Maria Wodzińska - podziwiana przez wielkich polskiego romantyzmu

202 lata temu, 7 stycznia 1819 roku, przyszła na świat w Warszawie Maria Wodzińska, znana i doceniana malarka, pianistka i kompozytorka. Historia jej życia, silnie osadzona w polskim romantyzmie, przedstawia ją wśród najlepszych interpretatorów muzyki Fryderyka Chopina, a portret wielkiego kompozytora jej autorstwa stał się jednym z jego najpopularniejszych wizerunków.

Maria Orpiszewska-Wodzińska

Foto: Wikipedia/domena publiczna

Co ciekawe, Maria Wodzińska zaręczyła się z Fryderykiem Chopinem w 1836 roku w Dreźnie, jednak jej rodzina nie wyraziła zgody na ten ślub, uważając wielkiego kompozytora za zbyt chorowitego.

Młoda Maria, pochodząca ze znanej rodziny szlacheckiej herbu Jastrzębiec, kultywującej tradycje polskie sięgające choćby czasów Sejmu Czteroletniego, odbierała w domu na Kujawach bardzo staranne wychowanie, pełne różnorodnych nauk i umiejętności.

Talent muzyczny i malarski

Umiejętność gry na fortepianie szła w parze z nieprzeciętnym talentem. Zamiłowanie do muzyku wielkiego polskiego kompozytora, jak i do niego samego, uczyniła z niej fenomenalną interpretatorkę utworów Chopina. Podziwiali ją w tym wszyscy, a sam Ferenc Liszt, wielki węgierski kompozytor i pianista, uważał, że w niektórych utworach jest wręcz perfekcyjna.

Maria Wodzińska, portret Józefy Kościelskiej z 1844 roku. Źr. Wikipedia/domena publiczna

Maria Wodzińska interesowała się też malarstwem, w której to dziedzinie była amatorką, jednakże stosującą różne techniki z dość dużym kunsztem. Najczęściej malowała akwarele, nie stroniąc jednak od oleju czy rysunków. Jej domeną okazały się portrety - te były podziwiane i lubiane przez znanych modeli. Z akwarelowego portretu Chopina, namalowanego w okresie zaręczyn w Dreźnie, wykonano tamże litografię, która pięknem potwierdza delikatność wielkiego kompozytora i uczucie autorki obrazu. Wodzińska nie stroniła także od malowania pejzaży, a niektóre z jej obrazów można podziwiać w muzeach Warszawy, Krakowa czy Włocławka, a także w Dworze w Kłóbce, gdzie spędziła ostatnie lata swojego życia.

Dwór w Kłóbce

Położony na Kujawach, kilkanaście kilometrów na południe od Włocławka, gdzie przeniosła się w 1881 roku z Florencji (Włochy), stał się jej ostoją po wielu ciekawych latach życia i wojaży europejskich. Obecnie mieści się tam Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, które można także wirtualnie zwiedzać poznając ciekawe historie jego twórców i mieszkańców.

Tak opisywany jest historia Marii Wodzińskiej: "Dwór w Kłóbce był siedzibą zasłużonego dla historii Polski rodu Orpiszewskich. Członkowie tego rodu byli uczestnikami wszystkich polskich powstań narodowych. Parterowa część budowli z".stała wzniesiona po 1845 r. W latach 1882-1884 do dworu dobudowano piętrowe skrzydło pałacowe, w którym mieszkała Maria Wodzińska Orpiszewska, młodzieńcza miłość Fryderyka Chopina. Słynny kompozytor oświadczył się Marii w 1836 r., do zawarcia małżeństwa jednak nie doszło. Maria Wodzińska mieszkała we dworze w Kłóbce do swojej śmierci w 1896 r. Została pochowana na miejscowym cmentarzu".

