Kim są cisi bohaterowie? Odpowiedzi na to pytanie dostarczył wieczór ku czci Sprawiedliwych, podczas którego przypomniane zostały osoby i rodziny odznaczone medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, w tym patron roku 20204 - Rodzina Ulmów, która ukrywała swoich żydowskich sąsiadów przed Zagładą, a także ci, których wkład w ratowanie Żydów został zapomniany.
Szacuje się, że około 1000 Polaków zostało zamordowanych za pomoc Żydom w okupowanej Polsce, jedynym kraju, w którym pomoc Żydom była karana śmiercią wszystkich członków rodziny. Mimo to na liście odznaczonych Medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata liczba Polaków ratujących Żydów jest najwyższa – uhonorowano 7232 osoby.
Tomasz Wiśniewski, założyciel Stowarzyszenia Społecznego Muzeum Żydów Białegostoku i Regionu , jest zaangażowany w ochronę dziedzictwa żydowskiego. Wiśniewski jest filmowcem, pisarzem, dziennikarzem i doktorem kulturoznawstwa. Swoimi produkcjami o tematyce żydowskiej wygrał kilka międzynarodowych festiwali filmowych. Jest również pionierem pracy dokumentalnej o cmentarzach żydowskich. Na Festiwalu Żydowskim w Krakowie otrzymał dyplom i srebrny medal od państwa Izrael w uznaniu za działalność na rzecz dokumentowania dziedzictwa żydowskiego. Jest laureatem licznych nagród i wyróżnień, a w 2018 r. otrzymał Nagrodę Główną Muzeum Polin.
Podczas spotkania opowiedział o postaci Józefa Bartoszko z Białegostoku. Józef i Julianna Bartoszko byli przed wojną strażnikami Wielkiej Synagogi. 27 czerwca 1941 r. hitlerowskie komando zamknęło kilkuset Żydów w głównej synagodze i podpaliło ją. J. Bartoszko otworzył wtedy małe okienko na tyłach synagogi, przez które uciekło kilku Żydów. Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie posiada oryginalny zapis oraz zeznanie świadków tego wydarzenia.
W trakcie spotkania odbyła się także premiera komiksu poświęconego postaci J. Bartoszko (w języku angielskim i niemieckim) autorstwa Damiana Zajko (w tłumaczeniu na język angielski Elżbieta Smoleńska według scenariusza Tomasza Wiśniewskiego). Komiks został wydany przez Instytut Polski w Wiedniu.
Rozmowę z Tomaszem Wiśniewskim poprowadziła znakomita austriacka dziennikarka, Marta Halpert (pracowała m.in. dla Jerusalem Post, przez kilkanaście lat była współredaktorką i współwłaścicielką Neue Welt założonego przez Theodora Herzla w 1897 roku. Marta Halpert pracowała m.in. dla amerykańskiego magazynu Newsweek, Europäische Rundschau, Vogue, Focus, i wielu innych). Na spotkaniu w Instytucie Polskim w Wiedniu reprezentowała żydowski miesięcznik Wina-das jüdische Stadtmagazin.
W trakcie spotkania, które z ramienia Instytutu Polskiego prowadziła Agnieszka Madany, pracownik Instytutu (rodowita Białostoczanka oraz pomysłodawczyni spotkania) odbyła się również projekcja filmów z zeznaniami naocznych świadków okupacji niemieckiej w regionie Białegostoku, m.in. "Wyrzutki" (Castaways) oraz "Wnuczka Rabina".
W spotkaniu udział wzięła spora grupa młodzieży austriackiej, esperantyści (w Wiedniu istnieje Muzeum Esperanckie, w Instytucie Polskim odbywają się coroczne spotkania esperantystów z Austrii), pasjonaci historii, nauczyciele i edukatorzy (m.in z Oxfordu).
Źrodło: Instytut Polski w Wiedniu/ks
