Synod w Clermont. Początek wypraw krzyżowych

"Bracia wasi, żyjący na wschodzie, pilnie potrzebują waszej pomocy. Jak bowiem wielu z was już słyszało, napadli ich Turcy i Arabowie i podbili terytorium Romanii" – tak brzmiało wezwanie do pierwszej krucjaty wygłoszone 929 lat temu przez papieża Urbana II.

Papież Urban II na synodzie w Clermont

Foto: Wikipedia/domena publiczna

18 listopada 1095 roku na synodzie w Clermont papież Urban II ogłosił świętą wojnę ze światem islamu, czym zapoczątkował wyprawy krzyżowe.

Wystarczająco dużo powodów, aby wyzwolić Ziemię Świętą

Przyczyn rozpoczęcia wypraw krzyżowych było bardzo wiele. Geneza krucjat nie ogranicza się jedynie do kwestii religijnych, choć owszem, sprawa wyzwolenia Grobu Chrystusa była niezwykle ważna. Kilkanaście lat przed rozpoczęciem pierwszej wyprawy krzyżowej Turcy seldżuccy zabronili chrześcijanom wstępu do Jerozolimy, co wywołało wzburzenie chrześcijan. Papież Urban II obiecał wszystkim uczestnikom krucjaty nagrodę za udział w wyprawie – odpust zupełny.

Posłuchaj

59:29 wyprawy krzyżowe.mp3 O początku wypraw krzyżowych w audycji Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego" opowiadają prof. Marek Barański i prof. Maria Starnawska. (PR, 20.11.2010) 

– Wszystkim idącym tam w wypadku ich zgonu na lądzie czy w morzu lub w boju z poganami od tej chwili odpuszczone będą grzechy. To przyrzeczenie idącym daję ja jako upoważniony przez Boga – mówił papież na synodzie w Clermont.

Do rozpoczęcia wojen krzyżowych doprowadziła także postępująca ekspansja islamu, który coraz bardziej zagrażał Cesarstwu Bizantyńskiemu. Turcy Seldżuccy zajęli większość jego ziem w Azji Mniejszej i cesarz Aleksy I Komnen wezwał zachodnie rycerstwo do pomocy.

– Myślał, że rycerze przybędą i będą walczyć pod jego rozkazami w imieniu Bizancjum, a oni starali się być niezależni – mówił prof. Marek Barański w audycji Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego".

Papież postanowił wykorzystać okazję do zdobycia wpływów politycznych. – Przez cały XI wiek dochodzi do wzrostu niezależności Kościoła do władzy świeckiej i poczucia powszechności Kościoła, podporządkowanego papieżowi. Zorganizowanie wyprawy wszystkich chrześcijan było zatem dla papieża podkreśleniem tego, że jest przywódcą całego chrześcijaństwa – dodawała prof. Maria Starnawska.

Cel - Jerozolima

I krucjatę poprzedziła przeprowadzona w 1096 roku tzw. wyprawa ludowa. Zbieranina ubogich chłopów, skuszonych obietnicą życia wiecznego za wyzwolenie Jerozolimy, została szybko rozgromiona przez Turków niedługo po przekroczeniu Bosforu.

Wyprawa rycerska wyruszyła niedługo później, jeszcze w 1096 roku. Dołączyło do niej także wielu synów posiadaczy ziemskich z całej Europy, którzy nie mogli liczyć na odziedziczenie majątków.

Fryderyk II - pokojowa krucjata wyklętego cesarza

Krzyżowcy przebyli długą, naznaczoną podbojami i sojuszami, drogę ku Jerozolimie, by ostatecznie zdobyć ją w lipcu 1099 roku. Krzyżowcom – co przypomniał prof. Marek Barański – udało się opanować Święte Miasto bardziej podstępem niż siłą. Według przekazów zdobywcy zgotowali obrońcom i mieszkańcom Jerozolimy straszliwą rzeź. Ginęli nie tylko muzułmanie, ale też chrześcijanie, którzy tam mieszkali.

Jednak czy można postępowanie ówczesnych ludzi osądzać według obecnych kryteriów, czy było to ludobójstwo?

- Absolutnie nie możemy naszych obecnych pojęć przenosić do tamtych czasów. W owym czasie było zupełnie normalne, że kiedy jakiekolwiek wojsko zdobywa miasto, to robi masakrę i rabuje. I tak zachowali się jedni i drudzy. – mówi historyk prof. Marek Barański.

Krzyżowcy po opanowaniu Ziemi Świętej założyli chrześcijańskie państwa, które istniały jeszcze długie lata po zakończeniu pierwszej wyprawy krzyżowej. Ostatnie miasto w posiadaniu chrześcijan - Akka - zostało zajęte przez muzułmanów w 1291 roku.

jp/mk/sa/im