Historia

"Nowy wspaniały świat" – upiorna wizja realizacji ludzkich marzeń

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2023 05:40
Książka Huxleya przedstawia społeczeństwo, które dzięki postępom nauk biologicznych konsekwentnie realizuje bardzo stare marzenia ludzkości o powszechnym szczęściu, łatwej pracy, wolności od trosk, obfitości dóbr materialnych, stabilności i sprawiedliwości.
Pisarz Aldous Huxley
Pisarz Aldous HuxleyFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

30 stycznia 1932 roku w Londynie ukazała się powieść "Nowy wspaniały świat" autorstwa Aldousa Huxleya.

Pod ironicznym tytułem kryje się antyutopijny obraz społeczeństwa przyszłości. Akcja dzieje się w 2540 roku, a przedstawiony obraz budzi przerażenie.

A jednak jest to antyutopia opisana tak realistycznie, sugestywnie i naukowo uzasadniona, że nie można jej traktować jak jednej z wielu zwariowanych powieści fantastyczno-naukowych, od których roi się literatura XX wieku.

Książka Huxleya przedstawia społeczeństwo, które dzięki postępom nauk biologicznych konsekwentnie realizuje powszechne i bardzo stare marzenia ludzkości o powszechnym szczęściu, łatwej pracy, wolności od trosk, obfitości dóbr materialnych, stabilności i sprawiedliwości.

- To społeczeństwo na wskroś konsumpcyjne, którego  prorokiem, powszechnie czczonym wieszczem jest Henry Ford, wynalazca zasad taśmowej produkcji i wyspecjalizowanej masowej produkcji, która stała się bożyszczem nowego świata – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Józef Werle.

Pozornie społeczeństwo jest sprawiedliwe, wszyscy obywatele są szczęśliwi i nie buntują się przeciwko władzy. Wszelkie wielkie namiętności i uczucia, jak miłość, nienawiść, bohaterstwo, odwaga, czy poświęcenie są w "Nowym wspaniałym świecie" wyszydzane, potępiane i wstydliwe, jako potencjalne niebezpieczeństwo dla stabilności społecznej.

Zasadą społecznego działania nie jest pokonywanie trudności, lecz ucieczka przed nimi. Dla pogodzenia powszechnej szczęśliwości z koniecznością zróżnicowania wykonywanych prac władcy zdecydowali się na podzielenie społeczeństwa na pięć, zasadniczo różnych kast ludzi, nazwanych przez autora greckimi literami alpha, beta, gamma, delta i epsilon.  

- Książka pierwszy raz trafiła w moje ręce w czasie II wojny światowej. Uderzyła mnie straszliwa myśl, że być może hitlerowskie Niemcy realizują takie kastowe społeczeństwo. Podobieństwo było tak uderzające, że w tym widziałem największą groźbę i nie mogłem się pogodzić, że staję się świadkiem realizacji podobnej, choć bardziej prymitywnej wizji – mówił gość audycji z cyklu "Moje fascynacje literackie".


Posłuchaj
07:22 nowy wspaniały świat___d 34925_tr_0-0_992106736a9eb5c[00].mp3 "Nowy wspaniały świat" - audycja z cyklu "Moje fascynacje literackie". (PR, 8.04.1976)

 

mjm


Czytaj także

Teodor Tripplin. Romantyk fantastyki naukowej

Ostatnia aktualizacja: 13.01.2024 05:35
Choć jego powieść "Podróż po Księżycu odbyta przez Serafina Bolińskiego" pełna jest wizji nowinek technologicznych, to jej autorowi bliżej było do Mickiewicza i Słowackiego niż Verne’a. – Powieść Tripplina to wielka, romantyczna historia uczucia, scjentyzm pełni tu rolę drugoplanową – słyszymy w audycji Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Edgar Allan Poe. Poeta, który zaraził mrokiem nowe pokolenia

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2024 05:45
215 lat temu, 19 stycznia 1809 roku, urodził się Edgar Allan Poe, amerykański poeta i pisarz, jeden z najważniejszych twórców literatury XIX wieku, autor mrocznych opowieści fantastycznych, ojciec literatury kryminalnej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Hobbit", czyli początek wielkiej czytelniczej przygody

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2023 05:48
86 lat temu w brytyjskich księgarniach ukazało się pierwsze wydanie książki "Hobbit, czyli tam i z powrotem" Johna Ronalda Reuela Tolkiena. Obok trylogii "Władca Pierścieni" tego samego autora to jedna z najsłynniejszych powieści fantasy, dzieło kultowe, które spopularyzowało gatunek i utrwaliło jego czołowe miejsce w kulturze masowej XX i XXI wieku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Historia przyszłości". Mickiewicz przewidział radio, telewizję i loty w kosmos

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2023 05:50
Najbardziej tajemniczy utwór Adama Mickiewicza jest dowodem, że nie bez przyczyny nazywano tego pisarza "wieszczem". Mamy tu i science fiction, i political fiction, i elementy dystopii. A raczej: mielibyśmy, gdyż dzieło... nie istnieje. I to nie istnieje na co najmniej kilka sposobów. Los "Historii przyszłości" był bowiem dość skomplikowany.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Lem to nie jest jeden człowiek". Jak Philip K. Dick doniósł na Lema do FBI

Ostatnia aktualizacja: 27.03.2024 13:20
W 1974 roku Stanisław Lem mimowolnie i nieświadomie stał się bohaterem szpiegowskiej awantury rozpętanej przez pisarza Philipa K. Dicka. U jej źródeł leżały nie tylko zaburzenia psychiczne i narkotyki, lecz także pragnienie pieniędzy i sławy, a wreszcie - absurdy PRL.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Astronauci". "Gruby pan" zamawia u Lema lot w kosmos

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2023 05:50
– Kiedy pisałem tę powieść, nie wierzyłem, że loty kosmiczne staną się rzeczywistością jeszcze za mojego życia. Pisałem bajkę, fantazjowałem na temat czegoś, co może się zdarzyć za sto lub za pięćdziesiąt lat – mówił o "Astronautach" Stanisław Lem w 1965 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ursula K. Le Guin. Odważne eksperymenty w fantastycznych światach

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2024 05:40
- Twórczość Ursuli Le Guin to dla mnie przestrzeń, w której umiejscawia ona bardzo istotne problemy społeczne, filozoficzne i psychologicznie - podkreślała w Polskim Radiu dr Marzena Adamiak. 22 stycznia 2018 roku zmarła Ursula K. Le Guin, popularna amerykańska pisarka spod znaku science fiction i fantasy, autorka m.in. cyklu "Ziemiomorze", a także poetka.
rozwiń zwiń