Polskie Radio
Section05

sztuka ludowa

Nasze niematerialne: Brodacze ze Sławatycz – zwyczaj pożegnania starego roku

Jest na świecie takie miejsce, w którym przez trzy ostatnie dni roku po ulicach wsi błąkają się brodate stworzenia, pohukiwaniem i pokrzykiwaniem przepędzające to, co złe w minionym roku. To miejsce znajduje się w Polsce, leży na Polesiu i zwie się Sławatycze.
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music dziedzictwo narodowe Narodowy Instytut Dziedzictwa Polesie Nowy Rok kolędy

Śląskie tradycje na nowo na albumie „Skoko wróbel po desce”

Skąd w sercach Ślązaków tyle miłości do zwierząt? Dlaczego właśnie na Śląsku powstały kopalnie? Jakie ptaki znajdziemy na dachach tamtejszych domów? Na te wszystkie pytania odpowiadamy płytą „Skoko wróbel po desce”! Zapraszamy całe rodziny – dzieci, rodziców, ciocie i wujków, babcie i dziadków – do odkrywania tajemniczych, wciągających i niezwykle barwnych śląskich tradycji.
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia world music Piotr Kędziorek dziedzictwo narodowe Aleksandra Stec Galicja Hanna Szczęśniak Śląsk dzieci Muzyka dla dzieci Tomasz Janas Mateusz Dobrowolski Aleksandra Tykarska

Wigilia jako skarb narodowy. Czy wpiszemy zwyczaje wigilijne na listę UNESCO?

W każdym zakątku naszego kraju obchodzona jest nieco inaczej. Na stole wieczerzy poprzedzającej Boże Narodzenie triumfy święci kutia albo kluski z makiem. Tu uszka, tam krokiety, gdzie indziej pierogi. W pokoju dumnie stanie choinka, szopka, a może słomiany dziad? Czy tak zróżnicowany zwyczaj świąteczny powinien trafić na światową listę dziedzictwa niematerialnego?
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music Mariana Kril Wigilia Boże Narodzenie bajki Monika Gigier

Nasze niematerialne: Tradycje kulturowe Chazów/Hazów

W wielu regionach Polski, podtrzymywanie lokalnych tradycji zapewnione jest dzięki kultywującym je zespołom regionalnym. Tak na przykład dzieje się w mikroregionie Chazów w południowo-zachodniej Wielkopolsce, gdzie działające przez dziesięciolecia zespoły Wisieloki czy Chojnioki z dbałością wypełniają lokalne tradycje swojego regionu. Przed wieloma laty przybyli tu osadnicy z północnego Śląska, dzięki izolacji spowodowanej powodziami, wykształcili tu odrębną tożsamość i specjalizację w melioracji, rybołówstwie oraz produkcji węgla drzewnego. Do dziś mikroregion Chazów cechuje się unikalną gwarą z mazurzeniem oraz tradycją muzyczną, w której dominują kapele ludowe wykonujące muzykę na dudach i skrzypcach.
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music dziedzictwo narodowe Narodowy Instytut Dziedzictwa Wielkopolska

To one ubarwiły wieś Zalipie. Powstaje książka o malarkach Powiśla Dąbrowskiego

Początki tradycji zdobniczych w regionie Powiśla Dąbrowskiego sięgają końca XIX wieku i są związane z archaicznym stylem dekoracji przy użyciu „pack” (plam wapna) na suficie i piecu w „czarnej izbie” (kuchni). Zwyczaj zaczął odradzać się i rozkwitać, gdy w 1948 roku odbył się konkurs „Malowana Chata” za najpiękniej wymalowaną chatę w okolicy. W „Kiermaszu pod kogutkiem” o książce poświęconej artystkom, które ubarwiły wieś Zalipie (i nie tylko!) opowiada autorka. 
Zobacz więcej na temat:  kultura ludowa folklor tradycja muzyka ludowa małopolskie kwiaty dziedzictwo narodowe Mariana Kril

Dwie dusze twórcy ludowego

W połowie lat 70. Aleksander Jackowski stwierdził, że właściwie każdy twórca ludowy działa według dwóch estetyk: swojej i „ludową”, gdy musi nawiązać do form tradycyjnych. To jego „dwie dusze”. O tej dwoistości podejścia opowiada wystawa „Dwie dusze twórcy ludowego” w Państwowym Muzeum Etnograficznym.
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music Piotr Dorosz Piotr Kędziorek Aleksandra Tykarska

Nasze niematerialne: Szopkarstwo krakowskie

Zwyczaj budowania szopek w okresie świąt Bożego Narodzenia wywodzi się tradycji statycznych szopek świątecznych oraz jasełek, niegdyś wystawianych w kościołach w okresie świąt Bożego Narodzenia. Przeważnie były to stajenki betlejemskie na tle skalistego krajobrazu. Umieszczano w nich figurki Dzieciątka w żłobku, Maryi, Józefa.
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music dziedzictwo narodowe Narodowy Instytut Dziedzictwa małopolskie szopka Kraków szopki krakowskie

Niejednoznaczni Łemkowie. Spotkanie wokół książki „Łemkowskie rozdroże”

Spór o to, kim są Łemkowie, mieszkańcy osad położonych na terenie Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego, rozpoczął się w drugiej połowie dziewiętnastego wieku i trwa do dziś. Czy są oni tylko grupą etniczną, czy może narodem — już od rewolucji francuskiej, jak pisał Frederico Chabod „nowym bóstwem współczesnego świata”? A jeśli są narodem, to jakie wynikają z tego dla Łemków prawa?
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia world music dziedzictwo narodowe

Nasze niematerialne: Tradycje kulturowe Bukówca Górnego

Mieszkańcy położonej w południowo-wschodniej części Wielkopolski wsi Bukówiec Górny stanowią dość hermetyczną społeczność o długotrwałej tradycji pielęgnowania odrębnych w stosunku do ludności sąsiednich wsi zwyczajów i obrzędów, gwary, metod gospodarowania, strojów, form rozrywki etc. 
Zobacz więcej na temat:  folk folklor muzyka ludowa kultura ludowa etnografia Aleksandra Stec world music dziedzictwo narodowe Narodowy Instytut Dziedzictwa Wielkopolska