Historia

W Koszalinie odkryto fragmenty XVIII-wiecznego pomnika króla pruskiego Fryderyka Wilhelma

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2024 05:40
Do odkrycia fragmentów pomnika z 1724 roku doszło przypadkiem na prywatnej działce na obrzeżach Koszalina. - Mamy centralną rzeźbę pomnika, trzy czwarte postaci króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I, jego korpus. Tego szukaliśmy – powiedział PAP archeolog Jacek Borkowski.
Fragmenty zaginionego pomnika króla Prus Fryderyka Wilhelma I odnalezione na prywatnej posesji w Koszalinie.
Fragmenty zaginionego pomnika króla Prus Fryderyka Wilhelma I odnalezione na prywatnej posesji w Koszalinie. Foto: PAP/Piotr Kowala

Pomnik króla Fryderyka Wilhelma I umieszczony był w centralnym punkcie koszalińskiego Rynku Staromiejskiego przez ponad dwa stulecia. Zniknął pod koniec II wojny światowej. 11 sierpnia br. jego fragmenty odkryto zupełnie przypadkiem podczas wykonywania prac porządkowych na działce.

- Właściciel postanowił uporządkować działkę porośniętą chaszczami. Części pomnika były tak płytko w ziemi, że chodząc, niemal można było się o nie potknąć. Operator koparki zauważył, że coś mu spod łyżki wychodzi. To były fragmenty tzw. trofeów, zbroi paradnych. Na miejsce wezwano mnie. W poniedziałek kontynuowaliśmy prace i pod koniec dnia znaleźliśmy postać króla, jego korpus. To wielki sukces – powiedział PAP archeolog Jacek Borkowski, który prace przy poszukiwaniu pomnika Fryderyka Wilhelma I prowadzi pro bono pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.

Bogata ikonografia

Archeolog nie ma wątpliwości, że znalezisko to oryginał.

- Jest bardzo pokaźny zbiór pocztówek, zdjęć okolicznościowych z Rynku Staromiejskiego, więc ikonografia dotycząca tego pomnika jest przebogata. Muzeum Architektury w Berlinie dysponuje na przykład zdjęciem dokładnie pokazującym zniszczenia tego pomnika, szczególnie cokołu i twarzy króla Wilhelma, spowodowane czasem - podkreślał archeolog.

Wiadomo więc, jak wyglądał pomnik. Składał się z centralnie umieszczonego postumentu, na którym stała postać króla Fryderyka Wilhelma I wykonana z piaskowca, oraz z ogrodzenia z kutymi, żelaznymi prętami. W jego czterech narożnikach (również z piaskowca) stały tzw. trofea, zbroje paradne, stylizowane na antyczne, zwieńczone hełmami. Hełmów oraz głowy króla Wilhelma I na tym etapie poszukiwań nie znaleziono.


Rynek Staromiejski w Koszalinie. Na pierwszym planie widoczny pomnik Fryderyka Wilhelma I. Pocztówka z 1906 roku. Fot. Polona/domena publiczna Rynek Staromiejski w Koszalinie. Na pierwszym planie widoczny pomnik Fryderyka Wilhelma I. Pocztówka z 1906 roku. Fot. Polona/domena publiczna

"Zagadką jest, kiedy pomnik zniknął"

Archeolog powiedział w rozmowie z PAP, że w 2008 roku podczas prac badawczych związanych z rewitalizacją Rynku Staromiejskiego w Koszalinie mieszkańcy mogli zobaczyć podwalinę pomnika. Rok wcześniej poszukiwania pomnika prowadzone były na terenie Góry Chełmskiej. - Tam nic nie znaleźliśmy. Przekazane informacje się nie potwierdziły. Już wtedy mieliśmy sygnały, że właściwszy będzie kierunek gdzieś na krańcach ul. Morskiej – zaznaczył Jacek Borkowski.

