Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Polskie Radio
Section05

Katarzyna Kobylecka

Jakie były początki państwa polskiego? Możliwe, że inne niż wskazują badania milenijne

Najwcześniejsze dzieje Polski do niedawna były osadzone w "sztywnym gorsecie" teorii zarysowanej w latach 50. i 60. XX wieku jako pokłosie tzw. badań milenijnych. U jej podstaw leżał dogmat o odwiecznej polskości ziem między Wisłą a Odrą, o narodzinach naszej państwowości z połączenia plemiennych struktur i o nadrzędnej roli Polan w dziele tworzenia organizmu państwowego. Jest jednak coraz więcej badaczy, którzy kwestionują tę "szkolną" wizję, wskazując na jej niezgodność z aktualnymi osiągnięciami archeologii czy nauk przyrodniczych. Zobacz więcej na temat:  historia Polski Przemysław Urbańczyk

Powstanie żydowskie przeciwko rzymskiej okupacji. To tam stacjonował Legion VI Ferrata

Do tłumienia drugiego powstania żydowskiego przeciwko rzymskiej okupacji w Judei (tzw. Powstania Bar-Kochby 132-135 r. n.e.) został sprowadzony Legion VI Ferrata. Po zakończonej akcji pacyfikacyjnej, legioniści pozostali na stałe w tej rzymskiej prowincji. Wybudowano obóz legionowy, który funkcjonował przez co najmniej kilkadziesiąt lat. Zobacz więcej na temat:  Zobacz także Judea Wiesław Więckowski

Arszenik, tojad i inne trucizny. Jak pozbywano się wrogów w dawnych czasach?

Zabójcze właściwości wyciągów roślinnych znane były już w prehistorii. Wraz z postępem cywilizacyjnym doskonalono trucicielskie mikstury i równolegle ścigano się w opracowywaniu receptury na antidotum, które miało neutralizować skutki zatruć. Na dworze Cesarstwa Rzymskiego, w czasach dynastii julijsko-klaudyjskiej, trucizna była powszechnym sposobem na pozbycie się niewygodnych przeciwników i wrogów. "Karierę" robił wówczas tojad, natomiast w czasach średniowiecza bardzo popularny był arszenik. Zobacz więcej na temat:  Zobacz także Małgorzata Kłys trucizna

Maria Skłodowska-Curie i Albert Einstein pisali ze sobą przez ponad 20 lat. Co ich łączyło?

Maria Skłodowska-Curie i Albert Einstein wymieniali ze sobą korespondencję przez ponad 20 lat. Pierwszy list datowany jest na rok 1911. Ona pisała do niego po francusku, odręcznie, on do niej po niemiecku, na maszynie. Co zawiera ta korespondencja i jaka relacja łączyła tych wybitnych naukowców? Zobacz więcej na temat:  Albert Einstein Maria Skłodowska-Curie Ewa Łabno-Falęcka Tomasz Pospieszny Zobacz także

Co przez lata odkryto w Göbekli Tepe?

Göbekli Tepe to najstarsze znane nam megalityczne konstrukcje zbudowane przez człowieka. Powstały na terenie dzisiejszej południowo-wschodniej Turcji, nieopodal granicy z Syrią. Zostały wzniesione ponad 11 tys. lat temu. Najbardziej spektakularnymi obiektami tego założenia są kilkumetrowe kamienne filary w kształcie litery T, pokryte realistycznym płaskorzeźbami dzikich zwierząt. Zobacz więcej na temat:  archeologia Egipt Syria zabytki Zobacz także

Marea - ważny port w czasach bizantyńskich. To punkt badań polskich archeologów

Na zachód od Aleksandrii, nad jeziorem Mareotis znajdują się ruiny antycznego miasta – Marei/Philoxenite. Z analiz naukowców wynika, że w okresie bizantyńskim był to ważny port, a jednocześnie punkt przesiadkowy dla pielgrzymów udających się do położonego kilka kilometrów dalej na południe grobu św. Menasa w sanktuarium Abu Mena. Zobacz więcej na temat:  archeologia Egipt Syria zabytki Zobacz także

Od teledysku przez wampirkę po nubijskie szaty. Ogłoszono wyniki konkursu "Archeologiczne Sensacje 2024"

