Czy powinniśmy jeszcze w ogóle budować? Jaką przyszłość projektują dla nas współcześni architekci? Jakie miejsce w projektowaniu powinno zajmować środowisko? Czy w trosce o własny komfort mamy prawo narażać przyszłość naszych dzieci? W końcu: komu służy architektura? To pytania na które w swojej książce "Szara godzina. Czas na nową architekturę" próbuje odpowiedzieć Filip Springer. Autora zapytaliśmy o jej tytuł.
- W kulturze ludowej szarą godziną nazywano moment przejścia między dniem i nocą, w którym siadano i czekano, aż się zdecyduje. To był czas resetu i namysłu pomiędzy jedną zdefiniowaną porą dnia a kolejną - mówi gość Czwórki. - To stwierdzenie jest metaforyzowane na potrzeby tej książki. Otóż jesteśmy rzeczywiście w takim momencie, w którym musimy się zatrzymać, przysiąść i zastanowić się, co z tą architekturą dalej chcemy robić.
36:09 CZWORKA/Ferment kulturalny architektura 15.09..2024.mp3 Filip Sringer, o książce "Szara godzina. Czas na nową architekturę" (Ferment kulturalny/Czwórka)
Architektura i zmiany klimatyczne
Rozmówca Alicji Michalskiej zaznacza, że obecnie architektura interesuje go w kontekście zmian klimatycznych. - W Polsce brakuje mieszkań, na świecie buduje się ciągle nowe budynki. Tylko pytanie komu one mają służyć? Bo jeżeli w pierwszej kolejności, a bardzo często tak jest, żeby pomnażać kapitał - to być może w sytuacji katastrofy klimatycznej nie jest to pierwszy powód, dla którego mielibyśmy podejmować taką ekologicznie kosztowną decyzję - tłumaczy Filip Springer. - Każdy budynek to są ogromne emisje, zniszczenie kawałka ziemi, cała masa różnego rodzaju interwencji w ekosystem, które są często nieodwracalne.
- Jeżeli interwencja i ślad ekologiczny, który budynek niesie ma być uzasadniony zyskiem ekonomicznym tego czy innego funduszu inwestycyjnego, to ja zasadniczo się nie zgadzam na taki świat . Jeżeli jest uzasadniony jakąś potrzebą społeczną albo czyjąś potrzebą mieszkaniową to warto rozważyć. Ale realną potrzebą, a nie na przykład tym, że opłaca się budować dzisiaj mieszkania, które stoją puste, bo zyskują na wartości - dodaje.
Architektura to nie tylko przestrzeń
Springer zwraca uwagę także na istotę i sposób projektowania budynków. Podkreśla, że architektura działa na nasze zmysły. - Cała masa różnych czynników wpływa na nasze samopoczucie. Musimy sobie uświadomić, że sposób zaprojektowania architektury decyduje o naszym byciu w przestrzeni. A to jest coś, co jest właściwie u podstawy naszego bytu (…). I to jest coś bardzo fundamentalnego, bo działa na nasze wszystkie zmysły. To jest w ogóle super poważny temat - tłumaczy gość audycji. - Juhani Pallasmaa pisał, że architektura to czasowniki, a nie rzeczowniki. I rzeczywiście tak jest, że my tę architekturę tworzymy nie po to, żeby było okno, drzwi i podłoga, tylko żebyśmy spali, jedli, uczyli się, pracowali. Robili masę czynności, które musimy wykonywać w życiu. I w tym sensie też architektura nabiera powagi.
- Przestawienie swojej percepcji architektury z rzeczowników, z tych elementów, z których ona się składa na czasowniki, pozwala nam dojrzeć zasadność jej powstawania. Tak jak zaczynamy widzieć, że to jest budynek, który wygląda, jakby dało się w nim pracować, ale wewnątrz nie da pracować - mówi rozmówca Alicji Michalskiej. - Albo widzimy budynek, który wygląda jakby był mieszkalny, a w środku w zasadzie nie da się mieszkać, bo są na przykład ciasne mieszkania, słabo doświetlone, nieustawne i tak dalej. Wtedy dopiero zaczynamy rozumieć znaczenie architektury, ale do tego jest potrzebny czasownik, a nie rzeczownik.
Czytaj także:
W książce Springera wybrzmiewa ważna refleksja, że architektura to sposób na stwarzanie wspólnot sąsiedzkich i kontaktu z ludźmi. Autor jednocześnie przygląda się projektom architektów i urbanistów. Są wśród nich zarówno takie, które swoją krótkowzrocznością budzą zdumienie, jak i nowatorskie rozwiązania, które pozwalają wierzyć, że inna, bardziej przyjazna światu i środowisku architektura jest możliwa. Sprawdza również, czy nawet ostrożne ale rozsądne wizje nowej architektury mają szansę przebić się w świecie, który cały czas goni za zyskiem i wzrostem.
***
Tytuł audycji: Ferment kulturalny
Prowadzący: Alicja Michalska
Gość: Filip Springer (fotoreporter, autor wielu książek poświęconych architekturze)
Data emisji: 15.09.2024
Godzina: 14.15
aw
