Fidiasz. Życie i dorobek geniusza greckiej rzeźby starożytnej Stworzył dwie ikoniczne rzeźby Grecji doby klasycznej: Atenę Partenos i Zeusa Olimpijskiego. Choć oba monumentalne posągi nie dotrwały do naszych czasów, to jednak ich twórca Fidiasz zyskał nieśmiertelną sławę. Zobacz więcej na temat: Mikołaj Kopernik rzeźba Fidiasz starożytność starożytna Grecja archeologia mitologia SZTUKA
Jaka broń zastąpiła w dawnej Europie miecze i kusze? Północne Włochy i południowe Niemcy to najważniejsze ośrodki XVI wieku, w których powstawała coraz to nowocześniejsza i skuteczniejsza broń. Szlak najlepszego uzbrojenia Starego Kontynentu prowadził wtedy z Norymbergii do Mediolanu. Dlaczego do lamusa zaczęły odchodzić miecze i kusze? Zobacz więcej na temat: historia Polski Tomasz Mleczek broń
Pole elekcyjne jako scena polityki realnej oraz symbolicznej W 1572 roku umarł bezpotomnie ostatni król z dynastii Jagiellonów - Zygmunt August. Rzeczpospolita musiała zmierzyć się z problemem wyboru nowego władcy. Jak zorganizowana została pierwsza wolna elekcja? Dlaczego wybrano taką właśnie formułę spotkania na przedpolach Warszawy? Jakie miało to konsekwencje dla miasta? Jakie obowiązywały reguły i przepisy porządkowe? Zobacz więcej na temat: historia Polski Wojciech Tygielski wolna elekcja Uniwersytet Warszawski społeczeństwo szlachta
Rekonstrukcja twarzy "Juanity". Jak odtworzono wygląd 500-letniej mumii? Archeolodzy zrekonstruowali twarz jednej z najsłynniejszych inkaskich mumii, "Juanity". Licząca 500 lat mumia młodej kobiety została odkryta w 1995 r. na zboczach wulkanu Ampato w Peru na wysokości ponad 6 tys. metrów. Nad otworzeniem jej wyglądu pracował międzynarodowy zespół badaczy, w którym znalazła się Polka - dr Dagmara Socha, bioarcheolog z Centrum Badań Andyjskich Uniwersytetu Warszawskiego. Zobacz więcej na temat: archeologia mumie Peru
Język medycyny. Jak komunikować się na linii pacjent-lekarz? Bardzo wiele słów, wyrażeń, powiedzeń opisujących naszą rzeczywistość czerpie inspiracje z terminologii medycznej i nawiązuje do anatomii człowieka. Szczególne miejsce zajmuje serce, które jest źródłem chyba najliczniejszych metafor, bo to nie tylko niezwykle ważny organ, ale i "siedlisko" naszych emocji. "Coś leży nam na sercu", "serce podchodzi do gardła", "kamień z serca", "złamane serce"... Czy kardiolog odnajdzie w tych wyrażeniach echa prawdziwych schorzeń? Zobacz więcej na temat: Jerzy Bralczyk Artur Mamcarz medycyna język polski Przemysław Urbańczyk językoznawstwo
Kultura Dong Son. Skarby narodowe Wietnamu Niemal sto lat temu, w 1924 roku, w miejscowości Dong Son w północnym Wietnamie odkryto cmentarzysko z bogatymi darami grobowymi. Największymi skarbami okazały się wyroby z brązu. W następnych dziesięcioleciach naukowcy odsłonili ponad sto podobnych stanowisk. Nieznaną dotychczas kulturę badacze określili mianem Dong Son. Zobacz więcej na temat: Wietnam Azja KULTURA zabytki
Prof. Maria Lewicka - badania nad tożsamością i pamięcią miejsca Niedawno poznaliśmy laureatów Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, uznawanych za najważniejsze wyróżnienie naukowe w naszym kraju. W 2023 roku Nagrodę FNP zdobyło czworo wybitnych uczonych – prof. Krzysztof Liberek, prof. Marcin Stępień, prof. Rafał Latała i prof. Maria Lewicka. Ta ostatnia była gościem audycji z cyklu "Skarbiec nauki polskiej". Zobacz więcej na temat: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej psychologia nauki humanistyczne Maria Lewicka Dwójka filozofia
Tatuaż z Ghazali. Wyjątkowe odkrycie w ramach wykopalisk w Sudanie Tatuaż z Ghazali zaintrygował polskich specjalistów z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego prowadzących przez kilka lat badania w Sudanie Północnym. Znaleziono go tuż nad kostką jednego z pochowanych tam mężczyzn. Zobacz więcej na temat: Ghazala starożytność Gruzja archeologia starożytny Rzym
