Co robią naukowcy na stacji polarnej?

Już niedługo startuje 25. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. Podczas wydarzenia, które odbędzie się 21 maja, można będzie dowiedzieć się więcej o życiu na polskich stacjach polarnych. My już dzisiaj sprawdzamy, na czym polega praca naukowców w tych nieprzyjaznych warunkach.

Zorza polarna nad Polską Stacją Polarną Hornsund

Foto: shutterstock.com/JoannaPerchaluk

Jedną ze stacji, gdzie prowadzimy badania, jest Polska Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego na Spitsbergenie w Antarktyce. - Życie na stacji polarnej jest fascynujące i zupełnie odmienne od tego, co mamy w Polsce. Jeśli jest się tam dłużej np. kilka miesięcy, to może się wydawać nieco monotonne - mówi dr Adam Nawrot, geograf, geomorfolog i adiunkt z Instytutu Geofizyki PAN. - Codzienność to rutynowe czynności, wychodzenie w teren i praca w laboratorium. W Polsce cały czas jesteśmy w tempie. Jednak na Antarktyce zamknięci jesteśmy w swoistej "bańce" i dzięki temu możemy delektować się przyrodą, obserwacją zwierząt i podziwianiem widoków. Oczywiście przy okazji wykonujemy nasze zadania.

Na stacji prowadzone są obserwacje i monitoring na różnych polach naukowych. Ze względu na swoje położenie blisko mórz, zachodnia część Spitsbergenu jest stosunkowo ciepła. - Zimą średnio zdarza się -15 stopni Celsjusza. Nie jest więc tak zimno. Dużym problemem są dynamiczne zmiany pogody i silne wiatry, które wzmagają czynnik chłodzenia - zauważa specjalista. - Do tego dochodzą opady czy to deszczu, czy śniegu, w zależności od pory roku. Tak że pogoda jest nieprzewidywalna i wymagająca.

Badania się zmieniają, obserwacje są stałe

W polskiej stacji badawczej na co dzień nie wykonuje się badań. Prowadzone są tam głównie obserwacje i monitoring środowiska i parametrów meteorologicznych. Badania wykonują naukowcy, którzy przyjeżdżają z różnymi projektami i realizują je na miejscu.

W oparciu o dane z naszej stacji badawczej między innymi są opracowywane prognozy pogody dla tego obszaru. Jak podkreśla naukowiec, dopiero obserwacje i pomiary wykonywane na przestrzeni lat mogą stanowić bazę do analiz, na podstawie których można stwierdzić, czy zjawiska ulegają zmianie i jakie występują zależności.

Źr. YouTube/Polska Stacja Polarna Hornsund

- Obok obserwacji meteorologicznych na stacji prowadzone są obserwacje geofizyczne, czyli sejsmologia. Magnetyzm ziemski, jak się zmienia pole magnetyczne ziemi oraz obserwujemy to, co się dzieje w wyższych partiach atmosfery - tłumaczy gość audycji. - Mamy obserwacje środowiskowe, które polegają m.in. na zbieraniu próbek wody z rzek oraz próbek śniegu. Następnie materiał jest analizowany pod względem składu i ewentualnego zanieczyszczenia chemicznego.

Powrót po 40 latach

Naukowcy również po 40 latach wrócili na Stację Polarną im. Antoniego Dobrowolskiego położoną na Antarktydzie Wschodniej w Oazie Bungera. Tam pierwszym celem było przywrócenie stacji do funkcjonowania. - Projekt zainicjowany przez prof. Lewandowskiego, zrealizowany został po czterech latach przygotowań związanych z pozwoleniami prawno-formalnymi - opowiada gość audycji. - Antarktyda Wschodnia jest rzadko odwiedzana, rzadko latają tam samoloty. Trudno się dostać w ten rejon, ale przez to jest on fascynujący i prawie niedotknięty ręką człowieka.

Zobacz także:

• Spitsbergen - mekka badań polarnych
• Spitsbergen. Lodowce i niedźwiedzie polarne

Jak mówi dr Adam Nawrot, Oaza Bungera jest obszarem pozbawionym lodu i śniegu w okresie lata. Występują tam jeziora z wodą słodką i słoną i praktycznie nie ma zwierząt. - Jest to ciekawy obszar z punktu widzenia badań sejsmicznych, bo nie ma tam żadnych zakłóceń pochodzenia antropogenicznego, ani falowania morza - tłumaczy naukowiec. - Jest też ciekawy, jeżeli chodzi między innymi o pomiary magnetyczne. Oaza leży mniej więcej na tym samym południku co Spitsbergen, jeżeli chodzi o pole magnetyczne, a nie geograficzne. Jest to więc uzupełnienie obserwacji sejsmicznych, ponieważ można wyłapywać fale sejsmiczne, które przechodzą przez jądro Ziemi. Badania są tam prowadzone w ciągu lata.

Więcej o życiu w takich miejscach można się będzie dowiedzieć podczas 25. Pikniku Naukowego, który odbędzie się w sobotę 21 maja. Polskie Radio wraz z Centrum Nauki Kopernik jest organizatorem wydarzenia. Relacje z Pikniku będą dostępne w Czwórce i na antenach Polskiego Radia.

Posłuchaj

13:10 Czwórka/Stacja Nauka - polskie stacje polarne 17.05.2022.mp3 dr Adam Nawrot z Instytutu Geofizyki PAN opowiada o pracy na polskich stacjach polarnych (Stacja Nauka/Czwórka)

 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Oliwia Krettek

Gość: Adam Nawrot 

Data emisji: 17.05.2022

Godzina emisji: 12.07

aw