Historia

Sowiecka blokada Berlina

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2024 05:40
Blokada Berlina wprowadzona przez Związek Sowiecki zmusiła aliantów zachodnich do nadzwyczajnych działań. Nawet Stalin oniemiał na wiadomość, że Amerykanie samolotami dostarczają węgiel do swej strefy okupacyjnej.
Blokada Berlina, 1948 r. Berlińczycy obserwują lądowanie amerykańskiego samolotu C-54 na lotnisku Tempelhof.
Blokada Berlina, 1948 r. Berlińczycy obserwują lądowanie amerykańskiego samolotu C-54 na lotnisku Tempelhof. Foto: Wikimedia Commons/dp. Zdj. ze zbiorów Rządu Federalnego St. Zjednoczonych

12 maja 1949 roku zakończyła się sowiecka blokada Berlina.

- To była największa operacja techniczna w czasie II wojny światowej – prof. Janusz Stefanowicz w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii Niemiec". - Od końca czerwca 1948 roku do września 1949 alianci zachodni przeprowadzili 277 tys. lotów. Było to wielkie osiągnięcie techniczne. Pod jego wpływem załamał się sam Stalin, który w maju 1949 roku odstąpił od blokady zachodnich stref miasta.

Ustalenia w sprawie Berlina

Od zakończenia II wojny światowej stosunki między Związkiem Sowieckim a zachodnimi mocarstwami pogarszały się. Podczas konferencji w Poczdamie ustalono, że Berlin będzie stanowić obszar specjalny, okupowany przez ZSRR, Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i Francję. Ustalono, że miasto będzie zarządzane wspólnie przez Komendanturę Sojuszniczą, w której znajda się przedstawiciele wszystkich stron.

- Miało to symbolizować jedność Berlina – komentował historyk.


Posłuchaj
09:24 Blokada Berlina - aud. z cyklu Dźwiękowy przewodnik.mp3 Blokada Berlina, rok 1948 - aud. Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii Niemiec". Komentarz historyka, prof. Janusza Stefanowicza.

 

Początek blokady

Bezpośrednią przyczyną kryzysu stała się reforma walutowa przeprowadzona, bez uzgodnienia z ZSRS, przez zachodnich aliantów w ich strefach okupacyjnych. W nocy z 23-24 czerwca 1948 roku władze ZSRS odcięły dostawy energii elektrycznej oraz zablokowały wszystkie drogi lądowe i wodne w Berlinie Zachodnim. Rozpoczęła się blokada miasta, która trwała prawie 11 miesięcy.

- Berlin był położony blisko 80 km w głąb strefy sowieckiej i dlatego kluczową sprawą stała się kwestia komunikacji lotniczej – stwierdził prof. Stefanowicz.

Wydawało się, że dostęp do miasta, jaki alianci zachodni zagwarantowali sobie po zakończeniu wojny, może nie wystarczyć. Amerykanie, Brytyjczycy i Francuzi mieli do dyspozycji trzy korytarze powietrzne i jedną wieżę bezpieczeństwa lotów na lotnisku Tempelhof. A jednak podołali wyzwaniu.

Blokada
Blokada Berlina (1949 r.). Fot. Wikipedia/domena publiczna

Niezwykła operacja

Wobec działań Związku Sowieckiego zachodnie mocarstwa utworzyły mosty powietrzne. Amerykanie swoje działania określili mianem operacji Vittles, Brytyjczycy – operacją Plainfare.

Dzięki niespotykanej mobilizacji lotnictwa, a także energicznej postawie gubernatora amerykańskiej strefy okupacyjnej, gen. Luciusa Clay’a udało się utrzymać zaopatrzenie w żywność, paliwa i opał dla mieszkańców Berlina Zachodniego.

W czasie trwania blokady w ramach mostu powietrznego odbyło się ok. 277 tysięcy lotów.

