Opublikowane w 2024 roku dane wskazują, że 43 procent badanych przeczytało w 2023 roku co najmniej jedną książkę. To o dziewięć procent więcej niż w dwóch ostatnich latach i zarazem najwięcej od dziesięciu lat - wynika z raportu.
20:25 P2 2024_12_30-08-30-23.mp3 Podsumowanie: Literatura w 2024 roku. Co wydarzyło się na polskim rynku książkowym? (Poranek Dwójki)
"Rzeka dzieciństwa" Andrzeja Stasiuka
W 2024 roku w polskiej literaturze nie zabrakło ciekawych nowości. Jedna z nich to "Rzeka dzieciństwa" Andrzeja Stasiuka, opowieść o nadbużańskich ludziach, duchach, świecie dzieciństwa, a także cieniu wojny, która po raz kolejny zbliża się do tej krainy.
- Chciałem pojechać na wschód, nad Irtysz, na stepy nadirtyskie, tam rozpalić ognisko i obejść swoje 60. urodziny jakoś w samotności. Rodzina dała błogosławieństwo, ale się nie udało. Od tego właściwie zaczyna się książka: że się nie udało i trzeba było zostać na miejscu, co okazało się ważniejsze. Tu się dzieją rzeczy wyjątkowe, straszne… - tłumaczył Andrzej Stasiuk.
"Magiczna rana" Doroty Masłowskiej
Wielu czytelników czekało na nową powieść Doroty Masłowskiej, która opublikowała w 2024 "Magiczną ranę". Tytułowa rana "nigdy się nie zarasta ani nie goi. Zaklęte w niej cierpienie ciągle się odnawia, pobudzając i przynosząc nieskończone korzyści". Bohaterowie tkwią w impasie, zawieszeni między rozpaczą a złudną nadzieją na lepsze życie.
Czytaj także:
"Hanka. Opowieść o awansie" Macieja Jakubowiaka
To z jednej strony opowieść o rodzinie autora z drugiej - analiza zjawiska awansu społecznego. Tytułowa bohaterka książki całe życie przepracowała w kopalni węgla kamiennego, wychowując samotnie trójkę dzieci. W latach 90. praktycznie zbankrutowała. Maciej Jakubowski określa Hankę - swoja matkę - jako niezwykle silną kobietę.
"Mowa chleba" Elżbiety Łapczyńskiej i "Wczoraj byłaś zła na zielono" Elizy Kąckiej
Dobrych recenzji doczekała się też "Mowa chleba" Elżbiety Łapczyńskiej, znanej jako autorka książki "Bestiariusz nowohucki" nagrodzonej Nagrodą Conrada, nominowanej do Nagrody Literackiej Nike, Paszportów "Polityki", Nagrody Literackiej Gdynia oraz Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. "Mowa chleba" rozgrywa się w Rumunii lat 80., w świecie, gdzie od dekad obowiązuje surowy zakaz aborcji, a ulice miast wypełniają hordy dzieci, o które nikt się nie troszczy.
Jedną z najbardziej chwalonych książek 2024 roku okazała się "Wczoraj byłaś zła na zielono" Elizy Kąckiej - opowieść literaturoznawczyni o doświadczeniu samotnego wychowywania córki w spektrum autyzmu.
Biografie roku 2024
Rok 2024 to także czas publikacji ciekawych biografii. Magdalena Grzebałkowska wydała "Dezorientacje. Biografia Konopnickiej", burząc ustalony w podręcznikach obraz nudnego i cnotliwego żywota autorki "Roty".
Monika Śliwińska w książce "Książę. Biografia Tadeusza Boya-Żeleńskiego" tworzy portret jednej z najbardziej barwnych i wszechstronnych postaci naszej kultury: tłumacza, literaturoznawcy, postępowego publicysty, satyryka, krytyka teatralnego i lekarza.
Odeszli w 2024
W mijającym roku odeszło kilku ważnych dla polskiej literatury twórców:
- profesor Jerzy Jarzębski, badacz i krytyk współczesnej literatury polskiej autor książek i esejów, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego;
- Tomasz Łubieński, prozaik, dramaturg, eseista, wieloletni red. naczelny miesięcznika "Nowe Książki", autor m.in. książek "M jak Mickiewicz" i "Bić się czy nie bić";
- poeta Leszek Długosz, literat, aktor, pieśniarz, kompozytor, pianista;
- Leszek Szaruga, poeta, pisarz, tłumacz poezji niemieckiej, rosyjskiej i ukraińskiej; wykładowca uniwersytecki, redaktor, krytyk literacki i eseista.
Laureaci nagród literackich
Laureatką Nagrody Literackiej Nike 2024 została Urszula Kozioł za tom poezji "Raptularz". - Ton lamentu i skargi, tak bardzo obecny w poprzednich tomach, tutaj przechodzi w refleksyjny, dojrzały humanizm, podziw i szacunek dla wszystkiego, co kruche, wymagające uwagi i opieki - mówił o tomiku przewodniczący jury, Krzysztof Siwczyk, dodając, że "napięcie egzystencjalne rozsadza w nim wersy". 93-letnia poetka była łącznie nominowana do Literackiej Nagrody Nike aż pięć razy.
Laureatem Nagrody Nike Czytelników 2024 został Michał Witkowski za książkę "Wiara. Autobiografia".
Laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius za książkę "Wielki ping-pong" został Dominik Bielicki, za całokształt pracy twórczej nagrodzono Marzannę Bogumiłę Kielar. Nagrodą Conrada za najlepszy debiut prozatorski została wyróżniona Maria Halber za książkę "Strużki". Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus w tym roku przyznano po raz dziewiętnasty. Otrzymała ją austriacka pisarka Monika Helfer za powieść "Hałastra".
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego
Meksykańska pisarka Fernanda Melchor została laureatką Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki. Jury wyróżniło tom "To nie jest Miami". Melchor - podkreślono - w swojej prozie "kontempluje szczegóły. Niespiesznie wyostrza obraz, tworząc silne wrażenie obecności bohaterów i naszej obecności obok nich. Taka proza wymaga dwóch nieprzeciętnych piór, pisarki i tłumacza" - zaznaczono w laudacji.
Nagroda Literacka Gdynia i literacka Nagroda Nobla
Laureatami Nagrody Literackiej Gdynia zostali w tym roku: Marta Baron-Milian za książkę "Neofuturzy i futuryści. Kryptohistorie polskiej awangardy", Wojciech Kopeć za książkę poetycką "jest taki konik", Grzegorz Bogdała za zbiór opowiadań "Idzie tu wielki chłopak".
W tym roku literacki Nobel przyznany został koreańskiej pisarce Han Kang "za jej intensywną prozę poetycką, która konfrontuje się z historycznymi traumami i odsłania kruchość ludzkiego życia". Nieczęsto zdarza się, że w polskich księgarniach dostępne są książki świeżego noblisty, a w przypadku Kang były aż cztery: "Wegetarianka", "Biała elegia", "Nadchodzi chłopiec" i "Nie mówię żegnaj". Nieznana w Polsce pozostaje tegoroczna laureatka Międzynarodowej Nagrody Bookera, niemiecka pisarka i reżyserka teatralna Jenny Erpenbeck, nagrodzona za powieść "Kairos".
Tytuł audycji: "Poranku Dwójki"
Prowadzenie: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek
Gość: Zofia Król (redaktorka naczelna i szefowa działu literackiego magazynu o kulturze)
Data emisji: 30.12.2024
Godz. emisji: 8.30
IAR/PAP/zch/dz/am
