Wanda Wiktoria przyszła na świat w Lublinie jako trzecia córka Adama Franciszka Wojtasika, urzędnika pocztowego, i Anny z domu Chaber. Drugie imię dziewczynki nawiązywało, być może, do wielkiego zwycięstwa z 1920 roku - wiktorii wojsk dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego nad Armią Czerwoną.
Szkoła i harcerstwo
Edukację rozpoczęła w lubelskiej żeńskiej szkole powszechnej im. Narcyzy Żmichowskiej. Po trzech latach, w 1931 roku, rodzice przenieśli swoją córkę do elitarnego gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej. Pobyt w tej placówce był płatny, ale Wanda, otrzymawszy od razu stypendium za bardzo dobre wyniki w nauce, była w jakiejś mierze z czesnego zwolniona.
W 1938 roku Duśka - jak ją nazywali w szkole - zdała tzw. małą maturę i została uczennicą dwuletniego liceum w klasie humanistycznej (po wybuchu wojny naukę tę kontynuowała na zajęciach konspiracyjnych). Zaangażowała się również w harcerstwo: została drużynową IV Lubelskiej Drużyny Żeńskiej im. Orląt Lwowskich. Harcerskich ideałów - "Bóg, honor, ojczyzna" - trzymała się później przez całe swoje życie.
Działalność w konspiracji
Od września 1939 roku wraz z grupą harcerek włączyła się w służbę pomocniczą (wydawała m.in. posiłki dla żołnierzy) oraz - już po zajęciu przez Niemców Lublina - w działalność konspiracyjną. W ramach Związku Walki Zbrojnej m.in. kolportowała ulotki i podziemną prasę, pełniła rolę łączniczki.
17 lutego 1941 roku Wanda została aresztowana przez Gestapo. Po bestialskim kilkudniowym przesłuchaniu trafiła do więzienia na lubelski Zamek. Stąd w listopadzie 1941 wywieziono ją wraz z innymi więźniami do największego na terenie Niemiec obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrück.
"I boję się snów"
"Byłyśmy wtedy pewne, że żadna z nas nie wyjdzie z tego ravensbrückiego piekła", napisze po latach Wanda Półtawska o straszliwych latach 1941-1945, gdy przebywała w obozie. W jej przejmującej książce wspomnieniowej traktującej o tym czasie, zatytułowanej "I boję się snów", znalazły się nie tylko opisy potworności obozowego życia. Jest to również opowieść o nieludzkich eksperymentach pseudomedycznych, jakim Wanda, wraz z innymi kobietami, była poddawana.
Chodziło o testowanie sposobów leczenia gangreny. "Kobietom, na których testowano sulfonamidy, rozcinano nogi, do ran wkładano odłamki szkła, metalu, ziemi, waty drzewnej. Wszystko po to, by uzyskać warunki jak najbardziej zbliżone do frontowych. Tylko części z nich podawano leki", czytamy w biografii Wandy Półtawskiej pióra Tomasza Krzyżaka.
Mimo niewyobrażalnego cierpienia i poniżenia, mimo codziennego zagrożenia życia Wanda dotrwała do zakończenia wojny. W kwietniu 1945 roku została jeszcze przewieziona z Ravensbrück do obozu w Neustadt-Glewe, gdzie przebywała do początku maja, gdy obóz został wyzwolony.
***
Codziennie rano była na placu obozowym selekcja, czyli wysyłanie chore, stare kobiety do gazu - wspomina Wanda Półtawska, była więźniarka KL Ravensbrück:
***
Medycyna i wartości
Po zakończeniu wojny rozpoczęła studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończyła w 1951 roku (w pierwszych latach krakowskiego życia pomagał jej Stefan Świeżawski, uczeń Romana Ingardena, znakomity filozof). Rok później dostała się na specjalizację z psychiatrii i przeniosła się do Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie, gdzie pracowała jako adiunkt do 1969 roku.
W 1946 roku Wanda poznała Andrzeja Półtawskiego, uczestnika Powstania Warszawskiego, późniejszego profesora filozofii. Ostatniego dnia 1947 roku wyszła za niego za mąż. Byli małżeństwem przez ponad 70 lat, aż do śmierci Andrzeja w 2020 roku. Mieli cztery córki: Katarzynę, Annę oraz bliźniaczki Marię i Barbarę.
Lata 50. i 60. to czas, w którym Wanda Półtawska zdobywała kolejne stopnie medycznego wykształcenia (doktorat z psychiatrii, 1964 r.), a jednocześnie zaangażowała się w pracę poradni rodzinnej przy krakowskiej kurii. Ta działalność okazała się jej najbliższa: pod koniec lat 60. odeszła z Kliniki Psychiatrycznej, by poświęcić się poradnictwu małżeńskiemu i rodzinnemu.
Wanda Półtawska prowadziła również badania tzw. dzieci oświęcimskich - ludzi, którzy jako dzieci trafili do obozów koncentracyjnych.
"Jan Paweł II był papieżem miłości"
Na początku lat 50. XX w. Wanda Półtawska poznała młodego księdza Karola Wojtyłę. - Kardynał Sapieha sprowadził go z Rzymu i dał mu za zadanie duszpasterstwo lekarzy i studentów medycyny - wspominała w Polskim Radiu Wanda Półtawska początki tej jakże ważnej w jej życiu przyjaźni i współpracy.
