Dzieło Siemiradzkiego symbolem otwarcia Muzeum Narodowego w Krakowie

142 lata temu, 7 października 1879 roku, Henryk Siemiradzki uroczyście ofiarował jeden z najsłynniejszych swoich obrazów, "Pochodnie Nerona", otwieranemu właśnie Muzeum Narodowemu w Krakowie. Muzeum to, utworzone przez Radę Miasta Krakowa podczas sesji specjalną uchwałą, uznane zostało za pierwszą na ziemiach polskich narodową instytucję muzealną Polaków.

Wystawa "Wyspianski" w Muzeum Narodowym w Krakowie, 2017 r.

Foto: Forum

Pierwszych kilkanaście obrazów

Dość powiedzieć, że do Państwowego Rejestru Muzeów muzeum to wpisano dopiero 15 maja 1998 roku. Stało się tak, bo rejestr utworzony ustawą z 1996 roku rozpoczął wpisywanie jednostek dopiero w 1998 roku.

W pierwszym okresie działania Muzeum sale wystawowe, w liczbie dwóch, zostały umieszczone na pierwszym piętrze słynnych Sukiennic. Miejsce to zostało podarowane przez władze miejskie. Z drugiej strony, w czasie tym Muzeum nie miało zbyt wielu zbiorów, zaledwie kilkanaście obrazów, eksponatów jednak dość szybko przybywało, a to dzięki hojnym darczyńcom, głównie Polakom w kraju. Przykładem takiej specjalnej donacji był gest Henryka Siemiradzkiego, który z okazji 50-lecia pracy twórczej serdecznego przyjaciela Józefa Ignacego Kraszewskiego, ofiarował na "zaczątek Muzeum" jedno ze swoich najsłynniejszych dzieł - "Pochodnie Nerona", zwany także "Świecznikiem chrześcijaństwa".

Henryk Siemiradzki "Pochodnie Nerona", Muzeum Narodowe w Krakowie

Obraz olejny jest do tej pory prezentowany w sali wystawowej w Sukiennicach, a jego imponujący rozmiar, 385 x 704 cm, pozwalał na zawarcie w nim ogromnej liczby szczegółów przepełnionych chrześcijańską symboliką. Obraz namalowany w Rzymie w 1876 roku pozwala sądzić, że Siemiradzki wcześniej zainspirowany został utworem Kraszewskiego "Rzym za Nerona", który ukazał się w Krakowie w 1866 roku. Należy przyznać, że trudno byłoby nowo powstałemu Muzeum na lepsze i większe dzieło otwarcia. Jak do tej pory, zgromadzono także wiele innych dzieł i pamiątek po Siemiradzkim, znajdują się one w monograficznej wystawowo sali Siemiradzkiego.

Dziedzictwo kultury i historii Polski

W początkowym okresie dzieło Siemiradzkiego nie było jedynym eksponatem zasługującym na uwagę, a trzeba wiedzieć, że decyzją władz Muzeum zbierało głównie sztukę polską i zagraniczną z wyraźnymi tropami polskimi. Ważnym faktem, konstytuującym wielkość tego Muzeum jest też gromadzenie bardzo szerokiego spektrum dziedzictwa kultury i historii Polski i Polaków. Dlatego też obejrzeć możemy tam słynną "Czarę włocławską", wykonany ze srebra z pozłoceniami najprawdopodobniej kielich mszalny bez stopy z pierwszej połowy X wieku. Jednym z eksponatów jest też wykonana z drewna lipowego "Madonna z Krużlowej" datowana na około 1410 rok. Innym z dzieł jest słynny obraz olejny Władysława Podkowińskiego, "Szał uniesień" lub po prostu "Szał", namalowany w 1894 roku, a podarowany Muzeum w 1920 roku.

Władysław Podkowiński, Szał, 1894, Muzeum Narodowe w Krakowie

Co ciekawe, razem z przyrastającą liczbą eksponatów Muzeum wzbogacało się też o miejsca wystawowe. Stąd obecnie, oprócz dwu głównych gmachów, znajduje się kilka mniejszych, rozsianych w obrębie miasta Krakowa. Znajduje się tam wiele rodzajów sztuki i pamiątek narodowych i historycznych. Najwięcej jest malarstwa, ale też grafik, rzeźb, numizmatów, dzieł rzemiosła artystycznego, starodruków, rękopisów i pamiątek związanych z historią kraju, a także, co zrozumiałe, eksponatów świadczących o postawach o charakterze narodowowyzwoleńczymi. Tych oddziałów Muzeum jest aż jedenaście, a w ich strukturze są też i te o charakterze biograficznym jako upamiętnienie twórczości np. Jana Matejki, Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego czy słynnego i wielkiego kompozytora, Karola Szymanowskiego.

Zbiory Czrtoryskich

Od grudnia 2016 roku Muzeum wzbogaciło się o zbiory Muzeum i Biblioteki Czartoryskich, zakupione przez Skarb Państwa. Zakup ten wprowadził do zasobów Muzeum choćby tak słynne dzieła jak "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci czy "Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" Rembrandta. Dla tych wszystkich, którzy w najbliższym czasie nie mogą udać się do Krakowa na piękne zwiedzanie, Muzeum udostępniło zdygitalizowaną swoją kolekcję, która znajduje się obecnie na platformie "zbiory.mnk.pl". Co ciekawe, liczącej obecnie ponad 135 000 obiektów muzealnych.

Na stronach portalu "Culture.pl" można przeczytać kilka dość istotnych informacji o Muzeum, które "jest obecnie najbogatszą - zarówno pod względem liczby muzealiów, jak i budynków mieszczących oddziały - instytucją muzealną w Polsce. Muzeum składa się z dwudziestu jeden działów zbiorów, z dziesięciu oddziałów i z dwunastu stałych galerii". Dalej: "Muzeum Narodowe w Krakowie założone zostało jako instytucja miejska, by nie podlegać zaborczemu rządowi w Wiedniu. Od 1950 roku ma status muzeum państwowego, podległego bezpośrednio Ministrowi Kultury. Utrzymywane jest przez Ministra oraz z przychodów własnych, które od kilku lat może uzyskiwać, mimo iż statutowo jest instytucją non profit".

Bardzo istotnym elementem działania Muzeum jest jego statut, w którym czytamy opis jego misji: "Misją Muzeum jest świadczenie wartości narodowych i ogólnoludzkich poprzez upowszechnianie sztuki światowej i polskiej, zwłaszcza ośrodka krakowskiego, oraz poprzez działania muzealne obejmujące kolekcje i dzieła o wartości naukowej, historycznej i artystycznej, powstałe jako rezultat przekonań tych, których łączy poczucie przynależności lub uznanie dla kultury polskiej - bez względu na miejsce zamieszkania, narodowość czy wyznanie".

PP