Goralenvolk - gdzie leży prawda o ciemnej karcie w historii Podhala?

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2024 12:23
- Myśląc o II wojnie światowej, przede wszystkim myślę o ludziach. O ludziach uwikłanych w dramat wojny. O tych trudnych wyborach, bo przecież wiemy, że wojna jest złem, a zło rodzi zło. Dzisiaj może niektórym łatwo przychodzi osądzanie innych, ale kiedy popatrzymy na to, jak złożona była sytuacja w czasie II wojny, to przede wszystkim powinniśmy pochylić się nad człowiekiem - mówiła w audycji poświęconej akcji Goralenvolk prof. Stanisława Trebunia-Staszel z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wacław Krzeptowski, przywódca Goralenvolk, wita w Zakopanem generalnego gubernatora Hansa Franka
Wacław Krzeptowski, przywódca Goralenvolk, wita w Zakopanem generalnego gubernatora Hansa FrankaFoto: z archiwum NAC
  • Koncepcja Goralenvolku bazowała na nazistowskiej teorii o hierarchii ras i poszukiwań rasy aryjskiej, rasy panów, od której rzekomo pochodzili Niemcy.
  • Naukowcy na usługach III Rzeszy poszukiwali jej śladów w Himalajach, ale nie tylko. 
  • W momencie, gdy wybuchła II wojna światowa, przygotowany już był grunt pod teorię o odrębności rasowej górali podhalańskich względem Polaków.

Niedawno na ekrany kin wszedł film "Biała odwaga" w reżyserii Marcina Koszałki. Jednym z tematów obrazu jest kolaboracja górali z Niemcami w czasie II wojny światowej.

Goralenvolk - temat tabu?

Na Podhalu ciągle żywa jest pamięć wydarzeń tamtego okresu, choć publicznie rzadko się o nich mówi. Żyją potomkowie zarówno osób, które współtworzyły Goralenvolk, jak i ich przeciwników, np. kurierów tatrzańskich. Warto posłuchać tego, co mają do powiedzenia. Warto posłuchać prywatnych historii. Bo tam, gdzie historia osobista spotyka się z tą pisaną wielką literą, być może leży prawda o tych czasach...

- Trzeba pamiętać, że każdy dzień okupacji mógł przynieść deportację całej rodziny albo młodych osób na roboty do Rzeszy albo do Austrii. Mógł przynieść jakąś krytyczną sytuację, czyli zabranie całego dobytku zwierzęcego, co skazywało taką rodzinę na głód praktycznie na granicy przeżycia. W pewnym momencie nawet za posiadanie nart można było trafić do obozu koncentracyjnego lub dostać karę śmierci - tłumaczył Wojciech Szatkowski z Muzeum Tatrzańskiego, wnuk Henryka Szatkowskiego, jednego z przywódców Goralenvolku.


Największa akcja germanizacyjna w okupowanej Polsce

Jak przypomniał historyk, Zakopane było wykorzystywane przez Niemców jako kurort dla walczących na froncie żołnierzy. - Lotnicy, marynarze, wojska lądowe. Do tego była placówka gestapo w willi "Palace", katowni Podhala. Pod bronią dzień w dzień było tutaj kilka tysięcy Niemców. Przyjmuje się, że z około trzech tysięcy Żydów, którzy mieszkali w Zakopanem przed wybuchem wojny, przeżyło zaledwie ok. 150 osób - przypomniał gość Dwójki.

Kenkartę z literą "G", oznaczającą przynależność do wymyślonego przez Niemców "narodu góralskiego", wydano co piątemu mieszkańcowi Podhala. Akcja Goralenvolk stanowiła największy przykład zorganizowanej germanizacji na terenie okupowanej Polski.

Posłuchaj
29:49 2024_03_19 21_29_25_PR2_Rozmowy_po_zmroku.mp3 Gdzie leży prawda o akcji Goralenvolk? (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Aldona Łaniewska-Wołłk

Goście: prof. Stanisława Trebunia-Staszel (etnolożka z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ), Wojciech Szatkowski (historyk, Muzeum Tatrzańskie), Bartłomiej Kuraś (dziennikarz), Zofia Fortecka (malarka na szkle)

Data emisji: 19.03.2024

Godz. emisji: 21.30

pg/mo/wmkor

Czytaj także

Akcja Goralenvolk. Wstyd Podhala

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2017 16:56
Bartłomiej Kuraś, Wojciech Szatkowski i Tomasz Leskowicz dyskutowali w audycji "O wszystkim z kulturą" o dwuznacznym czasie w historii Podhala - akcji germanizacyjnej Goralenvolk.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Goralenvolk – górale Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2024 05:45
Kenkartę z literą "G", oznaczającą przynależność do wymyślonego przez Niemców "narodu góralskiego", wydano co piątemu mieszkańcowi Podhala. Akcja Goralenvolk stanowiła największy przykład zorganizowanej germanizacji na terenie okupowanej Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Goralenvolk. Kolaboracja części górali z hitlerowskimi Niemcami

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2024 19:50
Piątkowa premiera w polskich kinach - film fabularny "Biała odwaga" Marcina Koszałki porusza przemilczany dotąd temat kolaboracji górali z nazistami w czasie II wojny światowej. Reżyser filmu mówił w Polskim Radiu 24 m.in. o skali zjawiska Goralenvolku i kłopotach przy realizacji filmu.
rozwiń zwiń