Historia

Wyborcze zwycięstwa Adolfa Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 09.05.2023 05:41
"78 lat temu Niemcy i świat zostały wyzwolone spod tyranii narodowego socjalizmu. Zawsze będziemy za to wdzięczni" – napisał na Twitterze kanclerz Olaf Scholz w rocznicę kapitulacji Niemiec w II wojnie światowej. Przypominamy historię dojścia Hitlera do władzy i narodziny III Rzeszy.
Adolf Hitler w Berlinie, 1932 rok
Adolf Hitler w Berlinie, 1932 rokFoto: SZ Photo / SZ-Photo / Forum

"Scholz oświadczył, że w 78 lat temu 'Niemcy zostały wyzwolone spod tyranii narodowego socjalizmu'. Niemcy najpierw stworzyli mit bezpaństwowych 'nazistów', teraz zaś idą dalej i zaczynają przedstawiać Niemcy jako ofiarę nazizmu" - napisała na Twitterze była premier Beata Szydło w odpowiedzi na słowa kanclerza Niemiec. "To bezczelność i kpina z ofiar niemieckich zbrodni" - dodała.

Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, przypomnijmy, zdobyła władzę w Niemczech dzięki sukcesom w kolejnych wyborach. III Rzeszę postawili swoimi rękami sami Niemcy.

Na czele NSDAP

Po raz pierwszy na zebraniu, wówczas jeszcze niewiele znaczącej, Niemieckiej Partii Robotniczej Adolf Hitler pojawił się w 1919 roku. Jako 30-latek wstąpił w jej szeregi. W lutym 1920 roku partia ta zmieniła nazwę na NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza), a Adolf Hitler przejął w niej przywództwo. W 1923 roku odbył się pierwszy zjazd NSDAP. Po puczu monachijskim, nieudanej, wzorowanej na działaniach Benito Mussoliniego, próbie nielegalnego, siłowego przejęcia władzy, partia została zdelegalizowana, a Hitler osadzony w więzieniu. Już rok później przyszły Führer znalazł się na wolności. NSDAP została odbudowana, a w 1924 roku startowała już legalnie w wyborach do Reichstagu.

Początkowo ugrupowanie nie odnosiło spektakularnych sukcesów. W wyborach 1924 roku zdobyło zaledwie 3 proc. poparcia, w 1928 roku spadło ono do 2,6 proc. głosów. Sytuację zmienił dopiero wielki kryzys ekonomiczny, który rozpoczął się krachu giełdowego na Wall Street i przetoczył się przez cały świat nie oszczędzając Niemiec. Radykalne pogorszenie sytuacji ekonomicznej, szalejąca inflacja i bezrobocie podsycały radykalizację poglądów w społeczeństwie i utratę wiary w system demokratyczny.

To wówczas partią Hitlera zainteresowali się przedstawiciele świata finansjery i wielkiego przemysłu (zresztą nie tylko niemieccy, ale później też amerykańscy), obawiający się przewrotu komunistycznego i jego następstw w postaci nacjonalizacji własności oraz krwawej rozprawy z warstwą posiadającą. Narodowy socjalizm głosił wprawdzie podporządkowanie przemysłu potrzebom państwa, ale pozostawiał go w rękach prawowitych właścicieli. 

Uzbrojony w gotówkę, która szerokim strumieniem płynęła od niemieckich kapitalistów, Hitler mógł dotrzeć ze swoim przekazem do szerokich mas niemieckiego społeczeństwa. Oferował im prostą wizję świata, opartą na dychotomii swoich-obcych, gospodarował pole niesprawiedliwie wyrządzonej krzywdy i podsycał kompleks tego, że Niemcom przeznaczona jest wielkość.

Kanclerz Hitler

Moment pierwszego dużego sukcesu przyszedł w wyborach parlamentarnych do Reichstagu z 1930 roku, kiedy NSDAP stało się drugą siłą polityczną w Niemczech.

Do kulminacji doszło podczas lipcowych wyborów w 1932 roku - partia Hitlera odniosła wówczas spektakularny sukces, osiągając 37 proc. poparcia. Tym samym stała się największą partią w Reichstagu (z 230 miejscami nie stanowiła jednak większości), a Adolf Hitler czołowym niemieckim politykiem.  

Dzięki kolejnym wyborom do Reichstagu, w listopadzie 1932 roku, ugrupowanie Adolfa Hitlera utrzymało status największej partii w kraju, choć poparło je mniej wyborców niż wcześniej (33 proc.) 

– Zachód widział w Hitlerze tego, którego uda się "wypchnąć" na wschód, na Rosję komunistyczną, na zniszczenie tego, czego się Zachód w ówczesnych warunkach międzywojennych bardzo obawiał – komentował w audycji "Postacie XX wieku" prof. Mieczysław Tomala postawę państw zachodnich wobec sukcesów wyborczych szefa NSDAP.


Posłuchaj
06:37 Adolf Hitler.mp3 Demon zła – o rządach Adolfa Hitlera mówi historyk prof. Mieczysław Tomala, aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku", w audycji wykorzystano nagrania archiwalne. (PR, 16.10.1993)

 

30 stycznia 1933 roku Hitler został kanclerzem Niemiec. 

Władza absolutna

W nocy z 27 na 28 lutego 1933 roku spłonął Reichstag. Budynek parlamentu został prawdopodobnie podpalony, co tylko ułatwiło Hitlerowi wprowadzenie rządów totalitarnych. Prezydent von Hindenburg został bardzo szybko nakłoniony do podpisania dekretu "O ochronie narodu i państwa", który zawieszał prawa obywatelskie zawarte w konstytucji.

