Ludwik Hirszfeld: nauka może uczynić człowieka lepszym

Odkrycia grup krwi dokonał austriacki uczony Karl Landsteiner w 1901 roku. Mało kto wie jednak, że autorem ich ustalenia jest polski lekarz i wybitny naukowiec – Ludwik Hirszfeld. Dziś 70. rocznica jego śmierci.

Profesor Ludwik Hirszfeld – lekarz, bakteriolog i immunolog, twórca polskiej szkoły immunologicznej, (po 1945 roku)

Foto: PAP/CAF

Ochotnik na wojnie

Urodził się 5 sierpnia 1884 w Warszawie. Studiował medycynę w Niemczech w Würzburgu i Berlinie. Habilitację za pracę nad związkiem zjawisk odpornościowych i krzepliwości krwi uzyskał już w wieku 30 lat.

W czasie I wojny światowej wraz z żoną udają się jako ochotnicy do Serbii, gdzie szaleje epidemia. Podejmuje się tam, z sukcesem, zwalczenia duru plamistego. Za swoje zasługi otrzymuje nawet od króla Serbii honorowe obywatelstwo.

Posłuchaj

36:14 Ludwik Hirszfeld_Naukowy wieczór z Jedynką.mp3 Profesora Ludwika Hirszfelda wspominają: mikrobiolog prof. Zofia Zwolska, immunolog prof. Andrzej Górski oraz immunolog prof. Kazimierz Madaliński, aud. Katarzyny Jankowskiej z cyklu "Naukowy wieczór z Jedynką" (12.09.2011) 

Po I wojnie małżeństwo Hirszfeldów wraca do Polski. Profesor tworzy w Warszawie Państwowy Zakład Higieny. W czasie II wojny światowej trafia z rodziną do warszawskiego getta. Tam leczy i popularyzuje wiedzę o higienie. Dzięki nielegalnie przemyconej do getta szczepionce uratował wiele osób chorych na tyfus plamisty. Przed likwidacją getta udało mu się z niego uciec. Ukrywał się pod Warszawą, gdzie doświadczył osobistej tragedii – śmierci córki Marii. 

Nazwał grupy krwi

Największą sławę przyniosło Ludwikowi Hirszfeldowi stworzenie nauki o dziedziczeniu grup krwi. Badania nad grupami krwi prowadził w latach 1907-1911 wraz z Emilem von Dungernem w Zurychu. Dowiódł, że grupy krwi są dziedziczone, co stało się przydatne w dochodzeniu ojcostwa. Jego oznaczenia grup krwi poprzez: 0, A, B i AB zostały uznane na całym świecie w 1928 roku. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom.

Już na początku 1932 roku wygłosił tezę o antygenach nowotworowych, która stała się podstawą leczenia nowotworów. – On pracując w dziedzinie serologii, czyli odpowiedzi na antygeny bakteryjne szybko pojął, że również poszczególne tkanki i narządy człowieka wywołują autoprzeciwciała i na tym oparł swoje pierwsze obserwacje – podkreślał prof. Kazimierz Madaliński w aud. Katarzyny Jankowskiej w 2011 roku.

Działalność Hirszfelda w kwestii higieny również była niezwykle znacząca, zwłaszcza w czasach kiedy właśnie jej brak był przyczyną wielu chorób. – Profesor Ludwik Hirszfeld we wczesnych latach swojego życia odkrył kilka gatunków nowych bakterii, pokazywał, jak ważna jest jakość badań laboratoryjnych, sam był konstruktorem wielu urządzeń laboratoryjnych – wspominała prof. Zofia Zwolska.

Zapomniany

Całkowicie poświęcał się pracy i wciąż chciał pójść o krok dalej. – Jednocześnie był on takim pasjonatem, że mimo dobrej organizacji pracy  uważał, że można by jeszcze lepiej pracować – mówił o Hirszfeldzie prof. Madaliński.

– W Polsce nie doceniamy naszych wielkich postaci, oprócz wąskiego grona naukowców w pewnej dziedzinie – mówiła prof. Zwolska. W roku 1952 roku we Wrocławiu Ludwik Hirszfeld stworzył Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej, który do dziś jest cenionym ośrodkiem naukowym w dziedzinie medycyny w Polsce. Instytut jest żywym pomnikiem samego profesora i jego wielkiej pasji.

Posłuchaj audycji o wybitnym polskim badaczu w dziedzinie medycyny, profesorze Ludwiku Hirszfeldzie.

mb