Zimna wojna ze Stalinem, czyli jak powstała Republika Federalna Niemiec

- Klęska Niemiec 8 maja 1945 była nie tylko kapitulacją militarną, lecz także unicestwieniem III Rzeszy. Nie oznaczało to jednak, że zwycięskie mocarstwa zdecydują się na całkowitą likwidację państwa niemieckiego – mówił prof. Janusz Stefanowicz.

Konrad Adenauer (CDU) zostaje zaprzysiężony na pierwszego kanclerza Republiki Federalnej Niemiec przez prezydenta Bundestagu Ericha Köhlera. 20 września 1949 r. PAP/DPA

Po kapitulacji podpisanej 8 maja 1945 Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne. Już wtedy gotowy był plan konstytucji Niemiec Zachodnich, opracowany przez Radę Parlamentarną. Konstytucja ta weszła w życie 23 maja 1949.

W obszarze wpływów Związku Radzieckiego znalazły się wschodnie tereny III Rzeszy: Meklemburgia, Brandenburgia, Saksonia, Wolne Państwo Anhalt oraz Wolne Państwo Saksonia i Turyngia. Amerykanie mieli nadzór nad Bawarią, Bremą i Hesją. Strefa brytyjska obejmowała: Hamburg, Dolną Saksonię, Schleswig-Holstein i Nadrenię-Westfalię, natomiast Francuzom przypadły: Saara, Nadrenia-Palatynat, Wirtembergia i Badenia.
Alianci zdecydowali też o podziale Berlina na cztery sektory. Stolica byłej III Rzeszy miała być zarządzana wspólnie przez Sojuszniczą Radę Kontroli.

Niemcy pod okupacją aliantów. Berlin, mieszkańcy miasta w kolejce po wodę. 1945-1949. Wikimedia Commons/dp. Fot.: Clark N S, oficjalny fotograf Królewskich Sił Powietrznych. Źr.: Imperial War Museum

Strefy wpływów

W planach zwycięskich mocarstw była odbudowa zdecentralizowanego państwa niemieckiego. Już w kwietniu 1946 r. sekretarz stanu USA zapowiedział, że Amerykanie będą dążyć do jak najszybszego zniesienia stanu okupacyjnego. Podziały między wschodnimi i zachodnimi strefami wpływów stawały się coraz większe. Doprowadziło to do powstania dwóch oddzielnych państw niemieckich.

Niemcy pod okupacją aliantów. Radziecki sektor Berlina. Zbombardowany Alexander Platz ozdobiony wizerunkami Stalina i generałów Armii Czerwonej. 1945-1949. Wikimedia Commons/dp. Fot.: Clark N S, oficjalny fotograf Królewskich Sił Powietrznych. Źr.: Imperial War Museum

Separatystyczna polityka Stalina

Analizę sytuacji po klęsce III Rzeszy przedstawił prof. Janusz Stefanowicz w audycjach z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Niemcy", nadanych w marcu 1998 r.
– Zimna wojna oraz pogłębiający się podział Niemiec na strefę wschodnią i połączone strefy zachodnie musiały w konsekwencji doprowadzić do powstania okrojonego państwa niemieckiego – komentował historyk. – Polityka aliantów zachodnich była taka, że doprowadzono do stopniowego jednoczenia okupowanych stref. Najpierw z połączenia dwóch stref: amerykańskiej i brytyjskiej powstała Bizonia, a po dołączeniu strefy francuskiej – Trizonia.

Na zdjęciu.: Bonn, 25.02.1955. Kanclerz Rep. Fed. Niemiec dr Konrad Adenauer przemawia w Bundestagu. Wikimedia Commons/cc. Fot.: Rolf Unterberg. źr.: Bundesarchiv

Dlaczego Adenauer?

Prof. Janusz Stefanowicz przedstawił też w audycji sylwetkę pierwszego kanclerza RFN – Konrada Adenauera.
– Założenie aliantów zachodnich, że z Rosją się nie da dogadać ma temat jedności Niemiec, było przesłanka podstawową – stwierdził. – Ale była też inna, o której mniej się mówi i mniej się wie.
Zdaniem prof. Janusza Stefanowicza o powstaniu odrębnego państwa niemieckiego, stworzonego z trzech zachodnich stref okupacyjnych zadecydowały też poglądy Konrada Adenauera i  jego krytyczny stosunek do Prus. – Adenauer był przedstawicielem tej części Niemiec, które nie znosiły wręcz hegemonii pruskiej i Prus jako ostoi protestantyzmu – powiedział historyk.

Zimna wojna

Wybór Adenauera był podwójnie dla Zachodu korzystny. Po pierwsze wiadomo było, że całych Niemiec i tak się nie uda odtworzyć i zjednoczyć, a po drugie na czele nowego państwa postawiono człowieka, który łaskawym okiem patrzył na mocarstwa zachodnie. – Konrad Adenauer od razu wypowiedział się za przyjaźnią niemiecko-francuską, sojuszem ze Stanami Zjednoczonymi i za tym, co później przybrało kształt integracji europejskiej – stwierdził prof. Stefanowicz.

Zakończenie blokady Berlina. Utworzenie RFN. Powstanie NRD – posłuchaj komentarza prof. Janusza Stefanowicza.

bs