Obrazy Rembrandta "Dziewczyna w ramie obrazu" oraz "Uczony przy pulpicie" po burzliwej historii trafiły do kolekcji Stanisława Augusta, a później do zbiorów rodu Lanckorońskich. Po wojnie - ukryte w szwajcarskim banku i uznane za zaginione - zostały przekazane Zamkowi Królewskiemu w Warszawie. Przekazania w 1994 roku dokonała Karolina Lanckorońska. Dzieła należą do najcenniejszych obrazów w Polsce.
00:17 galeria lanckoronskich.mp3 Galeria im. Lanckorońskich w Zamku Królewskim w Warszawie w nowej odsłonie - dyrektorka Zamku, Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk (IAR)
Obrazy Rembrandta przekazane Zamkowi Królewskiemu w Warszawie
Okoliczności przekazania daru na ręce prezydenta Lecha Wałęsy i profesora Andrzeja Rottermunda, ówczesnego dyrektora Zamku, przypomniał prezes Fundacji Lanckorońskich Piotr Piniński, podkreślając wagę zawartych wtedy ustaleń, dotyczących zapewnienia Fundacji możliwości wyrażenia opinii w sprawie sposobu eksponowania kolekcji, konserwacji obrazów jak też ewentualnych wypożyczeń dzieł na czasowe wystawy krajowe i zagraniczne.
- Był to dar bezwarunkowy. Jednak jestem wdzięczny profesorowi Rottermundowi i zespołowi jego współpracowników za dotrzymanie i szanowanie ustaleń, jak też stworzenie ekspozycji nazwanej Galerią Lanckorońskich. Karla, osoba wielkiej klasy i skromna, nie chciała być osobiście wyróżniona – zaznaczył prezes Piniński.
Czytaj także:
00:25 galeria lanckoronskich.mp3 Galeria im. Lanckorońskich w nowej odsłonie - Alicja Jakubowska, kustoszka zbiorów malarstwa w Zamku Królewskim w Warszawie (IAR)
Galeria Lanckorońskich
- Zgodnie z jej wolą, galerię na parterze Zamku nazwaliśmy imieniem całego rodu, aby podkreślić zasługi nie tylko ofiarodawczyni, ale i jej przodków budujących tę kolekcję - powiedziała Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, dyrektora Zamku Królewskiego. - To przestrzeń o bogatej historii. Najstarsze sale galerii znajdują się w przyziemiu dawnego dworu Wielkiego księcia Janusza I Starszego. To tutaj, m.in. w dawnej Izbie Poselskiej, obradowali posłowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dziś Galeria im. Lanckorońskich prezentuje malarstwo, sztukę zdobniczą i historyczne uzbrojenie. Znajdują się tu dzieła baroku, w tym obrazy Rembrandta, a także dzieła włoskiej i niderlandzkiej sztuki od renesansu po klasycyzm - wyjaśniała.
"Dziewczyna w ramie obrazu" i "Uczony przy pulpicie"
Najcenniejszymi dziełami podarowanymi przez Karolinę Lanckorońską są dwa obrazy Rembrandta van Rijna "Dziewczyna w ramie obrazu" i "Uczony przy pulpicie".
Galeria im. Lanckorońskich powiększyła się o nowe obiekty, m.in. obraz "Partia tryktraka" Mattiego Prettiego, "Cud wyprowadzenia wody ze skały" Jacopa Bassana, 32 renesansowe talerze majolikowe z Montelupo, oraz jedyne w Polsce deschi da parto – pięknie dekorowane renesansowe tace porodowe, na których w Toskanii podawano symboliczne podarki matkom po urodzeniu pierwszego dziecka.
Wielcy na Zamku Królewskim
Oprócz dzieł podarowanych przez profesor Karolinę Lanckorońską, w galerii wystawione są też obrazy z innych darów oraz zakupów, np. "Adam i Ewa" Lucasa Cranacha St., "Pejzaż zimowy z podróżnymi" Jacoba van Ruisdaela, a także odkupione dzieła, niegdyś należące do króla Stanisława Augusta takie jak "Burza morska" Ludolfa Backhuysena i "Kogut, kura z kurczętami i gołębiami" Melchiora de Hondecoetera. W galerii eksponowane są także trzy dzieła Agostina Tassiego. Pierwsze z nich - "Festyn u wybrzeży zatoki", dar Karoliny Lanckorońskiej, przedstawia scenę uroczystości z okazji święta początku wiosny, tzw. Calendimaggio. Natomiast dwa kolejne obrazy o odmiennej, mrocznej atmosferze – "Stocznia" oraz "Zdobycie Troi" – zostały ostatnio dokupione.
"Partia tryktraka" Mattiego Prettiego
Najciekawszym nowym nabytkiem jest obraz "Partia tryktraka". - Mattiego Prettiego, autora dzieła, można nazwać naśladowcą Caravaggia. Lubię ten obraz za jego nasycenie światłocieniem – powiedziała Małgorzata Omilanowska-Kiljiańczyk. - Nastrojowy, nieco teatralny obraz, ukazuje trzy postaci zajęte rozgrywaniem partii tryktaka. Są one w różnym wieku, symbolizują młodość, dojrzałość i starość. Niepokój i melancholia, a więc nieodłączne ludzkiej egzystencji nastroje, płyną z tego obrazu - dodała.
***
Profesor Karolina Lanckorońska (1898-2002) herbu Zadora - historyk sztuki, pisarka, żołnierz Armii Krajowej, więźniarka Ravensbrueck, oficer prasowa 2 Korpusu polskich Sił Zbrojnych, po 1945 r. działaczka Polonii we Włoszech, współzałożycielka Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie była członkinią rodu Lanckorońskich, którego kolejne pokolenia zgromadziły jedną z najwybitniejszych prywatnych kolekcji dzieł sztuki w Polsce. W 1994 roku część tej kolekcji prof. Lanckorońska przekazała na Wawel, a część Zamkowi Królewskiemu.
Galeria im. Lanckorońskich na Zamku Królewskim w Warszawie będzie dostępna dla publiczności od 28 lutego 2025 roku
***
IAR/PAP/zch/am
