Historia

Tadeusz Fijewski - najbardziej warszawski aktor

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2024 05:35
Przez całe życie związany był z Warszawą, zagrał nawet Rzeckiego w ekranizacji jednej z najbardziej warszawskich powieści, czyli w "Lalce" (1968) Wojciecha Jerzego Hasa na podstawie Bolesława Prusa. 
Tadeusz Fijewski przed gmachem Teatru Polskiego
Tadeusz Fijewski przed gmachem Teatru PolskiegoFoto: NAC/Archiwum Grażyny Rutowskiej/Grażyna Rutowska

Tadeusz Fijewski urodził się w Warszawie 14 lipca 1911 roku, w wielodzietnej rodzinie robotniczej.

- To był chłopiec z Powiśla, z wielodzietnej rodziny. Był synem malarza pokojowego. To było trudne i biedne życie. Ale część jego licznego rodzeństwa zajęła się teatrem – mówiła Barbara Osterloff w audycji Tomasza Mościckiego w Polskim Radiu w 2011 roku.


Posłuchaj
45:51 Fijewski100.mp3 "Sto lat Tadeusza Fijewskiego". Audycja Tomasza Mościckiego z cyklu "Sezon na dwójkę". (PR, 18.08.2011)

W teatrze zadebiutował jako dziesięciolatek w 1921 roku, a w filmie w 1927 roku - w produkcji "Zew morza" w reżyserii Henryka Szaro. W 1936 roku ukończył Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie.

Przed wojną, ze względu na swoją delikatną urodę i młody, szczupły wygląd, grał głównie role dziecięce. Zagrał jednak w tym okresie w 20 filmach. Występował w teatrach dla dzieci oraz w Teatrze Miejskim w Sosnowcu oraz Ateneum i Polskim w Warszawie.

Role wojenne

W czasie wojny był więźniem niemieckich obozów w Oranienburgu i Dachau. Po zwolnieniu z obozu działał w Armii Krajowej, pracując w barach jako kelner. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, po którym został wywieziony do Niemiec do obozu Gross-Born.

- W czasie powstania dostałem się do niewoli. Mieli mnie posłać przed czołgami jako żywą tarczę, ale wymigałem się - opowiadał Fijewski w audycji Anny Retmaniak w Polskim Radiu w 1972 roku. - Zacząłem udawać umierającego na serce, także to była właściwie moja najlepsza rola, najlepiej zagrana. Przy tym uratowałem 4 młodych ludzi, którzy mnie nieśli w kocu. Potem występowałem też w szpitalu na Czerniakowskiej, gdzie mówiłem monologi.


Posłuchaj
17:21 Fijewski.mp3 "Tadeusz Fijewski". Audycja Anny Retmaniak z cyklu "Portret słowem malowany" (PR, 3.04.1972)

Młody starzec

Po wojnie Fijewski pracował w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1946) i tu po raz ostatni zagrał rolę dziecięcą i jednocześnie pierwszą rolę starca ("Grube ryby" - 1946), która w pewnym sensie do niego przylgnęła - odtąd często był obsadzany jako tego typu postać. Ciekawe, że w jego karierze właściwie nie było etapu pośredniego.

- Ja w zasadzie nigdy nie miałem szczęścia grać roli dla siebie - mówił Tadeusz Fijewski w audycji Anny Retmaniak w 1972 roku. - Albo grałem w krótkich majtkach albo wskakiwałem od razu w peruki jakieś. Telewizja mi to w jakimś stopniu dała, szczególnie w widowiskach, które reżyserował Jerzy Antczak. Tam mogłem się wyżyć, tam mogłem pokazać siebie, swoją osobowość - dodawał aktor.

Stary warszawiak

Po epizodzie toruńskim Fijewski szybko powrócił do rodzinnej Warszawy i pracował w teatrach: Nowym (1947–1949), Narodowym (1949–1954), Współczesnym (1954–1968) i Polskim (1968–1978).

- To był jeden z najbardziej warszawskich aktorów - mówiła krytyk teatralny Barbara Osterloff w audycji Polskiego Radia. - Nie tylko warszawskie sceny były jego domem, ale on się też w Warszawie urodził i przez całe swoje życie był z tym miastem związany – dodawała.