Dwór powstał w 1845 roku, zbudowany przez Lucjana Orpiszewskiego. Po tym, kiedy Maria osiedliła się w nim w 1881 w ciągu trzech lat został rozbudowany i powiększony o piętrowe skrzydło pałacowe, nieco różniące się od pierwotnej zabudowy. Strony Muzeum tak opisują charakter dworu:

"Ekspozycja wnętrz dworu w Kłóbce dzieli się na trzy części. W starszej, parterowej części budowli odtworzono atmosferę dworu jako siedziby ziemiańskiej, domu wielopokoleniowej rodziny Orpiszewskich – intelektualistów i patriotów. Funkcje i wyposażenie poszczególnych pomieszczeń odtworzono zgodnie z przekazami historycznymi. Do dworu wróciły zgromadzone w muzeum zabytkowe obrazy, meble i inne wyposażenie pochodzące z kujawskich siedzib ziemiańskich, w tym także z Kłóbki. W drugiej części ekspozycji, mieszczącej się w piętrowym skrzydle pałacowym, zorganizowano wystawę twórczości malarskiej mieszkanki dworu, Marii z Wodzińskich Orpiszewskiej, narzeczonej Fryderyka Chopina. Trzecia część ekspozycji mieści się w zabytkowych, piwnicach pałacowych, gdzie odtworzono m.in. kuchnię dworską, spiżarnie i pralnię".

Związek z Chopinem

Zanim jednak Maria Wodzińska osiedliła się w Kłóbce wiodła ciekawe życie wraz z rodziną, która roztoczyła nad nią szeroko rozumianą opiekę. To właśnie sprzeciw rodziny zakończył jej związek z Chopinem. Należy jednak stwierdzić, że delikatność uczuć nie pozwoliła Fryderykowi na unoszenie się źle rozumianym honorem i przez wiele następnych lat rodzina Wodzińskich, a szczególnie matka Marii Teresa pozostawała w zażyłych stosunkach z kompozytorem.

Bezpośrednio przed tymi wydarzeniami rodzina Wodzińskich przebywała w Genewie (Szwajcaria) przez okres trzech lat. Dom ich był miejscem wielu ciekawych spotkań, a przez Genewską Polonię traktowany był jak centrum polskości w Szwajcarii. Nie dziwi więc fakt, że tam właśnie młoda i piękna Maria oczarowała Juliusza Słowackiego, który w wielu listach do matki pisał o swoim podziwie dla młodej Marii, kobiety pięknej, eterycznej w urodzi i niezwykle uzdolnionej w wielu dziedzinach sztuki. Nie dziwi też fakt, że wielki wieszcz poświęcił także jeden z wierszy i opatrzył go tytułem "W albumie Maryi Wodzińskiej", w którym jej postać pojawia się w trzeciej strofie zarówno w imieniu jak i dialogu z gościem rodzinnego genewskiego domu.

Dwa małżeństwa

Po tych okresach rodzinnych wojaży Maria dwukrotnie wychodziła za mąż. Najpierw za hrabiego Józefa Skarbka w 1841 roku - jednak to nieudane małżeństwo zostało po siedmiu latach unieważnione. Niedługo potem, w 1848 roku, poślubiła Władysława Orpiszewskiego - jak podają historyce - dzierżawcę majątków jej pierwszego męża.

Krzysztof Dorcz, na stronach Izbicy Kujawskiej, w artykule "W kręgu chopinowskim" tak opisuje te historie Marii Wodzińskiej: "Co ciekawe, strony rodzinne Justyny z Krzyżanowskich Chopinowej były też bliskie narzeczonej Fryderyka, Marii Wodzińskiej (1819-1896). Znała je od dzieciństwa i w ich sąsiedztwie spędziła wiele lat. Najpierw przebywała w majątkach rodzinnych w Sułkowie i w Bogusławicach, a po zamążpójściu w 1841 r. za Józefa hr. Skarbka, syna Fryderyka, zamieszkała w Osięcinach (ok. 27 km od Izbicy). W 1848 r., po unieważnieniu tego małżeństwa i ślubie z drugim mężem, Władysławem Orpiszewskim, zamieszkała w Zgłowiączce, skąd dwa lata później przeprowadziła się do Rysin. W 1881 r., po wieloletnim pobycie we Włoszech, osiadła na stałe w Kłóbce".

Choć biogramy mówią też, że miejscem śmierci Marii Wodzińskiej był Poznań, to właśnie tam, w Dworku w Kłóbce, gdzie znajduje się jej grób, znajdują się także liczne pamiątki po tej pięknej i utalentowanej Polce... zajrzyjmy tam, wspomnijmy narzeczoną Fryderyka Chopina i muzę Juliusza Słowackiego.

PP