta Augusta jako inicjatora zawarcia unii lubelskiej, jest ważna dla historii obu naszych narodów – litewskiego i polskiego". "Troska o pamięć o wspólnej kulturze i przeszłości jest ważna dziś i dla naszej wspólnej przyszłości" – podkreśliła. Zbroja nigdy nie została dostarczona Zygmuntowi Augustowi z powodu opóźniającego się ślubu. Niedoszły podarunek prawdopodobnie pozostał w Wiedniu. Zwyczajowo kojarzono go jako pamiątkę po królu Węgier Ludwiku II Jagiellończyku, poległym w bitwie pod Mohaczem. Z tego względu sąd arbitrażowy w 1933 roku zdecydował o przekazaniu jej z cesarskich zbiorów wiedeńskich do Muzeum Narodowego w Budapeszcie. Dopiero w 1939 roku austriacki bronioznawca Bruno Thomas powiązał zbroję z jej właściwym wykonawcą oraz adresatem daru. W 2021 roku zbroja Zygmunta Augusta dotarła do Polski - trafiła do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu, gdzie można ją podziwiać w Skarbcu Królewskim.

Wystawa w Wilnie będzie prezentowana do 5 czerwca. Została objęta patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego oraz ministra kultury Republiki Litewskiej Simonasa Kairysa. Partnerami wystawy są Instytut Polski w Wilnie, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie oraz Ambasada Republiki Litewskiej w Warszawie.

PAP/ho

"Śmierć i miejsce pochówku duńskiego króla Haralda Sinozębego Gormssona było do tej pory jedną z najdłużej nierozwiązanych zagadek historii" – powiedział serwisowi The First News Marek Kryda, autor bestsellerowej książki "Polska wikingów".

Jak poinformował "Mail Online", naukowcy wykorzystali technologię LiDAR, która bardzo precyzyjnie mierzy odległość za pomocą wiązki lasera i analizy odbitego światła. Pozwala też "zajrzeć" pod powierzchnię ziemi.

Dokładne pomiary z... kosmosu

Dzięki prowadzeniu badań z kosmosu można objąć pomiarami bardzo duże obszary. Jednocześnie pomiar jest na tyle dokładny, że pozwala wykryć uskoki terenu wielkości nawet 30 cm.

Dopóki obrazowanie satelitarne nie wykazało anomalii, które potem zidentyfikowano jako królewski kurhan. Wiedziano tylko, że Harald Sinozęby zginął prawdopodobnie w 986 r. w wybudowanej przez siebie twierdzy wikingów Jomsborg, czyli w dzisiejszym mieście Wolin, oddalonym o zaledwie 5 km od kurhanu w Wiejkowie. Jednak miejsce jego pochówku nie było znane.

Odkrycie potwierdza wcześniejsze przypuszczenia szwedzkiego archeologa Svena Rosborna, który po odkryciu w 2014 r. złotego krążka znanego jako Curmsun Disc przypuszczał, że król wikingów został pochowany właśnie w tej okolicy.

Pośmiertny dar

Łacińska inskrypcja na dysku wspominała króla wikingów jako "władcę Duńczyków, Skanii i twierdzy Wikingów Jomsborg". Zdaniem Rosborna był to pośmiertny dar odkryty wraz ze szczątkami szkieletu i innymi kosztownościami w 1841 r. w kamiennej komorze grobowej pod budynkiem kościoła w Wiejkowie.

Skarb pozostawał w krypcie do 1945 roku, kiedy to major armii polskiej Stefan Sielski zagarnął to, co z niego zostało. Dysk leżał w pudełku ze starymi guzikami do 2014 roku, kiedy 11–letnia prawnuczka Sielskiego znalazła go i pokazała nauczycielowi historii.

To wywołało sekwencję zdarzeń, która doprowadziła do odszyfrowania napisu. Jednak w kwestii miejsca śmierci i pochówku Haralda archeolodzy byli podzieleni.

Niezwykłe znalezisko

"Nie ma wątpliwości, że złoty krążek z grobowca w Wiejkowie to niezwykłe znalezisko. Warto jednak pamiętać, że przekonanie Rosborna, że Sinozęby został pochowany w Wiejkowie, nie opierało się na badaniach tu na miejscu" – mówi Marek Kryda.

Łacińska inskrypcja na dysku wspominała króla wikingów jako "władcę Duńczyków, Skanii i twierdzy Wikingów Jomsborg". Zdaniem Rosborna był to pośmiertny dar odkryty wraz ze szczątkami szkieletu i innymi kosztownościami w 1841 r. w kamiennej komorze grobowej pod budynkiem kościoła w Wiejkowie.

Skarb pozostawał w krypcie do 1945 roku, kiedy to major armii polskiej Stefan Sielski zagarnął to, co z niego zostało. Dysk leżał w pudełku ze starymi guzikami do 2014 roku, kiedy 11–letnia prawnuczka Sielskiego znalazła go i pokazała nauczycielowi historii.

