- 21 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Deskorolki.
- W Lublinie w Centrum Kultury otwarto wystawę "Betonowa fala PRL-u".
- Deskorolka w Polsce pojawiła się w latach 70. i 80. XX wieku.
- Popularność deskorolki i seria gier "Tony Hawk".
- W Polsce możemy mówić o spójnej kulturze osób jeżdżących na deskorolkach.
- Deskorolka trafiła na olimpiadę i jak to wpływa na jej popularność.
- Moja przygoda z deskorolką zaczęła się od gry "Tony Hawk" już ponad 20 lat temu. Jeżdżę cały czas na i to jest najlepsza rzecz jaka spotkała mnie w życiu - mówi Bartek Adamowski, autor i twórca portalu skatehistoria.pl. - Ja jestem 10 lat młodszy od Bartka, ale też wszystko zaczęło się od gry "Tony Hawk", tylko od późniejszych części - zdradza Filip Wróblewski.
Do Czwórkowego studia panowie przybyli w drodze do Lublina, bo to właśnie tam otwarto właśnie wystawę "Betonowa fala PRL-u", którą będzie można oglądać do 30 lipca. W Centrum Kultury w Lublinie Bartek Adamowski i Jacek Harasimiuk zaprezentują ponad 40 deskorolek z całego świata, w tym te z Polski i krajów ościennych.
Deskorolka i PRL
Pierwszym skojarzeniem z deskorolką z pewnością nie jest PRL. Łatwiej nam widzieć skejtów i całą ich kulturę w epoce przemian i transformacji. Tymczasem okazuje się, że na deskorolkach w Polsce jeżdżono już w latach 70. ubiegłego wieku. - Moja strona internetowa skatehistoria.pl powstała z tego względu, że deskorolka kojarzy się z czasami po 1989 rokiem. Staram się publikować stare materiały związane z historią tej zajawki w Polsce. Dotarłem do wielu archiwalnych nagrań i zdjęć pokazujących polską scenę skejtów przed 1981 rokiem, jeszcze przed stanem wojennym, który rzeczywiście uciszył polski skateboarding - mówi gość Czwórki. - Już w końcu lat 70. i w latach 80. scena skateboardingowa była mocna. Odbywały się pierwsze zawody, znane były skejterskie miejscówki. Plac Wolności był jednym z takich miejsc, co jest udokumentowane na zdjęciach.
Skąd brano deskorolki? Ile kosztowały?
Nie było łatwo zdobyć deskorolkę w tamtych czasach. Szczęściarzami byli ci, którzy mieli rodzinę za granicą, kogoś, kto mógł przywieźć deskę z Zachodu. Lata dziewięćdziesiąte dały też pozorne możliwości kupna takiego sprzętu, bo w Warszawie średnia polska pensja wystarczała na zakup dwóch deskorolek. - Warto wiedzieć, że przed '89 deski były produkowane przez polskie firmy, np. producenta spod Warszawy Algusta. Klasycznymi modelami były AJK Warszawa Roller albo Mercedes - zdradza znawca. - Można było deskorolkę zrobić samemu. Do Czwórki przyniosłem model z czasopisma "Młody Technik", to jest wykonana replika z tej gazety z 1978 roku. Deskę przyciąłem sam, grafikę zrobiły moje dzieci, a kółka zostały pozyskane z wrotek, dokładnie jak w latach 70. - opowiada.
22:03 czwórka pierwsze słyszę 21.06.2021 deskorolka.mp3 W Światowym Dniu Deskorolki Bartek Adamowski i Filip Wróblewski opowiadają o tej wyjątkowej pasji (Pierwsze słyszę/Czwórka)
Tony Hawk i czasopisma
Gdy deskorolka pojawiła się w Polsce, nie było jasne, jak ją nazwać. Próbowano jej nazwę tłumaczyć bezpośrednio z angielskiego, mówiono:
- łyżwodeska,
- nartowrotka,
- deskowrotka,
- aż w końcu powstała nasza polska deskorolka.
Słowo "deskorolka" na pewno było w użyciu już w roku 1981, na co dowodem jest artykuł w czasopiśmie "Płomyk" pt. "Deskorolka coraz modniejsza".
Ogromny wpływ na popularyzację deskorolki miało wydanie gry "Tony Hawk", a potem kolejnych jej części. Ta gra oddziaływała na cały świat, inspirowała kolejne pokolenia. Warto pamiętać, że wypuszczenie tej gry komputerowej w Polsce miało miejsce przed popularyzacją internetu i powszechnym dostępem do niego. - To z tej gry uczono się tricków, ona była źródłem wiedzy - wyjaśnia gość Kamila Jasieńskiego. - Jeśli się nie miało dostępu do filmów deskorolkowych starszych kolegów, to trzeba było odblokować kolejny poziom w grze.
Filip Wróblewski, jako przedstawiciel młodszego pokolenia zdradza, że on też zaraził się pasją do deskorolki, grając w "Tony'ego Hawka". Swoją wiedzę uzupełniał radami z forów internetowych, które już funkcjonowały, początkującego serwisu YouTube i od kolegów.
Deska łączyła wszystkich
Deskorolka w USA kojarzyła się z subkulturą punkową, w Polsce zaś ze środowiskiem hip-hopowym. - To wynika poniekąd stąd, że polski hip-hop wywodzi się też z kultury hardcorowej, która miała mocne korzenie deskorolkowe na początku lat 90. To był taki nieodłączny element - wyjaśnia Bartek Adamowski. - Trendy kreowały też firmy deskorolkowe, to one dobierały muzykę do swoich klipów.
Zobacz także:
Na deskorolce jeździła cała Polska. - Myślę, że od lat 90. do 2000 możemy mówić o jednej wspólnej scenie, która miała swoje niuanse w różnych miastach. Łódź była bardziej punkowa, Warszawa to styl hip-hopowy, uliczny - ocenia gość Czwórki. - Deska łączyła wszystkich, była elementem spajającym. Rozpoznawaliśmy się też po wyglądzie: butach wytartych z boku od robienia tricków, naszywkach, ciuchach deskorolkowych marek.
Deskorolka na olimpiadzie
Dziś moda na deskorolkę rozkwita. - Z pewnością możemy mówić, że jest na fali wznoszącej - oceniają goście Kamila Jasieńskiego. - Organizatorzy igrzysk olimpijskich wciągnęli skateboarding w swoje struktury. W Tokio będziemy oglądać jazdę na deskorolce. Między innymi dzięki takim decyzjom deskorolka jest dostępna powszechnie. Tworzone są szkółki deskorolkowe.
Prężnie rozwija się też rynek desek. Dziś każdy może jeździć na takiej deskorolce, jaka mu się zamarzy. Deski na zamówienie wykonywane są pod preferencje ridera, podstawa jednak pozostaje niezmienna: deski wykonywane są ze sklejki z klonu kanadyjskiego.
***
Tytuł audycji: Pierwsze słyszę
Prowadzi: Kamil Jasieński
Gość: Bartek Adamowski, Filip Wróblewski (skatehistoria.pl)
Data emisji: 21.06.2023
Godzina emisji: 8.12
pj