"Początki Litwy". Wystawa Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Historia Litwy od czasów wielkiej różnorodności plemiennej, przez okres wczesnośredniowiecznych wojen i krucjat aż po początki państwa pod przywództwem dynastii Giedyminowiczów. Zobacz więcej na temat: Górny Śląsk Gniezno Litwa
Rzymianie na Kaukazie. Jak daleko sięgała władza antycznego imperium? Jak daleko sięgały granice Imperium Romanum? Ich wyznacznikiem są twierdze legionowe stojące na straży rubieży cesarstwa. Najdalej na Wschód wzniesiona została fortyfikacja Apsaros. Regularne prace badawcze prowadzi tam misja archeologiczna z Uniwersytetu Warszawskiego, co roku dokładając cegiełkę do rekonstrukcji obrazu życia rzymskich legionistów w pierwszych wiekach naszej ery. Zobacz więcej na temat: Ghazala starożytność Gruzja archeologia starożytny Rzym
Unifikacja Rzeczpospolitej. Z jakimi problemami mierzono się po odzyskaniu niepodległości? Unifikacja Rzeczpospolitej stała się jednym z najpoważniejszych wyzwań po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918. Po 123 latach zaborów każda z trzech części Rzeczpospolitej miała odmienny system finansowy, gospodarczy i infrastrukturalny. Inne były waluty, rozstawy szyn, zasady ruchu drogowego, zróżnicowany był system miar i wag, odrębne systemy prawne. Zobacz więcej na temat: historia Polski odzyskanie niepodległości niepodległość rozbiory Polski
Mediewista prof. Tomasz Jasiński i zagadki średniowiecza Dzięki naukowej dociekliwości mediewisty prof. Tomasza Jasińskiego wiemy m.in. w którym domu w Toruniu mieszkał Mikołaj Kopernik i skąd pochodził Gall Anonim. Zobacz więcej na temat: średniowiecze Mikołaj Kopernik historia Polski
Tajemnice starożytnego Egiptu. Wybitny archeolog o wykopaliskach w Sakkarze Prof. Karol Myśliwiec od niemal 60 lat odkrywa z powodzeniem tajemnice starożytnego Egiptu. - Archeologia odpowiedziała na szereg moich zainteresowań, które dopiero połączone razem pozwoliły mi wybrać właściwy zawód - mówi w Programie 1 Polskiego Radia wybitny egiptolog. Do jakich odkryć doprowadziły jego wykopaliska w Sakkarze? Zobacz więcej na temat: Karol Myśliwiec starożytność Katarzyna Czapska starożytny Egipt
Dawne Jezioro Nidajno. Jakie artefakty z niego wydobyto? Dawne Jezioro Nidajno to dziś częściowo bagno, z którego wydobyto ponad 300 obiektów będących depozytami ofiarnymi. To militaria i elementy wyposażenia osobistego wojowników. Choć wykopaliska miały miejsce dekadę temu, odnalezione artefakty wciąż są przedmiotem licznych analiz. Zobacz więcej na temat: archeologia Mazowsze
Starożytne lodówki z Novae. Jak sobie radzono z przechowywaniem łatwo psującej się żywności? Polska misja archeologiczna w Novae w Bułgarii, badająca ruiny twierdzy legionowej z początków naszej ery, odkryła dwie antyczne "lodówki". Zobacz więcej na temat: archeologia NAUKA
Unikatowe malowidła - nowe odkrycie badaczy w Starej Dongoli Stara Dongola to stolica chrześcijańskiego królestwa Makurii, jednego z najznamienitszych państw afrykańskiego średniowiecza. Ekipa pracująca pod kierunkiem prof. Artura Obłuskiego odsłoniła tam m.in. pomieszczenie z cegły suszonej, którego wnętrze pokryte jest malowanymi scenami figuralnymi oraz inskrypcjami. Zobacz więcej na temat: archeologia Afryka
Tomasz Barański - archeologia i arabistyka Tomasz Barański jest jednym ze 100 wyróżnionych w tym roku młodych badaczy, którym w ramach programu "Start" Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznała stypendia w wysokości 30 tys. zł. Zobacz więcej na temat: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej NAUKA archeologia Dwójka Egipt Liban Sudan
Zwierzęta w czasach dinozaurów. Na co chorowały? Zwierzęta żyjące w czasach dinozaurów wciąż stanowią dla naukowców fascynujący obiekt badań. O tym na co chorowały, mogą nam powiedzieć na przykład ich kości. - Trzeba wiedzieć co z nich odczytać. Zarówno jeśli chodzi o to jak to zwierzę funkcjonowało w środowisku, ale kości mogą mieć też informacje odnośnie schorzeń - tłumaczy dr Dawid Surmik. Zobacz więcej na temat: dinozaury choroby paleontologia