Miłość, chrześcijaństwo i pożar Rzymu. "Quo vadis" Jerzego Kawalerowicza

14 września 2001 roku odbyła się premiera "Quo vadis" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Mimo że od tej ekranizacji słynnej powieści Henryka Sienkiewicza minęły dwadzieścia dwa lata, film wciąż jest najdroższą produkcją w historii polskiej kinematografii. 

Tunezja, Plan filmu "Quo Vadis" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Od lewej: Rafał Kubacki - Ursus, Magda Mielcarz - Ligia, Paweł Delag - Winicjusz, Jerzy Kawalerowicz reżyser.

Foto: Mikołaj Kondracki/Forum

Krótki opis fabuły

Akcja filmu toczy się w starożytnym Rzymie za panowania Nerona. Do domu Petroniusza (Bogusław Linda), przyjaciela i doradcy cesarza, przybywa jego siostrzeniec Marek Winicjusz (Paweł Deląg). Młody patrycjusz zdradza krewnemu, że zakochał się w pięknej Ligii (Magdalena Mielcarz) – córce zmarłego wodza Ligów - którą poznał w domu Aulusa Paucjusza (Piotr Garlicki). 

Niedługo później ponownie spotyka dziewczynę na uczcie u cesarza. Tam próbuje ją nakłonić, żeby została jego nałożnicą. Ligia odmawia i ucieka wraz ze swoim niewolnikiem Ursusem (Rafał Kubacki). Schronienie znajdują wśród wyznawców Chrystusa. 

Winicjusz nie zamierza się tak łatwo poddać i wynajmuje łotra - Chilona Chilonidesa (Jerzy Trela) – który ma za zadanie ją odszukać. Gdy to się udaje, młody patrycjusz wraz z gladiatorem Krotonem postanawiają odbić Ligię. Dochodzi do walki, podczas której Ursus zabija Krotona i ciężko rani Winicjusza. Rzymianin wraca do zdrowia wśród chrześcijan i pod troskliwą opieką córki wodza Ligów. Wydarzenia te sprawiają, że Winicjusz postanawia się nawrócić i przyjąć chrzest.

Niedługo później do Nerona (Michał Bajor) dociera informacja o pożarze Rzymu. Winą za katastrofę władca oskarża chrześcijan i zarządza ich aresztowanie. W gronie uwięzionych znajduje się również Ligia. W ramach kary dziewczyna – podczas specjalnego widowiska zorganizowanego przez Nerona - zostaje przywiązana naga do grzbietu ogromnego byka, z którym ma się zmierzyć Ursus. Niewolnikowi udaje się skręcić zwierzęciu kark, co budzi podziw zgromadzonych w amfiteatrze Rzymian. Domagają się łaski dla Ligii i jej opiekuna, którą Neron niechętnie udziela.

Zakochani uciekają na Sycylię, natomiast sam cesarz niedługo później zostaje zabity przez swoich zauszników. 

Bardzo kosztowna przedsięwzięcie

Obraz jest ekranizacją słynnej powieści Henryka Sienkiewicza "Quo vadis". Reżyser – który był odpowiedzialny również za scenariusz filmu – wiernie przedstawił dzieło polskiego pisarza.

Jerzy Kawalerowicz w rozmowie z Anną Fuksiewicz przyznał, że pomysł przeniesienia utworu na wielki ekran przyszedł mu do głowy już w latach 70.

- Na przestrzeni tych kilkunastu lat, odkąd myślałem po raz pierwszy o realizacji "Quo vadis", do dzisiaj trochę się zmieniło, to znaczy ja się zmieniłem i scenariusz filmu. Na przykład nieco przesunąłem akcenty i większy nacisk położyłem na trzy postacie tego opowieści, czyli na Neronie, Petroniuszu i Chilonidesie. Te właśnie one dają filmowi atrakcyjność i pokazują jego filozofię – tłumaczył Kawalerowicz na antenie Polskiego Radia.

Posłuchaj

28:45 z obu stron kamery____1103_00_iv_tr_0-0_127395378483fc0a[00].mp3 Reżyser Jerzy Kawalerowicz wspomina pracę nad scenariuszem do filmu, a aktorzy Paweł Deląg i Magdalena Mielcarz zdradzają, co było największym wyzwaniem podczas tworzenia postaci Marka Winicjusza i Ligii. Audycja Anny Fuksiewicz "Z obu stron kamer". (PR, 07.10.2000) 

Przeczytaj też: Jerzy Kawalerowicz - reżyser z Galicji

Budżet tego trwającego niemal trzy godziny filmu wynosił siedemdziesiąt sześć milionów złotych, co do tej pory czyni go najdroższym obrazem w historii polskiej kinematografii. Kręcony był od maja do listopada 2000 roku nie tylko w Polsce (na warszawskim Mokotowie i w okolicach Piaseczna), lecz także za granicą – we Włoszech (w Rzymie), Francji (w mieście Pont-du-Gard) i Tunezji (w Kortinie).

Co ciekawe, 30 sierpnia 2001 roku produkcja miała swoją światową prapremierę w Watykanie. W wydarzeniu uczestniczył wówczas sam papież Jan Paweł II. 

Mimo iż "Quo vadis" cieszyło się ogromnym zainteresowaniem publiczności - w kinach w całej Polsce obejrzało go blisko cztery i pół miliona osób - twórcom nie udało się odzyskać zainwestowanych pieniędzy. Zysk ze sprzedaży biletów wyniósł bowiem niespełna sześćdziesiąt dziewięć milionów złotych. Ponadto produkcja nie spotkała się z uznaniem krytyków, którzy szczególnie chętnie wytykali autorom liczne błędy, które można dostrzec z filmie. Razi nie tylko widok płonącego marmuru w scenach pożaru Rzymu, lecz również cielisty trykot Ligi w scenach z bykiem, a także fakt, że podczas walki Ursusa ze zwierzęciem widać, że jeden ze statystów ma na nogach buty sportowe. 

Równolegle z wersją kinową wyprodukowano sześcioodcinkowy serial telewizyjny o tym samym tytule, którego premiera odbyła się 25 grudnia 2003 roku. 

jb