Rodzynkowy bombowiec

Jedną z najbardziej znanych postaci operacji amerykańskiej stał się porucznik Gail S. Halvorsen. Zasłynął on  zrzucaniem z kokpitu słodyczy dla berlińskiej ludności. Wkrótce zaczęli robić to także inni piloci. W sumie w ramach akcji zwanej Little Vittles dostarczono Berlińczykom prawie 23 tony słodyczy, a samoloty transportowe przewożące zaopatrzenie nazwano ”rodzynkowymi bombowcami” (Rosinenbomber).

Blokada
Blokada Berlina, 19.08.1948 r. Amerykański samolot C-74 z transportem mąki dla mieszkańców Berlina Zachodniego. Fot. Wikipedia/domena publiczna

Konsekwencje blokady

- Utworzenie mostu powietrznego nad Berlinem było wielkim osiągnięciem technicznym - powiedział prof. Stefanowicz. - Pod jego wpływem załamał się sam Stalin, który w maju 1949 roku odstąpił od blokady zachodnich stref miasta.

Blokada Berlina uzmysłowiła, że nie da się utrzymać jedności między zwycięskimi mocarstwami i że prędzej czy później Niemcy zostaną podzielone na dwa odrębne państwa, o różnych strefach wpływów. 23 maja 1949 roku powstała Republika Federalna Niemiec. 7 października tego samego roku proklamowano Niemiecką Republikę Demokratyczną.

W 15. rocznicę uruchomienia amerykańskiego mostu powietrznego, 26 czerwca 1963 roku ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych, John Fitzgerald Kennedy podczas przemówienia wygłoszonego w Berlinie Zachodnim z tej okazji wypowiedział pamiętne słowa: "Ich bin ein Berliner" (pol. Jestem berlińczykiem).

Czytaj więcej w serwisie specjalnym kennedy.polskieradio.pl>>>

bs

Czytaj także

Koniec podziału Niemiec na RFN i NRD

Ostatnia aktualizacja: 03.10.2023 05:40
3 października 1990 roku zgodnie z traktatem zjednoczeniowym, ratyfikowanym przez parlamenty obu państw niemieckich kilka dni wcześniej, landy NRD przystąpiły do RFN. Prezydent RFN Richard von Weizsaecker przejął obowiązki głowy zjednoczonego państwa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Dziwna wojna" - zabrakło zdecydowania i charakteru

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2023 06:00
W roku 1939 świat nie zdołał uniknąć katastrofy jedynie dlatego, że 110 dywizji, jakie posiadali Francuzi i Anglicy, pozostało całkowicie bezczynnymi wobec 23 dywizji niemieckich. Jakie byłyby losy Polski i Niemiec, gdyby sojusznicy dotrzymali słowa i wypowiedzieli wojnę Hitlerowi?
rozwiń zwiń
Czytaj także

John F. Kennedy: Jestem berlińczykiem!

Ostatnia aktualizacja: 26.06.2024 05:40
- Wszyscy wolni ludzie, gdziekolwiek by żyli, są obywatelami Berlina, a zatem jako wolny człowiek czerpię dumę ze słów: Ich bin ein Berliner - mówił prezydent USA 61 lat temu, 26 czerwca 1963 roku, w Berlinie Zachodnim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kapitulacja III Rzeszy - wydarzenie, które zakończyło II wojnę światową

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2024 06:00
7 maja 1945 roku o godzinie 02:41 w kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych generała Dwighta Eisenhowera we francuskim Reims, III Rzesza podpisała bezwarunkową kapitulację. Dokument wszedł w życie dzień później o godzinie 23:01 czasu środkowoeuropejskiego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Brytyjski historyk: Stalin chciał sojuszu z Hitlerem, gdyż pozwalało to na rozbicie Polski

Ostatnia aktualizacja: 17.09.2022 08:17
Brytyjski historyk prof. Richard Overy podkreślił, że z punktu widzenia Stalina sojusz z Hitlerem był bardziej sensowną opcją niż układy z Francją czy Wielką Brytanią, bo pozwalał na rozbicie Polski. Jak dodał, mówienie, że Związek Sowiecki został do tego zmuszony, jest niedorzeczne.
rozwiń zwiń