- Badacze z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk odnaleźli na strychu jednej z podlaskich cerkwi duże fragmenty ikonostasu z XVII wieku.
- Do tej pory nie udało się odnaleźć tak dużych fragmentów dzieł cerkiewnych z tego okresu, dlatego odkrycie jest tym bardziej wyjątkowe.
Gdzie odnaleziono fragmenty ikonostasu?
Pozostałości ikonostasu badacze z Instytutu Sztuki PAN odkryli na strychu cerkwi w Nowoberezowie (woj. podlaskie). W ich ocenie to najstarsze takie dzieło w regionie; wyjątkowe, o czym świadczy jego oryginalność i skala zachowania. Odkrycia dokonali prof. Zbigniew Michalczyk, Piotr Jamski i Jan Nowicki z zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce. Na znalezisko składa się około 20 fragmentów dzieła.
- Takie miejsca jak strychy zawsze interesują nas najbardziej. Bardzo często znajdują się tam obiekty, które wyszły z codziennego użytku; nie odpowiadały smakowi w XIX i XX wieku. Bardzo często znajdujemy tam również rzeczy starsze, co zdarzało się w innych świątyniach - mówi prof. Zbigniew Michalczyk.
Oględziny wskazują, że odnalezione fragmenty ikonostasu pochodzą z XVII wieku. - Mamy z kolegą 30 lat doświadczenia i mniej więcej znamy ten terem Podlasia, włącznie z terenem po drugiej stronie granicy. W związku z tym czasami wystarczy nam kilka centymetrów kwadratowych czy sześciennych obiektu i wiemy, że warto się pochylić i sprawdzić swoje domniemania - dodaje Piotr Jamski.
Fragmenty ikonostasu w Nowoberezowie. Unikatowe odkrycie badaczy
Znalezisko naukowców z Instytutu Sztuki PAN jest o tyle wyjątkowe, że tego rodzaju duże struktury cerkiewne z XVII i XVIII wieku przeważnie ulegały zniszczeniu. Jak wyjaśniają badacze w "Czterech porach roku", przeważnie do naszych czasów zachowały się mniejsze fragmenty dzieł albo pojedyncze obrazy.
Przeprowadzona przez zespół ekspertów rekonstrukcja wskazała natomiast, że ikonostas w pierwotnej wersji miał przynajmniej 8,5 metra. W kolejnych latach miał natomiast zajmować jeszcze większą powierzchnię. - To zestaw ikon, drzwi królewskich, które są w centralnej części ikonostasu, jedno skrzydło drzwi diakońskich z przedstawieniem Michała Archanioła - wymieniają rozmówcy Romana Czejarka.
Czytaj także:
Odnalezione fragmenty ikonostasu. Gdzie można je oglądać?
Jak wyjaśniają naukowcy, znaczna część odnalezionego obiektu wymaga obecnie prac konserwacyjnych. Dalsze losy fragmentów ikonostasu będą zależeć od decyzji władz cerkwi, w której odnaleziono pozostałości dzieła. - My możemy powiedzieć jedno o tych dalszych losach: przede wszystkim pieczołowita konserwacja. Z naszej strony oferujemy wszelkie wsparcie merytoryczne, na jakie będzie nas stać. (...) Na razie słuchacze i czytelnicy muszą się zadowolić dosyć obszernym artykułem naukowym, gdzie przedstawiamy ten obiekt. Na pewno samo zabezpieczenie obiektów i konserwacja potrwają kilka lat - wyjaśniają prof. Zbigniew Michalczyk i Piotr Jamski.
09:47 PR1_mp3 2023_10_16-11-15-41.mp3 Sensacyjne odkrycie Instytutu Sztuki PAN. Ikonostas z XVII wieku odnaleziony na strychu cerkwi (Cztery pory roku/Jedynka)
***
Goście: prof. Zbigniew Michalczyk, Piotr Jamski (Instytut Sztuki PAN)
Data emisji: 16.10.2023 r.
qch/IAR