Podzieleni archeolodzy 

To wywołało sekwencję zdarzeń, która doprowadziła do odszyfrowania napisu. Jednak w kwestii miejsca śmierci i pochówku Haralda archeolodzy byli podzieleni. "Nie ma wątpliwości, że złoty krążek z grobowca w Wiejkowie to niezwykłe znalezisko. Warto jednak pamiętać, że przekonanie Rosborna, że Sinozęby został pochowany w Wiejkowie, nie opierało się na badaniach tu na miejscu" – mówi Marek Kryda.

Łacińska inskrypcja na dysku wspominała króla wikingów jako "władcę Duńczyków, Skanii i twierdzy Wikingów Jomsborg". Zdaniem Rosborna był to pośmiertny dar odkryty wraz ze szczątkami szkieletu i innymi kosztownościami w 1841 r. w kamiennej komorze grobowej pod budynkiem kościoła w Wiejkowie.

Skarb pozostawał w krypcie do 1945 roku, kiedy to major armii polskiej Stefan Sielski zagarnął to, co z niego zostało. Dysk leżał w pudełku ze starymi guzikami do 2014 roku, kiedy 11–letnia prawnuczka Sielskiego znalazła go i pokazała nauczycielowi historii.

To wywołało sekwencję zdarzeń, która doprowadziła do odszyfrowania napisu. Jednak w kwestii miejsca śmierci i pochówku Haralda archeolodzy byli podzieleni.

"Nie ma wątpliwości, że złoty krążek z grobowca w Wiejkowie to niezwykłe znalezisko. Warto jednak pamiętać, że przekonanie Rosborna, że Sinozęby został pochowany w Wiejkowie, nie opierało się na badaniach tu na miejscu" – mówi Marek Kryda.

PAP/dad

W najbliższym czasie planowana jest wystawa poświęcona Mikołajowi Kopernikowi, ekspozycja dla uczczenia rocznicy powstania styczniowego, a w połowie roku prezentacja dzieł włoskiego quatroccenta. W 2023 roku zaplanowano także wystawę monograficzną malarza gdańskiego Hermana Hana, tworzącego na przełomie XVI i XVII wieku oraz królewski pokaz kwiatów w Ogrodach Zamku.

Już pod koniec stycznia – w związku ze 160. rocznicą powstania styczniowego – Zamek Królewski w Warszawie zaprosi na ekspozycję poświęconą rocznicy największej i najdłużej trwającej insurekcji niepodległościowej w okresie rozbiorów. Jak zapewnia kuratorka wystawy Anna Czekaj pozwoli ona zrozumieć zarówno historyczne znaczenie zrywu, jak również jego osobisty i ludzki wymiar.

Zamek Królewski w Warszawie przygotowuje też wystawę poświęconą początkom renesansu we Włoszech. Prezentacja dzieł włoskiego quatroccenta zaplanowana na lipiec pokaże, jakie znaczenie dla sztuki XV wieku miały okruchy świata antycznego - wyjaśnia kurator Mikołaj Baliszewski.

Bardzo ciekawą ekspozycją będzie bez wątpienia wystawa poświęcona 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Przybliży ona życiorys i dorobek wybitnego astronoma w szerokiej i dotąd niespotykanej odsłonie muzealnej, a zostanie otwarta pod koniec kwietnia. – Trafi na nią ponad 170 eksponatów wypożyczonych z 21 instytucji - zapowiedział kurator wystawy Norbert Haliński.

Rok 2023 to także kolejny rok jubileuszowy odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Ten miniony – 2022 - był rekordowy pod względem frekwencji. Zamkowe wnętrza wraz z Ogrodami Królewskimi odwiedziło ponad milion siedemset czterdzieści tysięcy zwiedzających. W maju w Zamku Królewskim w Warszawie miało mieć miejsce wyjątkowe wydarzenie – po raz pierwszy po ponad 200 latach księgozbiór Stanisława Augusta miał ponownie wypełnić Bibliotekę Królewską. Przygotowywaną od kilku lat we współpracy z Narodową Biblioteką Ukrainy w Kijowie wystawę uniemożliwił jednak rosyjski atak na Ukrainę i trwająca wojna. Nie rezygnując z planów, a odkładając je jedynie na późniejszy czas - oddano do rąk czytelników publikacje przygotowywane razem z wystawą: dwutomowy katalog prezentujący bezcenny księgozbiór Stanisława Augusta oraz zbiór esejów o królewskiej bibliotece.

Po wybuchu wojny na Ukrainie Zamek Królewski przyłączył się do akcji wsparcia i m.in. otworzył przestrzenie dla gości z Ukrainy. Zamkowi edukatorzy prowadzili zajęcia dla dzieci i młodzieży w języku ukraińskim, zaproponowano także bezpłatne oprowadzania w tym języku. Skorzystało z nich prawie 3 tys. osób.