Pożar Reichstagu miał miejsce na tydzień przed kolejnymi wyborami do niemieckiego parlamentu. Te ostatnie w przedwojennych Niemczech wielopartyjne wybory wygrała NSDAP, otrzymując prawie 44 procent poparcia.

21 marca 1933 roku Hitler, zwracał się do prezydenta Paula von Hindenburga: "Dzięki Panu, Panie Feldmarszałku świętujemy połączenie symboli dawnej wielkości z nową siłą. Opiekuńcza opatrzność postawiła Pana na czele naszego narodu w tych historycznych chwilach". Kiedy dwa dni później zebrał się Reichstag, władza Hitlera dała o sobie znać. Już pierwsza ustawa uchwalona przez parlament niemiecki, nazywana "Ustawą o Pełnomocnictwach", przekazywała rządowi Rzeszy moc ustawodawczą.

W ten oto sposób Adolf Hitler posiadł pełnię władzy.

Ku wojnie

– Adolf Hitler wiedział, że program wielkiej ekspansji w Europie może realizować tylko przy pomocy armii – mówił historyk prof. Mieczysław Tomala.

Rozpoczęła się akcja zbrojeniowa, stawało się jasne, że Hitler prze ku wojnie.

– Osoba, która zmieniła wiele w Europie, ale tragicznym kosztem – charakteryzował Hitlera prof. Tomala. – A wszystko dlatego, że jednostka chciała mieć władzę nad światem. Krematoria, palenie żywych ludzi to nie jest geniusz, to jest demon zła.

Posłuchaj, jak Adolf Hitler doszedł do władzy. W audycji wykorzystano archiwalne nagrania przemówień Führera.

mb/bm/im

Czytaj także

Generalne Gubernatorstwo. "Jak najbardziej zniszczyć i rozbić polską siłę narodową"

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2024 05:45
- Znajdujemy się na tym obszarze dla ugruntowania niemieckiego panowania, dla wprowadzenia w życie władczych aspiracji niemieckich. Rzesza niemiecka nie jest gościem w tym kraju. My przebywamy tu po to, aby kraj ten zniemczyć na wieki i nieodwracalnie – pisał w 1943 roku generalny gubernator Hans Frank.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niemieckie miasteczko Warszawa - taką wizję zakładał Plan Pabsta

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024 05:56
Zaprezentowany Hansowi Frankowi 6 lutego 1940 roku projekt przebudowy stolicy zakładał zredukowanie jej do węzła kolejowego. Kwitnące niegdyś miasto miało zostać wyludnione i przekształcone w niemieckie miasteczko. O założeniach nazistowskich planów przebudowy polskiej stolicy rozmawiamy z Ewą Perlińską-Kobierzyńską z Muzeum Warszawy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niemiecka akcja T4 na ziemiach polskich. Eksterminacja "ludzi niewartych życia"

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2024 05:50
Od 2 do 4 kwietnia 1940 roku Niemcy zamordowali 499 pacjentów Szpitala Psychiatrycznego w Warcie koło Sieradza. Ten zbrodniczy proceder realizowany był w ramach akcji T4, polegającej na likwidacji osób chorych psychicznie i posiadających wrodzone wady fizyczne. W ramach tej operacji podczas II wojny światowej Niemcy zabili kilkanaście tysięcy pacjentów szpitali psychiatrycznych zlokalizowanych na ziemiach polskich. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Nazistowscy miliarderzy": za bogactwem wielu niemieckich firm kryje się często ciemna historia rodzinna

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2023 05:40
Fortuny wielu niemieckich przemysłowców powstały na plecach robotników przymusowych i Żydów podczas II wojny światowej, napisał w opublikowanej w ubiegłym roku książce "Nazistowscy miliarderzy. Czarna historia najbogatszych niemieckich dynastii" holenderski dziennikarz David de Jong. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

90 lat temu Adolf Hitler sięgnął po pełnię władzy. Dyktatura "demona zła"

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2024 05:45
- To zdumiewające, bo on wyszedł z samego dołu. W kraju, w którym istniały pewne tradycje hierarchii społecznej i sztywne normy, trudny było się przebić, jeśli ktoś nie pochodził z określonego środowiska czy klasy społecznej. A Hitler to zrobił – mówił w radiowej audycji o karierze politycznej wodza III Rzeszy historyk prof. Franciszek Ryszka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szymon Wiesenthal. Łowca nazistów

Ostatnia aktualizacja: 31.12.2023 05:48
- Powiedziałem sobie: "Nim znowu będę budował dom, to chcę pomóc, by sprawiedliwość zaistniała". Bo myśmy nie tylko domy i ludzi stracili. Myśmy stracili wszelką wiarę w ludzkość - tak Szymon Wiesenthal wspominał pierwsze lata po wyzwoleniu z obozu koncentracyjnego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Założyciel niemieckiej stacji ZDF zataił nazistowską przeszłość. Był członkiem SA i NSDAP

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2023 11:40
Karl Holzamer, założyciel i wieloletni szef publicznej stacji ZDF, podał nieprawdziwe oświadczenie dotyczące swojego życiorysu w latach istnienia III Rzeszy - poinformowała stacja ZDF.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia Adidasa: granatniki przeciwpancerne w imperium sportowego obuwia

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2023 07:02
Założyciele firm Adidas i Puma, bracia Adi i Rudolf Dasslerowie, stworzyli obuwie sportowe, w których złoto podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku zdobył legendarny czarnoskóry sprinter Jesse Owens. Tuż po przejęciu w Niemczech władzy przez nazistów w 1933 roku bracia wstąpili do NSDAP, a podczas wojny w ich fabrykach powstawała broń – granatniki przeciwpancerne Panzerschreck – opisuje historię firmy portal tygodnika "Spiegel".
rozwiń zwiń