Do najbardziej znanych ról teatralnych Tadeusza Fijewskiego należą Chlestakow w "Rewizorze" Gogola w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego (1952, Teatr Narodowy), wuj Eugeniusz w "Tangu" Sławomira Mrożka w reżyserii Erwina Axera (1965, Teatr Współczesny) czy Gogo w polskiej premierze "Czekając na Godota" Samuela Becketa, którą wyreżyserował Jerzy Kreczmar (1957, Teatr Współczesny).

- Rok 1957 to był taki czas, w którym inny repertuar wreszcie mógł wejść na polskie sceny - mówiła Barbara Osterloff w Polskim Radiu. - "Czekając na Godota" w reżyserii Jerzego Kreczmara z Fijewskim było jednym z najważniejszych przedstawień tego czasu. Polscy widzowie mogli zapoznać się z twórczością jednego z najważniejszych autorów na Zachodzie.

W Teatrze Polskim, z którym Fijewski związany był przez ostatnie 10 lat swojego życia stworzył wybitną rolę Kalmity w "Chłopcach" Stanisława Grochowiaka w reżyserii Wandy Laskowskiej.

Aktor filmowy

Drugą stroną kariery Tadeusza Fijewskiego są filmy, w których zagrał ponad 50 ról.

- On wielokrotnie grał postaci skrzywdzonych i poniżonych - mówiła Barbara Osterloff w Polskim Radiu - jak na przykład parobka Borynów w "Chłopach" (1972) Jana Rybkowskiego. Zagrał też epizod w "Nocach i dniach" (1975) Jerzego Antczaka, a także Starego Czereśniaka w "Czterech pancernych" (1970) Konrada Nałęckiego dodawała teatrolog.

Oprócz wymienionych tytułów zapamiętany będzie na pewno dzięki roli - znów typowego dla siebie nieporadnego staruszka - starego subiekta Ignacego Rzeckiego w "Lalce" Wojciecha Jerzego Hasa (1968). Film ten jednakże nie był jedynym spotkaniem z reżyserem.

- Spotkaliśmy się trzy razy: "Pętla", "Złoto" i "Lalka" - mówił Wojciech Jerzy Has w audycji Polskiego Radia. - To jest doświadczony, wielki artysta. Przychodzi przygotowany i ma gotową propozycję. To jest jego ciężka praca, ale tego nie widać - dodawał Has.

Obok teatru i filmu Tadeusz Fijewski występował również w Teatrze Polskiego Radia - zagrał blisko 200 ról w licznych spektaklach, między innymi u boku Ireny Kwiatkowskiej w "Teatrze Eterek" Jeremiego Przybory czy w powieści-serialu "Matysiakowie".

az

Czytaj także

Tadeusz Fijewski

Ostatnia aktualizacja: 12.07.2011 18:26
14 lipca obchodzić będziemy 100. rocznicę urodzin aktora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Danuta Szaflarska. "Aktorka z życia wzięta"

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2024 05:45
– W teatrze i w życiu była osobą, która niczego nie grała. Ona po prostu była – mówił o niej reżyser Maciej Englert. Siedem lat temu zmarła Danuta Szaflarska, jedna z pierwszych powojennych gwiazd filmowych. Jej kariera aktorska trwała prawie 80 lat. Miała na koncie około stu ról teatralnych. W czasie Powstania Warszawskiego była łączniczką Armii Krajowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Elżbieta Czyżewska - aktorska osobowość

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2023 05:45
87 lat temu, 14 maja 1938 roku, urodziła się aktorka Elżbieta Czyżewska, jedna z najbardziej popularnych polskich aktorek lat 60., której atutem na ekranie była wyjątkowa osobowość.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marek Walczewski - badacz szaleństwa

Ostatnia aktualizacja: 26.05.2024 05:40
- Do kunsztu aktorstwa powinno się dodać elementy fałszu, kuglarstwa, metafizyki i telepatii. Ja bym chciał grać tak, żeby użyć jak największej ilości spośród tych mikstur. Żeby działo się jak najwięcej - mówił w Polskim Radiu w 1988 roku. 15 lat temu, 26 maja 2009 roku, zmarł w Warszawie aktor Marek Walczewski. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wieńczysław Gliński. Ponad sto ról przed kamerą

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2023 05:35
10 maja 1921 roku, urodził się słynny aktor teatralny i filmowy Wieńczysław Gliński. Przez lata był także jednym z najbardziej popularnych aktorów Teatru Polskiego Radia.
rozwiń zwiń