Historia

Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Pierwszy ułan II RP

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2024 05:55
"Żarty się skończyły, zaczęły się schody" - miał powiedzieć Wieniawa, stając na swym koniu przed schodami restauracji Adria. Wcześniej założył się, że konno wjedzie na pierwsze piętro. Wygrał. To tylko jedna z anegdot pokazujących fantazję jednej z najciekawszych postaci polskiego dwudziestolecia.
Bolesław Wieniawa-Długoszowski
Bolesław Wieniawa-DługoszowskiFoto: NAC

82 lata temu, 1 lipca 1942 roku, samobójstwo popełnił generał Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Chyba w nikim, tak jak w Wieniawie, nie skupiały się wszystkie polskie wady i zalety.


Posłuchaj
29:48 bolesław wieniawa-długoszowski ___2969_00_iv_tr_0-0_108163220519d816[00].mp3 Generał Bolesław Wieniawa-Długoszowski w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" (12.11.2000)

 

Od artysty do żołnierza

Wieniawa urodził się 22 lipca 1881. Studiował medycynę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Choć ukończył studia z wyróżnieniem, bardziej niż kitel i stetoskop pociągały go piórko i pędzel, udał się więc do stolicy artystów – Paryża, gdzie szybko wsiąknął w życie bohemy. Stamtąd wyrwało go dopiero spotkanie z Józefem Piłsudskim, który rozpalił w Wieniawie ducha żołnierza tak, że już w 1914 nosił mundur I Kompanii Kadrowej.

- W określonych sytuacjach sprawdza się charakter człowieka. Wieniawa-Długoszowski, będąc oficerem I Brygady nigdy nie wahał się w podejmowaniu walki - mówił o Wieniawie prof. Ludwik Malinowski. – Zawsze był człowiekiem ogromnej odwagi. Nigdy do tyłu, zawsze do przodu.


Posłuchaj
29:52 bolesław wieniawa-długoszowski - ulubieniec marszałka___590_11_ii_tr_0-0_102647270518f3e0[00].mp3 Audycja Bożeny Markowskiej z cyklu "Słowa po zmroku" poświęcona postaci Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego (PR, 16.08.2011)

 

Odwagę Wieniawy docenił sam Piłsudski, czyniąc go swoim głównym adiutantem i swoim bliskim przyjacielem. Marszałek powiedział mu po latach znajomości, że wypytywał o niego generała Krzemińskiego, chciał się dowiedzieć, czy Wieniawa nie zrobił kiedyś jakiegoś świństwa. Generał Krzemiński odpowiedzieć miał Piłsudskiemu: "Panie Marszałku, głupstw na pewno bez liku, ale świństwa nigdy żadnego".

Wieniawa i Piłsudski. Fot.: NAC Wieniawa i Piłsudski. Fot.: NAC

JÓZEF PIŁSUDSKI - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY POLSKIEGO RADIA >>>>>

Barwne życie w Niepodległej

Nie tylko na polu walki Wieniawa odznaczał się ułańską fantazją. Przyjaźnił się ze Skamandrytami, był stałym bywalcem warszawskich kawiarni i kabaretów. Stał się ulubieńcem prasy, która rozpisywała się o jego wyczynach, dzięki czemu wiele z nich przetrwało w formie anegdot do dziś. To na Wieniawie pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz oparł postać Wacława Werendy w "Karierze Nikodema-Dyzmy".

Miał być tak rozpoznawalny, że - jak głosi jedna z historyjek - pewna pensjonarka, widząc przechadzających się Wieniawa-Długoszowskiego z Piłsudskim, miała zapytać: "a kim jest ten starszy pan, który idzie koło Wieniawy?".

Tragiczny koniec ułana

Od 1938 roku Wieniawa pełnił funkcję ambasadora w Rzymie.

- Adolfie! Ja Ci tego nigdy nie zapomnę – miał krzyknąć do żegnającego go na dworcu Adolfa Dymszy. Była to aluzja do depeszy Hitlera skierowanej do Mussoliniego w podzięce za przyzwolenie na Anschluss Austrii o treści: "Duce, ja Ci tego nie zapomnę". Jednym z głównych zadań Wieniawy było rozluźnianie stosunków między Włochami, a III Rzeszą. To tam zastała go informacja o wybuchu wojny.

WRZESIEŃ 1939 - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY POLSKIEGO RADIA >>>>

To Wieniawę na swojego następcę wyznaczył prezydent Ignacy Mościcki. Tej nominacji nie przyjął rząd Władysława Sikorskiego, nie zaakceptowali jej też Francuzi. Wieniawa sam zrzekł się stanowiska.

- Według różnych relacji Sikorski obiecywał, że generał Wieniawa-Długoszowski powróci do wojska. Przecież była wojna. Tak doświadczonego oficera i dyplomaty nie należało zaprzepaszczać. Niestety, żadne obietnice nie zostały dotrzymane - mówił prof. Ludwik Malinowski.

Wieniawie powierzono w 1942 roku przedstawicielstwo dyplomatyczne na małoznaczącej Kubie. Był to cios dla generalskiego honoru i prawdopodobnie z tego powodu odebrał sobie życie.

