Port Tawfiq, teraz Suez
Tego dnia też otwarto ostatni port tej przeprawy, zwany wtedy Portem Twefik (Port Tawfiq), a obecnie Portem Suez. W pierwszej przeprawie brały udział dwa statki francuskie płynące z zaopatrzeniem dla trzech portów rozmieszczonych wzdłuż kanału. Miały niezwykle ważne zadanie - przetestowanie poszczególnych jego części, a dokładniej rzecz ujmując, chodziło o specjalne wypróbowanie wybudowanych co 10 kilometrów zatok, służących do mijania się statków w trakcie przepływu.
Ważne było też właściwe wytyczenie odpowiednio głębokiego nurtu dla przepływających jednostek o zwiększonym tonażu. Niestety żadne, nawet najbardziej szczegółowe źródła, nie podają nazw francuskich statków, z których jeden pozostał w ostatniej zatoce mijania, a drugi, bez pompy i właściwych fanfar, wpłynął do otwieranego w tym dniu Portu Suez.
Trudno przecenić znaczenie tego szlaku wodnego, łączącego oba morza - Śródziemne z Czerwonym, bo wystarczy porównać długość Kanału z drogą morską, której fakt jego otwarcia oszczędził dotychczasowym szlakom morskim. Kanał liczy 163 kilometry, a zaoszczędzona droga morska to ponad 6000 kilometrów. Miarodajne źródła wyliczają, że zaoszczędzono 7343 kilometrów drogi morskiej z Londynu do indyjskiego Bombaju.
Co ciekawe, Anglicy najpierw bardzo negatywnie odnosili się do pomysłów przekopywania tej drogi wodnej, uznając ją za niemożliwą do wykonania, a z pewnością za dalece nieekonomiczną. Historia jednak pokazuje, że już w starożytności szukano przeprawy w tym miejscu. Późniejsze starania czynili też Persowie, którzy mieli swój okres władania tymi ziemiami, a także Turcy. Jednak dopiero w okresie Napoleona Bonaparte podjęto próby zaprojektowania Kanału.
41:37 kanał sueski.mp3 Historia Kanału Sueskiego - audycja z udziałem prof. Barbary Stępniewskiej-Holzer i Jana Natkańskiego, byłego ambasadora RP w krajach arabskich. (PR, 2015)
Szlak między morzami
Z początku uważano, że występuje prawie dziesięciometrowa różnica poziomów docelowych mórz. Portal Dzieje.pl tak opisuje te fakty: "Aż do XIX w. nikt nie myślał o kanale północ-południe, prowadzącym przez stosunkowo wąski pas lądu między obu morzami, gdzie Afryka łączy się z Azją. Sądzono bowiem, że poziom Morza Śródziemnego jest o 10 metrów niższy niż Czerwonego, co uniemożliwiałoby takie przedsięwzięcie. Tak też argumentowali francuscy uczeni, którzy przybyli do Egiptu wraz z Napoleonem Bonaparte, gdy ten zaproponował przekopanie szlaku dla żeglugi między morzami, pozwalającego na zaplanowanie wygodnego szlaku do Indii. Francuzi projektowali odbudowę starego kanału faraonów. Jednak Polak Józef Łazowski (1759-1800), który w randze generała brygady uczestniczył w kampanii egipskiej Napoleona, zaproponował nowe rozwiązanie - przebicie kanału przez przesmyk sueski. Przeprowadził nawet rozpoznanie terenu i wykonał wstępne pomiary".
Gigantyczne przedsięwzięcie
Przy budowie kanału pracowało prawie 30 tysięcy robotników, w pierwszym okresie byli to robotnicy kontraktowi i przymusowi. Kanał, o długości 163 kilometrów i szerokości od 160 do 200 metrów, budowany był od 1859 roku przez 10 lat. O wielu faktach możemy dowiedzieć się również z portalu Smartage.pl, który w artykule o Kanale pisze: "Mimo to, 25 kwietnia 1859 roku rozpoczęto prace. Przez pierwszych 5 lat większość prac wykonywali robotnicy przymusowi, którzy nie otrzymywali wynagrodzenia za swoją pracę. Szacuje się, że średnio przy kanale pracowało na raz około 30 000 osób, a przez cały okres jego budowy było to łącznie 1,5 mln osób, z których tysiące zmarły na różnego rodzaju choroby lub w wypadkach".
Dodaje również bardzo ciekawe fakty związane z oficjalnym jego otwarciem: "Kanał Sueski od początku powstawał według projektu zakładającego brak jakichkolwiek śluz. Sama droga wodna miała być na tyle szeroka i głęboka, żeby umożliwić rejs nawet największym statkom. Aby ułatwić prace, maksymalnie wykorzystano naturalne zbiorniki wodne, takie jak Wielkie Jezioro Gorzkie i Jezioro Krokodyli, które wykorzystano dodatkowo jako miejsce mijania się statków, co znacząco zwiększało przepustowość kanału. Otwarcie Kanału Sueskiego miało miejsce oficjalnie 17 listopada 1869 roku, ale już 15 listopada odbyła się ceremonie otwarcia. Pierwszym statkiem, którzy przepłynął przez Kanał był SS Dido należący do szkockiej linii Anchor Line. Inauguracja kanału nie odbyła się jednak bez incydentów. Francuski statek Péluse na pewien czas zablokował kanał, kiedy po cumowaniu w Jeziorze Krokodyli obrócił się i utknął na mieliźnie".
Dość powiedzieć, że uroczystości otwarcia miały być uświetnione prawykonanie zamówionej na tę okoliczność u Giuseppe Verdiego opery "Aida", jednak ze względów technicznych nie doszło do jej przedstawienia w miejscu otwarcia - prapremiera miała miejsce w Kairze 24 grudnia 1871 roku.
PP