IAR/ep

Ulubione miejsce spacerów warszawiaków – czyli Łazienki Królewskie w Warszawie – to zespół pałacowo-ogrodowy założony w XVIII wieku przez Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Jego nazwa pochodzi od barokowego pawilonu Łaźni, wzniesionego w latach 80. XVII wieku przez Stanisława Herakliusza Lubomirskiego i przebudowanego przez króla Stasia na pałac Na Wyspie. Oprócz budynków, pawilonów oraz wolnostojących rzeźb w Łazienkach znajdują się cztery ogrody: Królewski, Romantyczny, Modernistyczny oraz Chiński.

Co roku tzw. majówka – czyli dni, gdy między innymi obchodzimy Dzień Flagi i Święto Konstytucji 3 Maja – to czas, w którym warto przypomnieć sobie historię tego miejsca.

– To miejsce, które nas łączy, przypomina o naszej wspólnocie, przypomina o ważnych wydarzeniach historycznych – ale też wprawia nas w zachwyt – mówi p.o. dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie Marianna Otmianowska. O przeszłość i teraźniejszość dawnej królewskiej rezydencji zapytała ją Ewa Plisiecka.

Kierownik działu rekonstrukcji historycznej w wilanowskim muzeum Grzegorz Mazur podkreślił, że Królewski Festiwal Rzemiosł cieszy się dużym zainteresowaniem wśród wystawców.

- Rzemiosło pokazywane w sposób trochę niekonwencjonalny, dlatego że oprócz stoisk wystawców, bardzo ciekawych - niektórzy absolutnie unikalni, na pewno czerpiący z tradycji różnego typu rzemiosł - będą warsztaty - zapowiedział.
Wymienił warsztaty haftu klockowego, kaligrafii, drukarni polowej, wyplatanie kuszek.

Przez całą sobotę i niedzielę prowadzone będą pokazy i zajęcia dla całych rodzin z różnorodnymi rzemieślnikami: będą introligatorzy, wycinanki, koronczarstwo, tkactwo, szklarstwo, stolarstwo, kowalstwo, dziewiarstwo, hafciarstwo, wikliniarstwo, serowarstwo karmelarstwo.

- Będzie można porozmawiać z modystką, farbiarką, szewcem, kaletnikiem, mincerzem, płatnerzem, kotlarzem, a także z wytwórcami naturalnych kosmetyków według recept z XVII i XVIII wieku - dodał Grzegorz Mazur.

III Królewski Festiwal Rzemiosł w Wilanowie - dziś i jutro na przedpolu Muzeum Pałacu króla Jana III, w godzinach 12-18.

IAR/dad

Fakt ten stał się osią spektaklu, którego fabuła rozpoczyna się w 1967 roku, kiedy tytułowa bohaterka stawia się w sądzie w Münster, aby świadczyć podczas procesu przeciwko Hansowi Krügerowi – szefowi gestapo w Stanisławowie. Prof. Karolina hr. Lanckorońska przez długi czas była jedyną posiadaczką wiedzy na temat tych wydarzeń. Poruszający spektakl przypominający jej skomplikowaną, heroiczną biografię został po raz pierwszy zaprezentowany w ubiegłym roku, w którym obchodziliśmy 20. rocznicę śmierci wielkiej patriotki i donatorki.

Przedstawienie w reżyserii dr Ewy Makomaskiej odsłania dramatyczne wojenne losy uczonej, jej kryzysy i zwątpienia, ale i niepospolitą siłę oraz odwagę. To szczere spojrzenie na "spiżową" postać jako człowieka ustawicznie podejmującego wybory, a zarazem uniwersalna opowieść o postawie jednostki wobec zła.

Karolina hr. Lanckorońska (ur. 11 sierpnia 1898 r. w Buchberg am Kamp – zm. 25 sierpnia 2002 r. w Rzymie) – arystokratka, która poświęciła swoje życie nauce i służbie dla ojczyzny, historyk sztuki, wykładowczyni Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pisarka, żołnierz Armii Krajowej, więzień obozu koncentracyjnego Ravensbrück, oficer prasowy 2. Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych. Po 1945 r. była działaczką polonijną we Włoszech, m.in. inicjatorką i współzałożycielką Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie.

Miejsce premiery spektaklu było nieprzypadkowe – w 1994 r. Zamek Królewski w Warszawie otrzymał w darze od Karoliny Lanckorońskiej wyjątkową na skalę światową kolekcję sztuki, a także pamiątki należące do jej rodziny. Znakomite dzieła sztuki trafiły również do Zamku Królewskiego na Wawelu. Była to bezprecedensowa donacja w dziejach polskiego muzealnictwa.

W tym roku spektakl był po raz kolejny prezentowany w Warszawie, w ramach XXXI Dni Kultury Lwowa i Kresów Południowo - Wschodnich.

Zapraszamy do wysłuchania rozmów Haliny Ostas z dr Ewą Makomaską, reżyserka spektaklu i odtwórczynią głównej roli oraz Elżbietą Lewak, scenarzystką spektaklu.