Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje. Niemy świadek sowieckiego bestialstwa

2 września 2000 roku odbyło się uroczyste otwarcie Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje. Na jego terenie pochowano ponad sześć tysięcy trzysta ofiar Zbrodni Katyńskiej dokonanej przez Rosjan wiosną 1940 roku. 

Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje

Foto: PAP/EPA

Wieloletnie przygotowania

W marcu 1995 roku strona polska i rosyjska podpisały dokument stanowiący pisemną zgodę na rozpoczęcie budowy cmentarza w Miednoje. Kilka miesięcy później, 11 czerwca, odbyła się uroczystość wmurowania pod nekropolię aktu erekcyjnego i – poświęconego przez papieża Jana Pawła II – kamienia węgielnego.

Następnie rozpisano konkursu na projekt zagospodarowania przestrzennego cmentarza – w październiku 1996 roku zwyciężyła koncepcja autorstwa rzeźbiarzy Zdzisława Pidka i Andrzeja Sołygi. Prace – zrealizowane dzięki wsparciu finansowemu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa - rozpoczęto wiosną 1999 roku, a zakończono dwanaście miesięcy później. 

Zobacz też:

• Cmentarz Orląt Lwowskich. Symbol walki o niepodległość
• Anioły, kamienne drzewa i serce Marszałka. 220. lat cmentarza na Rossie

Cmentarz został otwarty 2 września 2000 roku. Zarządza nim, specjalnie w tym celu powstała, Dyrekcja Kompleksu Upamiętniającego Miednoje.

Ponad sześć tysięcy ofiar

Cmentarz zajmuje teren około 1,7 hektara. U wejścia do nekropolii stoją dwa obeliski z godłem Rzeczpospolitej. W jej centralnym punkcie natomiast zlokalizowany jest ołtarz pełniący funkcję kaplicy na świeżym powietrzu. Za nim znajduje się ściana, na której wypisano nazwiska zamordowanych, a tuż obok dziewięciometrowy krzyż. W jego pobliżu znajduje się dwadzieścia pięć zbiorowych mogił zwieńczonych krzyżami. Wszystkie instalacje zostały wykonane z żeliwa.

Nekropolię wzniesiono na terenie położonym trzydzieści kilometrów od Tweru, niedaleko drogi prowadzącej do Petersburga. To właśnie w tym miejscu w 1991 roku zostały okryte zbiorowe mogiły Polaków, którzy zostali zamordowani przez Rosjan wiosną 1940 roku.

Katyń - zobacz serwis historyczny

Znalezisko było efektem śledztwa prowadzonego przez Naczelną Prokuraturę Wojskową Związku Sowieckiego w sprawie ustalenia losu polskich jeńców przetrzymywanych przez Rosjan podczas II wojny światowej w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku.

W latach 1994-1995 dzięki specjalistom z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa udało się dokładnie zbadać mogiły – prace ekshumacyjne pozwoliły odkryć szczątki ponad 6300 jeńców z Ostaszkowa. Znaleziono również rzeczy osobiste, a także dokumenty należące do zamordowanych żołnierzy i funkcjonariuszy policji. Przedmioty te znajdują się obecnie w Muzeum Katyńskim w Warszawie.

Katyń, Charków, Miednoje

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na teren Polski 17 września 1939 roku, w rosyjskiej niewoli znalazło się blisko 250 tysięcy polskich jeńców, w tym około 10 tysięcy oficerów.

W październiku 1939 roku Rosjanie przystąpili do budowy trzech obozów – w Starobielsku, Kozielsku i Ostaszkowie. Do dwóch pierwszych skierowali najwyższych rangą żołnierzy Wojska Polskiego, natomiast w ostatnim znaleźli się głównie funkcjonariusze policji, Korpusu Ochrony Pogranicza, a także straż więzienna – łącznie blisko 15 tysięcy osób.

5 marca 1940 roku Biuro Polityczne KC Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików Związku Sowieckiego podjęło decyzję o rozstrzelaniu Polaków. Akcja, którą Rosjanie określili mianem "rozładowania obozu", trwała od 4 kwietnia do 19 maja 1940 roku. Życie straciło wówczas łącznie 14 587 osób, w tym blisko 6300 z samego Ostaszkowa. Ciała polskich oficerów i policjantów zostały ukryte w kilku miejscach – więźniów z obozu w Kozielsku pochowano w mogiłach zbiorowych w Katyniu, więźniów z obozu w Starobielsku w Charkowie, a z obozu w Ostaszkowie w Miednoje.

Przeczytaj także:

• Zdzisław Peszkowski. Ocalały z Katynia
• Kazimierz Skarżyński. Autor pierwszego raportu o Katyniu

W kwietniu 1943 roku Niemcy podali do wiadomości publicznej informację o znalezieniu masowych grobów Polaków w Katyniu. Niedługo później rząd RP na uchodźstwie zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża z prośbą o powołanie komisji do zbadania grobów. Ponieważ działania organizacji zostały szybko zablokowane przez Rosjan, III Rzesza zorganizowała własne dochodzenie, podczas którego wyszło na jaw, że Polacy zostali zamordowani wiosną 1940 roku.

Po zajęciu Smoleńska przez Armię Czerwoną we wrześniu 1943 roku Sowieci powołali do życia specjalną komisję, która miała odkryć okoliczności zbrodni. Według jej członków, mordu na Polakach dokonali Niemcy pomiędzy wrześniem a grudniem 1941 roku. Ta oczywista nieprawda rozpoczyna trwający aż do lat 90. XX wieku okres fałszowania i zatajania zbrodni katyńskiej przez Rosjan, nazywany często przez historyków "kłamstwem katyńskim".

jb