Razem z Wieniawą umarła część przedwojennego świata ułanów, szwoleżerów, kawiarni i kabaretów. On sam chyba najlepsze wystawił sobie epitafium, pisząc w wierszu "Ułańska jesień":

"Lecz gdyby kazały wyroki ponure
Na ziemi się meldować, by raz drugi żyć,
Chciałbym starą wraz z mundurem wdziać na siebie skórę,
Po dawnemu wojować, kochać się i... pić"

bm


Czytaj także

Tadeusz Piskor. Zapomniany adiutant Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2024 05:35
Był oficerem Legionów Polskich i najbliższym współpracownikiem Piłsudskiego. Tadeusz Ludwik Piskor zmarł 22 marca 1951 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Sikorski - patriota i mąż stanu

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2016 06:04
- Jestem człowiekiem, który jeśli mówi "tak", to jest tak, jeśli mówi "nie", to jest nie, a jeśli nie mówię nic, to albo nie mogę albo nie chcę powiedzieć prawdy - tak mówił o sobie gen. Władysław Sikorski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tajemnicze samobójstwo Walerego Sławka

Ostatnia aktualizacja: 02.04.2024 05:40
Walery Sławek jest postacią z panteonu wielkich, ale przegranych polityków. Pięknie rozpoczęta biografia człowieka, który tak wiele zrobił dla wywalczenia Polsce wolności, i tragiczny kres osoby, której zawaliło się życie polityczne.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Włodzimierz Ostoja-Zagórski – tajemnicze zniknięcie

Ostatnia aktualizacja: 06.08.2024 05:45
Sprawa generała Zagórskiego do dziś pozostaje jedną z największych tajemnic II Rzeczpospolitej. Był zbiegiem i aferzystą czy ofiarą mordu inspirowanego przez Piłsudskiego? Jedno jest pewne: generał wiedział za wiele.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wacław Makowski. Ostatni marszałek Sejmu II RP

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2023 05:35
– Sprawdził się jako człowiek, który przeforsował w Sejmie nowelę sierpniową, jako dobry mówca, wytrawny polemista i, co najważniejsze, człowiek, który postulatom obozu rządzącego potrafił nadać szerszy wymiar intelektualny – mówił dr Władysław Kulesza na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pucz Januszajtisa i Sapiehy. Pierwszy w historii II RP zamach stanu

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2024 05:41
- Nastrój panował specyficzny i od razu wiedzieliśmy, że coś jest nie w porządku. Noc była taka, jakby wszystko było zalane smołą - wspominał na antenie Polskiego Radia red. Leopold Marszak. W takiej atmosferze przebiegał pierwszy w historii II RP zamach stanu. Jak do niego doszło?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Centralny Okręg Przemysłowy. Wielka idea II RP

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:50
- Pod względem rozległości i rozmachu była to największa koncepcja w naszej historii. Nikt przed Eugeniuszem Kwiatkowskim i jego współpracownikami takiej śmiałej koncepcji uprzemysłowienia Polski nie stworzył. Jest to rzecz ważna na skalę europejską – mówił były prezydent Stalowej Woli Andrzej Szlęzak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Studnicki – czołowy germanofil II RP

Ostatnia aktualizacja: 10.01.2024 05:35
Publicysta uważał, że sojusz Rzeczypospolitej i Niemiec jest jedynym gwarantem polskiej niepodległości. Swojego stanowiska nie zmienił nawet w obliczu tragedii niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Święto Niepodległości. 10 sukcesów II RP, o których mogłeś/-aś nie wiedzieć

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2023 05:55
Odzyskanie 105 lat temu niepodległości oznaczało dla Polaków nie tylko wielką radość, ale też wielką pracę. Polska nie miała lekkiego startu. Sąsiedzi nie byli zadowoleni z jej odrodzenia, lata zaborów i prowadzona na jej terenie I wojna światowa odcisnęły się mocno na społeczeństwie i gospodarce. Mimo to obywatele II RP zdobyli się na kilka spektakularnych sukcesów. Przedstawiamy wybór dziesięciu z nich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Okna na świat II RP. Dokąd latały polskie samoloty, dokąd pływały polskie transatlantyki? [INFOGRAFIKA]

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2023 05:46
"Granice polskości zakreśli zasięg polskich samolotów" – to hasło przedwojennego LOT-u obrazuje doskonale, że połączenia lotnicze (a także oceaniczne) z Polski postrzegano w odrodzonej Niepodległej nie tylko w kategoriach prestiżu, ale także racji stanu.  
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jędrzej Moraczewski. Pierwszy premier II RP

Ostatnia aktualizacja: 13.01.2024 05:40
Rząd utworzony przez Jędrzeja Moraczewskiego działał niespełna dwa miesiące, ale podjął ważne decyzje dla niepodległego państwa polskiego – oceniał dr Mikołaj Mirowski na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Felicjan Sławoj Składkowski. Barwna biografia ostatniego premiera II RP

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2024 05:45
- Miał spojrzenie na rzeczywistość pozytywisty, ale duszę romantyka, przez co mówi się, że nie pasował do czasów, w których przyszło mu żyć. To szczególnie trudne, gdy pełni się ważne funkcje publiczne - tak w audycji Polskiego Radia Felicjana Sławoja Składkowskiego oceniała dr hab. Jolanta Załęczny, kierownik Działu Historii i Badań Naukowych w Muzeum Niepodległości w Warszawie.
rozwiń zwiń