Jak opowiadała w innej radiowej audycji, zasadniczym motywem działań duszpasterskich Karola Wojtyły było "zająć się rodziną i świętością człowieka". - Uważał, że miłość ma być sposobem życia - podkreślała, mówiąc o postawie, która była i jej bardzo bliska, która patronowała i jej życiu.
- Moje przeżycia, nie tylko wojenne, były okazją, bym zrozumiała, kim jest człowiek, jaka jest jego tożsamość. Ta świadomość tożsamości została mi potem potwierdzona filozofią personalizmu Karola Wojtyły - zaznaczała Wanda Półtawska. W innej radiowej rozmowie dodawała: "jestem przekonana, że trzeba ludziom pokazać, że mają duszę, a dusza ma wolną wolę, rozum i sumienie".
Jak zaznaczała, "ksiądz kardynał Karol Wojtyła chciał uratować świętość miłości mężczyzny i kobiety. Cały jego pontyfikat był po to, by uratować człowieka w jego integralnej wizji świętości". W radiowych wspomnieniach o Janie Pawle II stwierdziła również: "mogłabym nazwać Ojca Świętego nie tyle papieżem rodziny, ile papieżem miłości".
Szczególnym świadectwem wieloletniej przyjaźni i duchowej więzi Wandy Półtawskiej z Karolem Wojtyłą jest książka "Beskidzkie rekolekcje" - zbiór korespondencji autorki z jej kierownikiem duchowym, który został papieżem.
03:28 Hołub.mp3 O książce "Beskidzkie rekolekcje" mówi Wanda Półtawska oraz o. Stanisław Tasiemski. Audycja Ewy Hołubowicz. (PR, 2009)
04:09 tajemnica ojca pio i karola wojtyły___388_08_i_tr_1-1_99501237136f7b6[00].mp3 Z Wandą Półtawską, autorką przedmowy do książki "Tajemnica Ojca Pio i Karola Wojtyły", rozmawia Ewa Ablewicz-Rzeczkowska. (PR, 2008)
Wokół uzdrowienia
W 1962 roku zdiagnozowano u Wandy Półtawskiej nowotwór. Tuż przed operacją okazało się niespodziewanie, że niebezpieczne zmiany w organizmie ustąpiły. "Nie śmiem powiedzieć, że to cud, odsuwam tę myśl - boję się jej", pisała w notatkach prowadzonych w tym dramatycznym czasie.
Wanda Półtawska dowiedziała się później, że biskup Karol Wojtyła, z którym podzieliła się informacją o swojej chorobie, poprosił listownie o. Pio - żyjącego w opinii świętości zakonnika z San Giovanni Rotondo - o modlitwę "w intencji czterdziestoletniej matki czterech córek z Krakowa w Polsce".
Jan Paweł II, wspominając po latach to wydarzenie, zaznaczał, że według niego uzdrowienie to było cudem, do którego doszło za pośrednictwem o. Pio. Wanda Półtawska, jak podkreślał jej biograf, po kilku latach od uzdrowienia (zwłaszcza po wizycie w San Giovanni Rotondo) również się przekonała co do jego nadprzyrodzonego charakteru.
- Ja się wcale nie modliłam o uzdrowienie. Jestem lekarzem i do głowy mi nie przyszło modlić się o cud - przyznała po latach w Polskim Radu, opowiadając o duchowości o. Pio. i o "zbawczym celu" cudów dokonywanych za jego pośrednictwem.
Teologia rodziny
Wanda Półtawska przez ponad 40 lat (1955-1997) wykładała medycynę pastoralną na Wydziale Teologicznym, a potem na Akademii Papieskiej w Krakowie. W 1967 roku zorganizowała Instytut Teologii Rodziny przy Papieskim Wydziale Teologicznym i kierowała nim przez trzy dekady. W pierwszej połowie lat 80. XX w. była również wykładowczynią w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną Jana Pawła II przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie.
Była autorką blisko 400 książek i artykułów z zakresu psychiatrii, ochrony życia nienarodzonego, chorych i starszych, problematyki małżeństwa i rodziny. Przeciwstawiała się aborcji i eugenice. W licznych publikacjach i wystąpieniach przywoływała wartości i zasady bioetyki wywodzące się z antropologii chrześcijańskiej. W 2014 roku opublikowała "Deklarację wiary", podpisaną przez 4 tysiące lekarzy. W deklaracji sygnatariusze opowiadali się za ochroną życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci. Zajmowała się propagowaniem wartości małżeństwa i rodziny.
W roku 1994 została mianowana członkiem Papieskiej Akademii Życia, współpracowała także z Papieską Radą dla Pracowników Służby Zdrowia.
Wanda Półtawska została odznaczona m.in. Orderem Orła Białego oraz nagrodą "Kustosz Pamięci Narodowej".
***
Czytaj także:
***
- To, co mówiłam do młodzieży w latach 50, mówię to samo i dziś - podkreślała Wanda Półtawska w Polskim Radiu w 2009 roku. - Człowiek ma świadczyć sobą, że może realizować Boże przykazania, że to nie jest krzywdą człowieka, tylko jego rozwojem ku pełni. I to jest prawda, którą cały czas świadczę sobą.
jp/im/bm
Źródła:
"Życiorys dr Wandy Półtawskiej" na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (https://www.kul.pl/zyciorys-dr-wandy-poltawskiej,art_12047.html)
