Tragiczna historia Karola I Stuarta. Pierwszy europejski władca obalony przez poddanych Karol I Stuart to jedyny brytyjski władca, który został obalony przez poddanych i stracony. Konflikt monarchy z parlamentem i bezkompromisowym Oliverem Cromwellem doprowadził do procesu i wyroku śmierci. W tym roku mija 375 lat od tych wydarzeń. Zobacz więcej na temat: Wielka Brytania Karol I Stuart Anglia monarchia
Indianie Pueblo. Niezwykłe odkrycie polskich archeologów na płaskowyżu Mesa Verde To odkrycie diametralnie zmienia nasze wcześniejsze postrzeganie społeczności kultury Pueblo. Zobacz więcej na temat: USA Indianie archeologia
Indianie Pueblo. Odkrycia polskich archeologów na Mesa Verde Indianie Pueblo żyli na południowym zachodzie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych już w I tys. p.n.e. Byli rolnikami, uprawiali kukurydzę, dynię i fasolę. Początkowo mieszkali w prymitywnych domostwach – półziemiankach, ale od VII wieku n.e. zaczęli wznosić imponujące, wielopiętrowe budynki pod nawisami ścian kanionów. Tworzyli także galerie naskalnych rysunków. Zobacz więcej na temat: archeologia Indianie
Przesiedlenia po II wojnie światowej - spotkanie z dr Karoliną Ćwiek-Rogalską To było spotkanie z dr Karoliną Ćwiek-Rogalską - kulturoznawczynią, etnolożką i bohemistką z Instytutu Slawistyki PAN, laureatką Programu START FNP. Zobacz więcej na temat: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej Dwójka II wojna światowa historia Polski
Skarb ze Słuszkowa. Kto go ukrył? Srebrne monety, złote pierścienie i placki srebra znajdowały się w garncu ukrytym w początkach XII wieku w okolicach Słuszkowa. Sensacyjne odkrycie archeologiczne z 2020 roku prezentowane jest teraz na wystawie czasowej w podziemiach Zamku Królewskiego w Warszawie. A co odkryto 85 lat wcześniej? Zobacz więcej na temat: Zamek Królewski Słuszków Michał Zawadzki Piotr Jaworski
"Zostałem mężem anioła...". Jaki prywatnie był Romuald Traugutt? Romuald Traugutt został jednym z patronów 2024 roku. Przywódca powstania styczniowego został powieszony na stokach Cytadeli Warszawskiej w sierpniu 1864 r. Miał wówczas 38 lat. Po egzekucji władze carskie zamierzały wysłać jego córki do internatu w Moskwie i poddać rusyfikacji. W związku z chorobą ich macochy - Antoniny Kościuszko - pomysłu zaniechano. Jakim człowiekiem był Traugutt w życiu prywatnym? Zobacz więcej na temat: historia Polski Romuald Traugutt
Zamek Królewski. Skarb ze Słuszkowa Srebrne monety, złote pierścienie i placki srebra znalazły się w garncu ukrytym w początkach XII wieku w okolicach Słuszkowa. Sensacyjne odkrycie archeologiczne z 2020 roku prezentowane jest teraz na wystawie czasowej w podziemiach Zamku Królewskiego w Warszawie. Zobacz więcej na temat: Zamek Królewski
Kraj Basków. Ile osób na świecie zna język baskijski? Baskowie uważają się za najstarszy naród w Europie i mówią językiem, który na naszym kontynencie nie ma analogii. Do dziś kwestia pochodzenia Basków budzi naukowe spory. - Cały czas pojawiają się nowe wątki i odkrycia - mówi w Programie 1 Polskiego Radia prof. Katarzyna Mirgos z Instytutu Antropologii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Zobacz więcej na temat: Katarzyna Mirgos Ewdoksia Papuci-Władyka Kraj Basków Baskowie
Nea Pafos. Jak funkcjonowała antyczna metropolia? Nea Pafos powstało w czasach hellenistycznych, na przełomie IV i III wieku p.n.e. i było zamieszkiwane do połowy I tys. n.e., pełniąc funkcję głównego ośrodka - stolicy wyspy. Zrozumienie tego jak wyglądały i funkcjonowały antyczne metropolie ułatwiają cyfrowe, trójwymiarowe rekonstrukcje starożytnych miast. Taki projekt kończą właśnie specjaliści z trzech polskich uczelni. Zobacz więcej na temat: Katarzyna Mirgos Cypr Ewdoksia Papuci-Władyka archeologia
