Szare Szeregi w PolskieRadio.pl

W biały dzień, w środku miasta. Jak batalion "Zośka" odbił polskich więźniów

80 lat temu dziesięciu żołnierzy Armii Krajowej weszło do szpitala Jana Bożego w Warszawie i uwolniło kilkunastu więźniów politycznych. Brawurową akcję przeprowadzili członkowie elitarnego batalionu "Zośka". Była to jedna z ostatnich operacji Kedywu zorganizowanych przed wybuchem Powstania Warszawskiego.

Ryszard Białous. Dowódca legendarnego batalionu "Zośka"

"Ludzie, którymi miałem zaszczyt dowodzić, to nie wyspa oderwana od społeczeństwa, ani cierpiętnicy, dla których było ideałem polec za Ojczyznę, lecz świadomi swych obowiązków młodzi obywatele" – w ten sposób pisał o swoich podopiecznych harcmistrz Ryszard Białous, jeden z najwybitniejszych instruktorów Szarych Szeregów i dowódca harcerskiego batalionu "Zośka". Zobacz więcej na temat: Armia Krajowa harcerstwo HISTORIA Powstanie Warszawskie II wojna światowa historia Polski historia PRL Argentyna

Akcja pod Arsenałem: odbić "Rudego" z rąk Gestapo. Posłuchaj wspomnień świadków

– Mimo lat, jakie upłynęły od tych chwil, wydaje mi się, że pamiętam dobrze wszystkie szczegóły tej akcji. Cały nasz wysiłek, całą wolę działania skupiliśmy wówczas na jednym: odbiciu naszego kolegi i przyjaciela Janka Bytnara – wspominał przed radiowym mikrofonem Stanisław Broniewski ps. Orsza, dowódca akcji pod Arsenałem.

Florian Marciniak. Pierwszy naczelnik Szarych Szeregów

To on zaakceptował plan odbicia Jana Bytnara "Rudego" z rąk Gestapo i uzyskał zgodę dowódcy Kedywu AK na przeprowadzenie jej. Dwa miesiące później, 6 maja 1943 roku, został aresztowany, a 20 lutego 1944 roku niemieccy oprawcy zamordowali go w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.

Tadeusz Zawadzki ps. Zośka. Dowódca owiany legendą

- Wszyscy chcieli mu dorównać, podciągnąć swe słabostki, podłości, tchórzostwo. Każdy z nas, żołnierzy batalionu chciał być do niego podobny - wspominał Stanisław Nowakowski, żołnierz batalionu "Zośka". 103 lata temu, 24 stycznia 1921 roku, urodził się Tadeusz Zawadzki ps. Zośka, harcmistrz, ppor. Armii Krajowej, bohater akcji pod Arsenałem.

Mały sabotaż Szarych Szeregów wymagał wielkiej odwagi

– Na murach wypisywaliśmy kredą kotwicę, symbol Polski Walczącej oraz swastykę na szubienicy. Pojawiały się napisy: "Pawiak pomścimy", "Wawer", "Deutschland kaputt" – wspominał Ryszard Górecki, jeden z uczestników małego sabotażu na antenie Polskiego Radia w 1991 roku. – Później przeszliśmy już na wyższe formy działania. Kreda odpadła, a my malowaliśmy te napisy farbą.

Stanisław Leopold. Dowódca akcji "Koppe"

"Wspaniały człowiek, szalenie szlachetny i ideowy" - tak Janusz Brochwicz-Lewiński "Gryf" wspominał po latach swojego dowódcę. Choć mniej znany od "Zośki", "Rudego", "Morro" czy "Anody", Stanisław Leopold zajmuje ważne miejsce wśród "kamieni rzuconych na szaniec".

Ks. Jan Zieja. Prorok piątego przykazania

- Sylwetkę ks. Ziei określiłbym jako proroka w nowoczesnym znaczeniu. Miał w sobie coś z człowieka, który przeczuwa przyszłość i wybiega naprzód, który swoją działalnością niepokoi, ale wskazuje drogi, które okazują się słuszne i pożyteczne - mówił biskup Władysław Miziołek na antenie Radia Wolna Europa.

W biały dzień, w środku miasta. Jak batalion "Zośka" odbił polskich więźniów

Jan Bytnar "Rudy". Bohater Szarych Szeregów. Wspomnienia matki [POSŁUCHAJ]

Tadeusz Janczar: pierwszy w moim życiu był teatr

Ryszard Białous. Dowódca legendarnego batalionu "Zośka"

Alek Dawidowski - bohater akcji pod Arsenałem

Akcja pod Arsenałem: odbić "Rudego" z rąk Gestapo. Posłuchaj wspomnień świadków

PR24 Akcja pod Arsenałem. Dyrektor Archiwum Akt Nowych: przyjaźń, poświęcenie, patriotyzm i dyscyplina

Kotwica. Znak Polski Walczącej z niemieckim okupantem

Jan Rodowicz "Anoda". Bohater z batalionu "Zośka"

Anna Smoleńska. Współautorka znaku Polski Walczącej

Florian Marciniak. Pierwszy naczelnik Szarych Szeregów

Stanisław Sieradzki "Świst" - jeden z bohaterów "Zośki"

Tadeusz Zawadzki ps. Zośka. Dowódca owiany legendą

Mały sabotaż Szarych Szeregów wymagał wielkiej odwagi

Stanisław Leopold. Dowódca akcji "Koppe"

Jan Rodowicz "Anoda". Najdzielniejszy z dzielnych w batalionie "Zośka"

Stanisław Broniewski "Orsza". Dowodził słynną Akcją pod Arsenałem

Ks. Jan Zieja. Prorok piątego przykazania