Szepczące w ciemnościach. O wiedźmach, czarownicach i łamaniu patriarchatu

Zofia Krawiec, dziennikarka, krytyczka sztuki i artystka, w swojej książce "Szepczące w ciemnościach" analizuje kulturowy renesans postaci wiedźmy. Pytając o archetyp, przygląda się jego współczesnym realizacjom. Ile było w czarownicach dzisiejszych feministek i czy dzisiejsze feministki wierzą w pradawne zaklęcia i rytuały? O to pytamy ją w Czwórce.

"Szepczące w ciemnościach" to książka o wiedźmach i czarownicach dawniej i dziś

Foto: shutterstock/Anelo

• W audycji Girls'talk rozmawiamy o dziewczyńskich sprawach. 
• Prowadząca audycję Kasia Dydo zaprasza aktywistki, artystki i twórczynie.
• Tym razem w studiu Czwórki pojawiła się Zofia Krawiec, autorka książki "Szepczące w ciemnościach”. 

Szepczące w ciemnościach - rzecz o wiedźmach i czarownicach

W audycji Girls’talk mówimy o wiedźmach i czarownicach. Choć te określenia są potocznie używane zamiennie, w rzeczywistości niosą ze sobą odmienne znaczenia. - Źródłowo te terminy oznaczały inne postaci. Zasadniczo są określeniem kobiet, które miały pewien rodzaj mocy. Tylko, w przypadku wiedźm ta moc opierała się na wiedzy, rozbudowanej intuicji i kontakcie ze światem. Pewnej umiejętności czytania różnych znaków, które wysyłał świat, i gromadzenia istotnej wiedzy z zakresu medycyny. Bo też do wiedźmy chodziło się jako do zielarki również z jakimś bólem fizycznym, ale też z melancholią czy z bólem duszy - opowiada rozmówczyni Kasi Dydo.

- Czarownica z kolei to była już inna postać, której moc opierała się na kreatywnej sprawczości wpływania na losy świata. O ile więc wiedźma miała umiejętność uleczenia kogoś ziołami albo rozbudowaną wiedzę na temat cielesności, to czarownica mogła sporządzić eliksir miłosny lub rzucić zaklęcie, wpływając na rozwój wypadków - dodaje. 

Zofia Krawiec, autorka książki "Szepczące w ciemnościach"

 

"Mentalne stosy płoną"

Podobno ostatnia czarownica spłonęła na stosie około 200 lat temu. Jednak jak twierdzi gościni Czwórki, mentalne stosy płoną w dalszym ciągu. - W dawnych czasach ginęły kobiety, które ukazywały swoją moc, albo zupełnie niewinne, emanujące seksualnością. Często były one kozłami ofiarnymi, po które sięgano dla oczyszczenia społecznego gniewu - opowiada Zofia Krawiec. - Kiedy wydarzyło się coś, czego nie dało się wytłumaczyć racjonalnie, szukano ofiary. I to często były właśnie kobiety, w których lokowano fantazje o mocy.

 

Zobacz także:

• Salem - najsłynniejsze polowanie na czarownice

Krawiec postanowiła się zająć tym tematem, kiedy zaobserwowała pewien rodzaj ciągłości między polowaniami na czarownice a sposobem, w jaki są traktowane współcześnie kobiety.

- Chodzi m.in. o przemoc w internecie, cyberprzemoc. Statystyki i badania podają, że częściej ona dotyka np. polityczki, artystki i kobiety, które funkcjonują w przestrzeni publicznej, niż to się dzieje w przypadku mężczyzn - zauważa gościni Czwórki. - I ta przemoc, hejt, bardzo mocno opiera się na podobnych rzeczach. Kobiety, które mają przygotowanie merytoryczne, są rzetelnie wykształcone, mają wiedzę, są krytykowane np. za swój wygląd. Zarówno ze strony mężczyzn, jak i innych kobiet.

 

Zobacz także:

• Barbara Zdunk - ostatnia czarownica Europy
• Co czwarta czarownica spalona na stosie była... mężczyzną

- Ta przemoc, lincz i ocenianie kobiet przenosi się właśnie do internetu, gdzie kumuluje się bardzo dużo emocji społecznych. Więc dla mnie takim zapalnym punktem, który spowodował, że zajęłam się tym tematem, było to, że sama doświadczyłam hejtu - dodaje. - Niewiarygodne było dla mnie to, ile rzeczy jest wyzwalaczem takiej nienawiści społecznej wobec kobiet, które mówią często łagodne rzeczy, ale są oceniane z gruntu bardzo ostro i są surowo traktowane. Ten poziom linczu jest jakiś niewiarygodny w porównaniu do tego, o czym opowiadają.

Posłuchaj

33:51 CZWORKA/Girls' talk - wiedźmy czarownice 12.07.2024.mp3 O wiedźmach i czarownicach dawniej i dziś rozmawiamy z Zofią Krawiec, dziennikarką, krytyczką sztuki i autorką książki "Szepczące w ciemnościach" (Girls' talk/Czwórka)

 

W swojej książki "Szepczące w ciemnościach. Jesteśmy wnuczkami czarownic, których nie zdołaliście spalić" do rozmów o wykluczeniu, magicznych obrzędach i łamaniu patriarchatu autorka zaprosiła gości. W jej poszukiwaniach towarzyszą jej rozmówczynie i rozmówcy, którzy z wiedźmami stykają się w swojej twórczości i działalności: Agnieszka Szpila, Manuela Gretkowska, Marta Niedźwiedzka, Mira Marcinów, Maria Moonset Matuszewska, Aleksandra Kluczyk, Maria Bigoszewska, Mikołaj Sobczak i Michał Pospiszyl.

***

Tytuł audycji: "Girls'talk"

Prowadzi: Kasia Dydo

Goście: Zofia Krawiec (dziennikarka, krytyczka sztuki, artystka, autorka książki "Szepczące w ciemnościach”)

Data emisji: 10.07.2024

Godzina emisji: 19.11

aw/mat.pras./wmkor