Pismo klinowe. Jak w szkołach uczono tej umiejętności? Pod koniec IV tys. p.n.e. Sumerowie stworzyli pismo klinowe. Dowodem jego popularności są niezliczone ilości tabliczek glinianych zapisanych w ciągu kolejnych trzech tysięcy lat. Najnowsze badania pokazują, że pisali nie tylko zawodowi skrybowie, ale także i spora część elit. Zobacz więcej na temat: starożytność Sumerowie pismo klinowe Mezopotamia archeologia
Ślady bytności starożytnych Hellenów. Dlaczego przybywali w odległe krainy? Podróżując po krajach śródziemnomorskich - nie tylko europejskich, ale także bliskowschodnich czy afrykańskich - znajdujemy ślady bytności starożytnych Hellenów. Zasięg ich cywilizacyjnych wpływów był imponujący, choć nigdy Grecy nie stworzyli jednolitego państwa. Jak zatem udało im się zachować grecką tożsamość oraz poczucie kulturowej wspólnoty? Zobacz więcej na temat: starożytność starożytna Grecja Grecja archeologia
Prof. Elżbieta Wichrowska: praca w archiwach przypomina pracę śledczego Prof. Elżbieta Wichrowska jest dyrektorką Centrum Badań nad Kulturą Warszawy Uniwersytetu Warszawskiego, profesorem Wydziału Literatury i historykiem literatury XVIII-XIX wieku. Na swoim koncie ma książki poświęcone kulturze Oświecenia i dziejom Wielkiej Emigracji. Zobacz więcej na temat: NAUKA archiwum
Najistotniejsze wydarzenia archeologiczne 2023 r. Na liście dokonania polskich badaczy Tegoroczne najistotniejsze wydarzenia archeologiczne to m.in. dwa odkrycia z Włoch (brązowe posągi z etrusko-rzymskiego sanktuarium oraz prywatny teatr cesarza Nerona w Rzymie). Na liście 10 najważniejszych odkryć według magazynu "Archeology" znalazło się również dokonanie polskich badaczy ze Starej Dongoli w Sudanie. Zobacz więcej na temat: archeologia Sudan Włochy
Iracki Kurdystan. Kiedy chrześcijanie pojawili się w dolinie Nahla? Iracki Kurdystan otworzył się na badania archeologiczne dekadę temu. - Chcemy odpowiedzieć na pytanie, kiedy chrześcijanie pojawili się w tym rejonie - mówi w Programie 1 Polskiego Radia prof. Rafał Koliński z Wydziału Archeologii UAM w Poznaniu. Co polskim badaczom udało się ustalić do tej pory? Zobacz więcej na temat: Kurdystan Rafał Koliński Xenia Kolińska Robert Wiśniewski archeologia
Wsparcie dla badaczy z Ukrainy Program DLA UKRAINY został uruchomiony w marcu 2022 roku przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej jako forma wsparcia badaczy z Ukrainy w obliczu wojny w ich kraju. Zobacz więcej na temat: Dwójka wolontariat Ukraina wojna na Ukrainie Fundacja na rzecz Nauki Polskiej
Iracki Kurdystan. Do czego dotarli polscy badacze? Iracki Kurdystan otworzył się na badania archeologiczne dekadę temu. Od tego czasu pracowało tam kilkanaście misji, a wśród nich naukowcy z Polski, którzy dokumentowali ślady chrześcijańskiego budownictwa sakralnego na terenie doliny Nahla w Górach Kurdystanu. Chrześcijanie pojawili się tam już na pewno w IX w. i wybudowali kilkanaście kościołów. Podczas zakończonego właśnie sezonu polscy badacze dotarli do tych zabytkowych budowli opierając się na historycznych zapiskach, a także wykorzystując odtajnione amerykańskie zdjęcia satelitarne z lat 60. i 70. XX wieku. Zobacz więcej na temat: Kurdystan
Plagi egipskie. Czy można się w nich dopatrywać zjawisk natury? W Księdze Wyjścia czytamy o dziesięciu plagach, które sprowadził na Egipt bóg Jahwe. Chciał w ten sposób zmusić faraona, by ten zgodził się na opuszczenie kraju przez Izraelitów. Czy w biblijnym przekazie o dziesięciu plagach egipskich można dopatrywać się fenomenu zjawisk przyrody spowodowanych przez globalne ocieplenie i erupcję wulkaniczną? Zobacz więcej na temat: Egipt egiptologia Biblia starożytny Egipt mitologia
"Początki Litwy" - wystawa w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Historia Litwy kojarzy się nam zwykle jedynie z postacią księcia Władysława Jagiełły i unią polsko-litewską. Tymczasem dzieje tego kraju są niezwykle barwne oraz złożone. Można się o tym przekonać zwiedzając wystawę "Początki Litwy" zorganizowaną w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Zobacz więcej na temat: Gniezno Litwa Władysław Jagiełło