Znamy wyniki plebiscytu "Archeologiczne Sensacje 2024", w którym doceniane są najciekawsze odkrycia, publikacje, projekty i wydarzenia związane z pracami polskich archeologów. Zwycięzców wyłoniono w 10 kategoriach, m.in.: za najważniejsze odkrycie archeologiczne w Polsce czy odkrycie zagraniczne dokonane przez polskich badaczy. Zobacz więcej na temat:  archeologia odkrycia archeologiczne odkrycia i ciekawostki NAUKA

Tsunami na Oceanie Indyjskim. Żywioł, który pochłonął ponad 200 tysięcy ofiar

To było trzecie pod względem siły trzęsienie ziemi od roku 1900, od kiedy prowadzi się stałe obserwacje sejsmiczne. W grudniu 2004 roku, na Oceanie Indyjskim, u wybrzeży północnej Sumatry doszło do trzęsienia ziemi na głębokości 30 km. Jego skutkiem była fala tsunami, która docierając do linii brzegowej osiągnęła wysokość nawet 30 metrów. Żywioł pochłonął ponad 200 tys. ofiar. Zobacz więcej na temat:  Zobacz także tsunami Szymon Ostrowski

Chiński zegar wodno-mechaniczny. Dlaczego wyprzedzał swoje czasy?

XI-wieczny zegar wodno-mechaniczny to unikalna konstrukcja wybitnego uczonego chińskiego Su Songa. Gotowe urządzenie mierzyło 12 metrów wysokości, a za jego napędzanie odpowiadało ogromne koło wodne o średnicy ponad 3 metrów. Zegar wyprzedzał swoje czasy i kiedy po 30 latach użytkowania został zniszczony przez najeźdźców, długo nie potrafiono odtworzyć tej konstrukcji. Zobacz więcej na temat:  Zobacz także zegar Chiny Albert Kozik

Niezwykłe odkrycie polskich archeologów w Kuwejcie. Co przedstawia odnaleziona figurka?

Polscy archeolodzy pracujący w Kuwejcie odnaleźli niezwykle ciekawą, precyzyjnie wykonaną główkę glinianej figurki. Jej charakterystyczne cechy, takie jak nienaturalnie wydłużona czaszka, skośne oczy i płaski nos, mają figurki typowe dla kultury Ubaid - czyli kultury prehistorycznej Mezopotamii. W Kuwejcie taki artefakt jest ewenementem. Zobacz więcej na temat:  Zobacz także Piotr Bieliński Kuwejt Mezopotamia

Homo sapiens przybył do Azji Centralnej dużo wcześniej niż myślimy?

W Azji Centralnej już od dawna znajdowane są kamienne narzędzia datowane na 70 tys. lat, które wyglądają tak, jakby wykonał je homo sapiens. Tymczasem, wedle naszej obecnej wiedzy, fala migracji człowieka współczesnego dotarła na tamte tereny dopiero 50-40 tys. lat temu. Czy zatem homo sapiens przybył do Azji Centralnej zdecydowanie wcześniej niż myślimy? A może te innowacyjne wyroby wcale nie są jego autorstwa? Zobacz więcej na temat:  Azja Azja Centralna homo sapiens archeologia

Święty czas i święte miejsca w późnym antyku. Jak zmieniała się koncepcja pielgrzymki?

Trzech Króli to święto ustanowione na pamiątkę wydarzenia opisanego w Ewangelii św. Mateusza. Czytamy tam, że trzej mędrcy ze Wschodu udali się do Betlejem, by oddać hołd nowonarodzonemu Jezusowi. Te odwiedziny władców z dalekich krajów to właściwie pierwsza pielgrzymka do chrześcijańskiego miejsca świętego.  Zobacz więcej na temat:  Trzech Króli starożytność Zobacz także Kościół katolicki chrześcijaństwo islam buddyzm

Ikony z Ziemi Przemyskiej. "Są dumą i chlubą Muzeum Narodowego"

Zbiór 34 ikon z Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej został poddany pionierskim badaniom. - To wspaniałe dzieła, które w zasadzie dotąd nie doczekały się na żadną porządną publikację. Dlatego czas najwyższy to naprawić - mówi w Programie 1 Polskiego Radia pomysłodawca i kierownik projektu prof. Mirosław Kruk z Uniwersytetu Gdańskiego, kurator Sztuki Cerkiewnej Muzeum Narodowego w Krakowie. Zobacz więcej na temat:  ikony malarstwo Zobacz także Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej Mirosław Kruk Joanna Mendyk