Julian Fałat – akwarele wybrał z biedy

95 lat temu, 9 lipca 1929 roku, zmarł Julian Fałat, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.

Julian Fałat – fragment autoportretu (1896 rok)

Foto: Wikipedia/domena publiczna

Urodził się 30 lipca 1853 w Tuligłowach, we wsi na terenie dzisiejszej Ukrainy jako syn ubogiego organisty. – Dzieciństwo upłynęło mu na pasaniu gęsi i krów, nie chciał się uczyć, nie znosił szkoły – mówiła Aldona Kołodziejska w audycji "Portrety malarzy polskich" z 1984 roku.

Posłuchaj

07:17 Julian Fałat_mistrz akwareli.mp3 Nie stać go było na farby olejne, został mistrzem akwareli – sylwetka Juliana Fałata, aud. Aldony Kołodziejskiej "Portrety malarzy polskich" (27.02.1984)

Potrafił jednak malować. Z trudem dostał się na studia do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, ledwo je przetrwał – cierpiąc głód i biedę. Co ciekawe, właśnie brak pieniędzy zmusił go do zainteresowania akwarelami, na farby olejne nie było go stać. – Osiągnął taką biegłość w uprawianiu tej techniki, że kiedy przyszły lata tłuste, nie chciał już jej porzucić – słyszymy w "Portretach malarzy polskich".

Nz: Autoportret Juliana Fałata (1910), źr. Muzeum w Bielsku-Białej, Wikipedia/dp

Zainteresowanie naturą

– Dzięki pomocy znajomych wyjechał do Szwajcarii, a później do Monachium, które było w drugiej połowie XIX wieku mekką artystów – słyszymy w audycji. – Właśnie tam, w Monachium, jeden z jego obrazów zdobywa srebrny medal, przychodzi popularność i sława.

W 1884 roku wyrusza dalej na Zachód Europy – do Francji i Hiszpanii i dalej w świat. Kiedy wraca do kraju jest już znanym akwarelistą. – Niezwykła uroda obrazów Fałata zdobyła uznanie także u arystokracji, zaczęto go zapraszać na dwory – słyszymy w audycji Aldony Kołodziejskiej.

W jego malarstwie widać zainteresowanie naturą, łowami, pejzażem. – Znana powszechnie skłonność Fałata do malowania śniegu dowodzi wybrania przez niego drogi najtrudniejszej, wśród farb wodnych nie ma bowiem farby białej – podkreślała Aldona Kołodziejska. – Aby osiągnąć efekt bieli, należy zostawić niezamalowany karton. Cóż jednak począć, gdy jedynym tematem obrazu jest śnieg? Tu zaczyna się wielkość artysty.

Popularność

W latach 1886-1895 pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie. Kiedy w 1893 roku umiera Jan Matejko tytuł rektora krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Od razu zabiera się za gruntowną reformę tej szkoły, która przysporzyła mu wielu wrogów. W 1910 roku strajk studentów zmusza go do odejścia z uczelni.

Przez ostatnie 20 lat życia mieszkał z żoną, hrabianką spokrewnioną z Habsburgami, w Bystrej Śląskiej. Jego dom w górach nazywany jest Fałatówką, gdzie często bywają Paderewski, Makuszyński, Sikorski.

"Krajobraz zimowy", obraz Juliana Fałata (1915), źr. www.pinakoteka.zascianek.pl, Wikipedia/dp

Pogoń za pieniądzem

Kiedy w niewyjaśnionych okolicznościach umiarła jego żona, malował coraz więcej i gorzej, jedynie w pogoni za szybkim i łatwym zarobkiem. Krytycy od tej pory o artystach, którzy zaprzepaścili swój talent i malują poniżej oczekiwań, mówią, że "sfałacieli".

– Trudno się dziwić postawie Fałata i jego pospiesznej pracy – słyszymy w audycji. – Wobec galopującej inflacji wiele osób decydowało się ulokować niepewny kapitał w obrazach podpisanych głośnym nazwiskiem.

Poznaj sylwetkę polskiego malarza, akwarelisty – Juliana Fałata.

mb