Dodał, że natrafiono na wzmiankę o wywiezieniu pomnika właśnie w kierunku tej ulicy, do leśniczówki, do jakiegoś magazynu. - Prawdopodobnie przetransportowano go torami tramwajowymi. Tu niedaleko był pierwszy przystanek tramwaju wyjeżdżającego z Koszalina poza miasto. Ale tej historii nikt w całość nie potrafi posklejać, choćby dlatego, że nadal zagadką jest to, kiedy dokładnie pomnik zniknął z przestrzeni Rynku Staromiejskiego – powiedział archeolog.

Część źródeł wskazuje na to, że pomnik stał tam do marca 1945 roku. - Ale jest też zdjęcie pokazujące rusztowania rozstawione wokół pomnika z roku 1943. Istnieje duża doza prawdopodobieństwa, że na zlecenie konserwatora ze Szczecina element pomnika, czyli samego króla, został zdemontowany i go gdzieś wywieziono. Zakładamy, że w miejsce, gdzie go teraz znaleźliśmy. Tu prawdopodobnie było miejsce jego konserwacji. Ta figura już nie wróciła na Rynek Staromiejski, pozostały tam tylko ogrodzenie i te cztery zbroje paradne. Takie zdjęcie też krąży w sieci – przekazał archeolog.

Długa i kosztowna konserwacja

Znalezisko zostanie poddane oczyszczaniu wstępnemu i konserwacji przez specjalistów. Trafi do Muzeum w Koszalinie. - Będziemy dochodzić do tego, z jakiej części Europy pozyskano piaskowca, z którego pomnik został wykonany. Są archiwalia, koszalińskie muzeum już się tym zajmuje – zaznaczył Borkowski.

W ocenie archeologa konserwacja będzie kosztowna i może długo potrwać. Trudno zatem wskazać, kiedy znalezione elementy pomnika zostaną pokazane zwiedzającym.

***

Fryderyk Wilhelm I był królem Prus w latach 1713-1740. Doprowadził to państwo do potęgi militarnej. Mieszkańcy pruskiego Koszalina ufundowali mu pomnik w podziękowaniu za okazaną pomoc w odbudowie miasta po pożarze w 1718 roku. 

PAP/Inga Domurat/th

Czytaj także

Wrocław. Otworzyli kapsułę czasu sprzed ponad 150 lat. Co w niej znaleźli?

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2024 05:40
Zawartość kapsuły czasu z 1865 roku została zaprezentowana w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu. To list podpisany przez trzech sąsiadów z ul. Nożowniczej i egzemplarz gazety "Breslauer Zeitung". Zabytek został odnaleziony w połowie lat 90., ale ówcześni archeolodzy nie zwrócili na niego uwagi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nowe odkrycie na Westerplatte. Znaleziono fragment broni, która dała się we znaki Niemcom

Ostatnia aktualizacja: 29.07.2024 05:40
W trakcie prac wykopaliskowych na Westerplatte archeolodzy odkryli lokalizację stanowiska polskiej armaty polowej, tzw. putiłówki. We wrześniu 1939 roku raziła ona niemieckie pozycje w Nowym Porcie – poinformowało Muzeum II Wojny Światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

W tajemniczym korytarzu w warszawskim Gucin Gaju odkryto średniowieczne zabytki i monety z XVII wieku

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2024 05:30
O znaleziskach poinformowało biuro stołecznego konserwatora zabytków. To kolejny etap badań nad podziemnym półkolistym korytarzem o długości 63 metrów, który znajduje się na terenie historycznego założenia Gucin Gaju.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Odnaleziono wrak brytyjskiego okrętu z okresu I wojny światowej. "To niezwykła kapsuła czasu"

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2024 05:40
Wrak brytyjskiego okrętu wojennego HMS Hawke zatopionego podczas I wojny światowej został znaleziony w znakomitym stanie u wybrzeży hrabstwa Aberdeenshire w Szkocji – poinformowała stacja BBC. W wyniku ataku niemieckiego U-boota w październiku 1914 roku jednostka poszła na dno, a śmierć poniosło ponad pół tysiąca marynarzy.
rozwiń zwiń