Pięciobój nowoczesny to jedna z najtrudniejszych dyscyplin olimpijskich, wymagająca od zawodników wszechstronnych umiejętności i utrzymania równej formy przez cały czas trwania rywalizacji, w pięciu bardzo różniących się konkurencjach.
Według legendy ta dyscyplina narodziła się w czasie trwającej w latach 1870-71 wojny francusko-pruskiej. Wysłany do Napoleona z wiadomością młody oficer francuski niespodziewanie napotkał mały oddział nieprzyjacielski. W walce, jaka wywiązała się pomiędzy nim a pruskimi żołnierzami, zabito mu konia. Oficer jednak dzięki celnemu oku i umiejętności posługiwania się szpadą wyrwał się z opresji i ścigany wpław pokonał rzekę, po czym pieszo dotarł do swego wodza.
Ta opowieść bardzo spodobała się baronowi Pierre'owi de Coubertainowi, który marzył o tym, by na czas igrzysk żołnierze nie walczyli ze sobą na frontach, lecz rywalizowali wyłącznie na sportowych arenach. Dlatego już na olimpiadzie w 1912 roku w Sztokholmie po raz pierwszy rozegrano zawody w pięcioboju.
Nazwa pięciobój nowoczesny została nadana tej dyscyplinie dla odróżnienia jej od pięcioboju lekkoatletycznego, który był już na olimpiadach w starożytnej Grecji. Miało to zapobiec wszelkim ewentualnym nieporozumieniom, a zarazem wyrażało szacunek dla tradycji antycznego sportu.
Przez wiele lat w tej dyscyplinie na olimpiadach rywalizowali wyłącznie mężczyźni, uważano bowiem, że jest to sport zbyt trudny dla kobiet. Dopiero na igrzyskach w Sydney na przełomie 20. i 21. wieku o medale ubiegały się także panie.
Przez kilka lat toczyły się wokół pięcioboju nowoczesnego spory na temat jego obecności na igrzyskach. Próbowano zamienić go na triathlon lub wycofać z programu. Ostatecznie ta dyscyplina pozostała wśród sportów olimpijskich, jednak od 1996 roku nie rozgrywa się konkurencji drużynowych.
Historia zawodów w pięcioboju nowoczesnym na igrzyskach jest długa; nie zawsze jednak były to chwalebne wydarzenia. Pierwszym sportowcem, którego przyłapano na dopingu w czasie igrzysk, był pięcioboista Szwed Hans-Gunnar Liljenvall. W 1968 roku w Meksyku w organizmie tego zawodnika wykryto obecność alkoholu. Sportowiec tłumaczył się, że przed zawodami wypił kilka piw, by uspokoić się przed konkurencją strzelecką.
W 2016 roku po raz pierwszy w igrzyskach pięciobój nowoczesny był rozgrywany w nowej formule. Wprawdzie rywalizuje się nadal w pięciu konkurencjach: pływaniu (200 m), szermierce (walka na szpady każdy z każdym), jeździe konnej (parkur z 12 przeszkodami), biegu przełajowym (3000 m) i strzelaniu, ale dwie ostatnie połączono ze sobą i zrobiono coś na kształt biathlonu. Zawodnicy w trakcie biegu mają przystanki na strzelanie.
W Rio de Janeiro na najniższym stopniu podium stanęła Oktawia Nowacka, a wcześniej biało-czerwoni cieszyli się z trzech złotych medali: w 1976 roku najlepszy był Janusz Peciak, a w 1992 roku w Barcelonie jego sukces powtórzył Arkadiusz Skrzypaszek, który triumfował również z kolegami w drużynie.
W Tokio Polskę reprezentować będą:
kobiety indywidualnie – Anna Maliszewska
mężczyźni indywidualnie – Łukasz Gutkowski, Sebastian Stasiak
