23 grudnia mija 233. rocznica urodzin Jeana-François Champolliona, francuskiego lingwisty, archeologa i egiptologa, człowieka, który dokonał rzeczy przez lata niemożliwej. Głowiły się nad nią setki badaczy, ale to on odczytał starożytne hieroglify. Postanowił, że to zrobi, gdy miał zaledwie 19 lat.
23:52 180 rocznica śmierci _ Wieczór z Jedynką popr.mp3 Jean-Francois Champollion. Audycja Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Wieczór z Jedynką" (01.03.2012)
13:36 Uczeni w anegdocie - aud. Małgorzaty Kandefer.mp3 Uczeni w anegdocie. Audycja Małgorzaty Kandefer (30.09.1975)
Sensacja na skalę światową
27 września 1822 roku Jean-Francois Champollion poinformował świat o odczytaniu egipskich hieroglifów wyrytych na kamieniu z Rosetty. Miał wtedy 32 lata. Od momentu narodzin towarzyszyła mu legenda człowieka genialnego.
Jego matka była sparaliżowana. - Znachor kazał ułożyć ją na kompresach z ziółek, dawać gorące wino i zapowiedział szybkie wyleczenie. Ponadto, ku zdumieniu całej rodziny, przepowiedział, iż wkrótce urodzi chłopca - słyszymy w archiwalnej audycji Małgorzaty Kandefer "Uczeni w anegdocie", nadanej w Polskim Radiu w 1975 r. - Znachor dodał, że dziecko dostąpi wielkiej sławy, która przetrwa wieki.
Legenda towarzyszyła mu od dziecka
Ponoć chora wstała z łóżka, a 23 grudnia 1790 roku urodził się Champollion. Niezależnie od legendy, rozpowiadanej przez starszego brata Jacques’a-Josepha, Jean-Francois był rzeczywiście wybitnie zdolny. Znał 16 języków. Nauczył się m.in.: greki, łaciny, hebrajskiego, arabskiego, syryjskiego, koptyjskiego. Rozpoczął też naukę starochińskiego. Być może ta rozległa wiedza z dziedziny lingwistyki pomogła mu później w odszyfrowaniu znaków starożytnych Egipcjan.
Egiptem był zafascynowany od dzieciństwa, głównie dzięki bratu, który interesował się odkryciami w tym rejonie świata.
- Wyprawa gen. Napoleona Bonaparte do Egiptu w 1798 roku była dosłownie na ustach wszystkich - mówił prof. Adam Łukaszewicz z Zakładu Papirologii Instytutu Archeologii UW, gość audycji Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Wieczór z Jedynką" wyemitowanej 1 marca 2012 roku.
- Gdy Jean-Francois Champollion miał 17 lat, opracował pierwszą w dziejach mapę Egiptu, mapę państwa faraonów – dodał profesor.
Szyfr zapisany w hieroglifach
Gość Katarzyny Kobyleckiej charakteryzował język egipski, opowiadał o problemach, jakie przez wieki mieli badacze z odczytaniem egipskich hieroglifów, przedstawił okoliczności, w jakich Champollionowi udało się złamać ten nieodgadniony wcześniej szyfr.
- To olśnienie, które na niego zstąpiło było dla niego tak silnym wstrząsem emocjonalnym, że przez pięć dni był nieprzytomny, w letargu. A gdy się z niego obudził, napisał memoriał nosił tytuł "List do Pana Dacier dotyczący alfabetu hieroglifów fonetycznych, używanych przez Egipcjan do zapisywania na monumentach imion i przydomków władców greckich i rzymskich" - przytaczał prof. Adam Łukaszewicz.
Podróż do Egiptu
Dopiero w sześć lat po złamaniu kodu Jean-Francois Champollion wybrał się do kraju, o którym tyle czytał i pisał. Mógł wreszcie na własne oczy zobaczyć zabytki starożytnego Egiptu i czytać to, co wcześniej dostawał do ręki jedynie w odpisach. Dużo podróżował, robił rysunki, kopie płaskorzeźb i malowideł. W Luksorze wydrapał swój podpis na jednej z belek sufitowych. Pokazują je dziś przewodnicy oprowadzający tłumy turystów, odwiedzających to miejsce.
W Egipcie spędził 16 miesięcy, niedługo po powrocie zaczął chorować. Zmarł 4 marca 1832 roku w wieku 41 lat. Sprawdziła się wróżba znachora - na wieki przeszedł do historii.
Posłuchaj opowieści o człowieku, dzięki któremu przemówiły hieroglify.
