Fala upałów w Polsce. Rekordy temperatur w historii - jak daleko nam do nich?

Na południu i wschodzie kraju w najbliższych dniach temperatura może osiągnąć nawet 33°C. Do wieczora obowiązują ostrzeżenia przed upałem wydane przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W Polsce odnotowywano już jednak wyższe temperatury, a do światowych rekordów - całe szczęście - jest jeszcze daleko. 

Czy w tym roku pobijemy rekord ciepła?

Foto: shutterstock/Lamyai

Jak mierzy się wysokość temperatury?

Każdy, kto posiada termometr zewnętrzny wie, że w szczególnie gorące dni przyrząd wystawiony na długotrwałe działanie ostrego słońca pokazuje niekiedy nawet 50°C. Dlatego, żeby dane były wiarygodne, meteorolodzy dokonali standaryzacji pomiarów temperatury. 

Pomiar temperatury powietrza prowadzony jest w stacjach meteorologicznych, na wysokości 1,25-2 m (w zależności od kraju i od stacji meteorologicznej) od poziomu gruntu. Przyrządy osłonięte są przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych i są umieszczone w specjalnej klatce meteorologicznej. 

Oficjalna najwyższa zanotowana temperatura

Oficjalnie najwyższa zanotowana w historii temperatura powietrza wynosiła 56,7°C. Zarejestrowano ją 10 lipca 1913 roku w Greenland Ranch (ob. Furnance Creek) w Kalifornii. Ta niewielka osada powstała wokół kopalni boraksu w tzw. Dolinie Śmierci. Upał był skrajnie niebezpieczny dla mieszkańców - w temperaturze około 50°C dochodzi do ścinania się białka zwierzęcego. 

Pomiary dokonane w 1913 roku niekiedy są podawane w wątpliwość. Historyk pogody Christopher C. Burt zwraca uwagę na to, że tak wysoka temperatura musiałaby być anomalią. Jak zaznacza, w 1913 roku temperatura w okolicach Greenland Ranch nie zbliżyła się nawet do 54,4 °C (czyli 130° Fahrenheita). Również w stacjach meteorologicznych znajdujących się w sąsiednich miastach nie odnotowano tak wysokiej temperatury. Na dodatek średnia temperatura w Dolinie Śmierci wynosi 45,5 °C.

Jaki jest rekord temperatury odczuwalnej?

Temperatura w Greenland Ranch była najwyższą zanotowaną temperaturą powietrza. Z kolei rekord temperatury odczuwalnej pobity został 18 marca 2024 roku w Rio de Janeiro. Choć słupek rtęci pokazywał tego dnia 42°C, to ze względu na wilgotność powietrza, stacja meteorologiczna Guaratiba odnotowała temperaturę odczuwalną w wysokości 62,3°C.

Poprzedni rekord został ustanowiony w tym samym miejscu, w listopadzie, kiedy odczuwalna temperatura wynosiła tam 59,7°C.

Najwyższa temperatura zanotowana w Polsce 

W pierwszych dekadach XX wieku ekstremalnie wysokie temperatury odnotowywano nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale też w Polsce. Niepobity do dziś rekord padł w w Prószkowie na Opolszczyźnie 29 lipca 1921. Odnotowano tam wówczas 40,2°C.

Nie była to lokalna anomalia. Polska odczuwała wówczas uderzenie dwóch fal letnich upałów. Pierwsza przypadła na przełom lipca i sierpnia. Jej skutki odczuwano szczególnie dotkliwie na zachodzie kraju - w Poznaniu mieszkańcy musieli się zmagać z temperaturą  38,7°C. Po czym nastąpiło załamanie pogody obfitujące w gwałtowne burze. Druga fala upałów uderzyła w połowie sierpnia, kiedy Małopolsce i Polsce centralnej temperatura oscylowała wokół 38°C.

Najwyższą temperaturę w czasach nam bliższych zanotowano w 1993 roku w Słubicach, gdzie wynosiła ona 39,5°C. Tam też odnotowano najwyższą temperaturę w ubiegłym roku (2023) - 15 lipca termometry pokazały tam 35,4°C.

bm