Podczas II wojny Zamek Królewski w Warszawie uległ całkowitemu zniszczeniu, najpierw podczas kampanii wrześniowej w wyniku artyleryjskich i lotniczych bombardowań, później na skutek niemieckich konfiskat i grabieży. Po upadku Powstania Warszawskiego pozostałości budowli zostały wysadzone przez Niemców. Ocalały jedynie piwnice, dolna część Wieży Grodzkiej, fragmenty Biblioteki Królewskiej i Arkad Kubickiego. Warszawscy muzealnicy ocalili z Zamku tylko fragmenty wyposażenia i dekoracji, ukryto także dokumentację placówki.
46:17 _PR2 (mp3) 2025_03_19-19-10-04.mp3 Dr Łukasz Bukowiecki o planach odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie (O wszystkim z kulturą/Dwójka)
Zniszczenie Zamku
Dr Łukasz Bukowiecki opowiedział, że decyzję o zniszczeniu Zamku Niemcy podjęły bardzo wcześnie. - Wszystkie źródła dokumentują, że Zamek zniszczono w połowie września 1944 roku. Nie był to wynik jednej eksplozji, ale niszczony był etapami. Dokumentują to zarówno zdjęcia lotnicze jak i niedawno odkryte przez Muzeum Powstania Warszawskiego zdjęcia autorstwa niemieckich żołnierzy - powiedział.
- W niszczeniu Zamku był podtekst symboliczny - traktowania Zamku jako symbolu państwowości polskiej. To, co wydarzyło się we wrześniu 1944 to ostatni akt. Pierwsze decyzje zmierzające ku zniszczeniu to początek wojny - dodał.
Spór o Zamek Królewski
Książka autorstwa gościa Dwójki przedstawia kulisy dyskusji nad odbudową Zamku Królewskiego z różnych perspektyw. - To efekt kilku lat mojej pracy badawczej. Szukaliśmy takiego uchwycenia tematu, żeby opowiedzieć tę historię trochę inaczej niż do tej pory i z wykorzystaniem innych źródeł, które nie zawsze się pojawiają - przyznał.
- Zamiast powieści chronologicznej skupiliśmy się na aktorach społecznych, którzy uczestniczyli w sporach o Zamek. Są to politycy, konserwatorzy zabytków, muzealnicy, architekci, ale i opinia publiczna - powiedział.
Najlepszy projekt
Okazuje się, że ze wszystkich proponowanych koncepcji, ta która powstała - była najlepsza. - Zamek, który stoi dzisiaj jest bardzo rzetelnie zrekonstruowany. Dzięki temu, że projekty z lat 50. nie zostały zrealizowane, uniknęliśmy sytuacji, gdzie w miejscu po Zamku powstałoby coś, co tylko przypominałoby zamek - ocenił Łukasz Bukowiecki.
Czytaj także:
- Zamek był nieodbudowany od końca wojny do lat 70., ale gdybyś któryś z projektów proponowanych został zrealizowany, to przypieczętowałoby to nieodbudowanie Zamku. To także opowieść o PRL i tego jak traktowano dziedzictwo kulturowe - zapowiedział.
***
Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą
Prowadzenie: Jakub Kukla
Gość: dr Łukasz Bukowiecki (autor książki "Nieodbudowany. Spór o Zamek Królewski w Warszawie 1945–1971", historyk)
Data emisji: 19.03.2025
Godz. emisji: 19.10
dz
